Tarihte Bugün | Atatürk Günlüğü

Atatürk, Harp Akademi'sini Kurmay Yüzbaşı olarak bitirdiği günlerde

( 11 Ocak 1905 tarihinde Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle Harp Akademisi'nden mezun oldu )

• 1938 - Atatürk'ün, yeni yıl nedeniyle kendisine gönderilen kutlama telgraflarına Anadolu Ajansı aracılığıyla açık teşekkürü.

Atatürk'ün, gece saat 23.45'de -o günlerde ağır bir grip geçirmekte olan- İsmet İnönü'ye mektubu: "Benim sevgili dostum, kardeşim, aziz evlâdım! Dün akşam yeni yıl tebrikini aldım, çok duygulandım. Derhal Başyaverimle, senin hakkındaki sarsılmaz kardeşlik ve arkadaşlık hislerimle tebriklerimi bildirdim. Bu defa biraz uzunca süren rahatsızlığın, senden ziyade beni üzdü. Zaman zaman, seni yatağında ziyareti düşündüm; rahatsız olmandan sakınarak bunu dolaylı yaptım. Artık iyisin! Yakın aldığım haberler, bunu doğrulamaktadır. Tekrar yeni senenin, senin, benim ve bütün Türk milletinin huzur, sükûn ve parlaklıklar ile karşılaşacağının müjdesi gibi gördüğümü, size ulaştırıyorum. ..Derin muhabbetle, sarsılmaz kardeşlik, arkadaşlık hisleriyle gözlerinden öperim" [Kocatürk]

• Şark Demiryolları, Türk idaresi tarafından işletilmeye başlandı.

• 1936 - Miladi ilk Yılbaşı tatili yapıldı.

31 Aralık günü Yılbaşı akşamıyken, 1 Ocak günü tatil günleri arasına alınıyor ve yeni yılın ilk günü olarak kutlanmaya başlanıyor.

Not:26 Aralık 1925 Uluslararası saat ve takvim'in kullanımı TBMM'de kabul edildi. 1 Ocak 1926'dan itibaren cumartesi günleri öğleden sonra başlamak üzere pazar günü tatil ilan edildi (yılbaşı günü hâlâ tatil değildi, kutlanıyor ama tatil günleri arasına alınmıyordu).

• 1935'te çıkarılan yasayla o senenin yılbaşından itibaren 1 Ocak günü tatil ilan edildi.

• 1936 - The Turkish Republic officially celebrates its first New Year Holiday according to the Gregorian-Julian calendar (the solar calendar that is in use throughout most of the world). Turkey adopted the solar calendar on December 26, 1925.

Türk Cumhuriyeti'nin resmi Gregoryen-Jülyen takvimi (dünyanın kullandığı güneş takvimi) göre ilk Yeni Yıl Tatili kutluyor. Türkiye 26 Aralık 1925 tarihinde güneş takvimi kabul etti.

• 1935 - Atatürk'ün, gece İsmet İnönü'nün köşküne gidişi, geç saatlerde Çankaya'ya dönüşü.

• İstanbul Rıhtım Şirketi devletçe alındı.

• 1934 - Ölçüler Kanunu yürürlüğe girdi.

• Türk İnkılabı dersleri (Yüksek Tahsilde) başladı.

• 1931 -Menemen'de şeriat isteyenlerin yargılanması için Korgeneral Mustafa Muğlalı başkanlığında bir Divan-ı Harp kuruldu. (Menemen’de 23 Aralık 1930’da yedek subay öğretmen Kubilay şeriat isteyenler tarafından öldürüldü).

• 1929 - Millet Mektepleri açıldı.

• Yeni harfleri ve bu harflerle yazıyı halka öğretmek üzere, daha önce talimatnamesi kabul edilen Millet Mektepleri açıldı.

• Anadolu demiryolu hattı ile Haydarpaşa Limanı millileştirildi.

• 1925 - Atatürk'ün, Lâtife Hanımla beraber saat 17.00'de trenle Ankara'dan Konya'ya hareketi.

• 1923 - Claude Farrere'in, Atatürk'e telgrafı: "Lâkin, zât-ı devletinizin şurasını bilmelerini arzu ederim ki bütün Fransız milletinin kalbi, tıpkı benim kalbim gibi sizinle beraberdir. Bütün kalbimle ve bütün sadakat ve samimiyetimle zât-ı devletinize bağlıyım Paşa Hazretleri." [Kocatürk]

• 1920 -Harbiye Nazırı Cemal Paşa'nın, Atatürk'e, bir grup milletvekilinin yazılı isteklerini bildiren telgrafı: "...Şu sırada bazı milletvekillerinin Ankara'ya davet edilmeleri, Meclisin süratle açılmasına engel olacaktır. ...Davet edilme yanlış yoruma meydan verecek, içeride ve dışarıda itimatsızlık doğuracaktır. ...Ankara'da toplanan kişilerin hemen İstanbul'a dönmeleri için duyuru yapılması beklenilmektedir."

• 1919 -İngilizlerin Antep'i işgali.

• 1919 - British occupation of Antep.

• 1918 - Atatürk'ün, Veliaht Vahdettin Efendi'nin maiyetindeki heyetle beraber İstanbul'a dönmek üzere akşam Berlin'den trenle hareketi.

• 1912 - 1 Ocak 1912 Tarihinde Bingazi'de bulunan müşarünileyhin Derne karşısındaki Şark Gönülfü Kumandanlığı'nı deruhte etmiştir.

• 1909 (Ocak başı)- Atatürk'ün Bingazi'den Selânik'e dönüşü.

Tarihte Bugün | Atatürk Günlüğü


1 Ocak - 2 Şubat 1924

İlk Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal, İzmir’de








2 Ocak

• 1936 - Soyadı Kanunu yürürlüğe girdi.

• Atatürk'ün, öğleye doğru Tevfik Rüştü Aras'ın evine gidişi, saat 13.00'de Çankaya'ya dönüşü.

• 1935 - Atatürk'ün, yeni yılını kutlayan vatandaşlara Anadolu Ajansı ile teşekkür ve iyi dileklerini iletmesi.

• 1934 - Atatürk'ün, sabah Marmara Köşkü'ne gelişi ve Gazi Orman Çiftliği yöresinde avlanması.

• 1928 - Atatürk'ün, Yahya Kemal (Beyatlı) Bey'e "Yahya Kemal Beyefendiye" ithafını taşıyan resmini armağan edişi.

• 1924 - Hafta Tatili Hakkında Kanun, TBMM'nde kabul edildi (Cuma günü hafta tatili olarak kabul edildi).

Cumhuriyet'in ilanı ile birlikte daha önceden yapılmayan hafta tatili de 2 Ocak 1924 günü yürürlüğe giren bir kanunla Cuma günleri yapılmaya başlandı. 1935'de çıkarılan bir kanunla da cuma yerine, pazar gününün resmi hafta tatili günü olması sağlandı.

• İstanbul İstiklal Mahkemesi'nde yargılanan gazeteciler beraat etti.

• Atatürk'ün, Lâtife Hanımla beraber Ankara'dan İzmir'e gelişi.

• 1922 - Türkiye-Ukranya Dostluk Antlaşması Ankara'da imzalandı.

• Atatürk'ün, Ukrayna Fevkalâde Temsilcisi General Frunze'nin veda ziyafetinde konuşması.

• İzmir'de Fransız Konsolosluğu'nun önünde toplanan Yunan denizciler, konsolosluk binasını taşa tuttu.

Atatürk'ün, Cemal Paşa'ya mektubu: "...Paşam, Türkiye'de tahmin edemeyeceğiniz derecede bir inkılâp olmuştur. Bütün manasıyla bir halk hükümeti teşekkül etmiştir Yasama ve yürütme yetkilerini kendinde toplayan Türkiye Büyük Millet Meclisi, bütün devlet işlerine el koymuştur. Hiçbirimiz, bu Meclis'in onayını kazanamayacak çalışmalarda bulunamayız. Şüphesiz bu, takdir ve iftihara değer bir haldir. Şunun veya bunun pazı kuvvetiyle ve zorbalıkla vaziyete hâkim olmasına ihtimal yoktur." [Kocatürk]

• 1920 - Atatürk'ün, Ankara'dan Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti örgütüne telgrafı: "...Mukaddes birlik, karar ve imanımıza dayanarak meşru isteklerimizin temini gününe kadar son derece ısrarla çalışılması ve bu demecimizden, köylere kadar milletin de haberdar kılınması rica olunur."

• 1919 - Lord Curzon'un, 'Doğu Trakya'daki Türkler ile Batı Anadolu'daki Rumlar mübadele edilmelidir' yolundaki muhtırası açıklandı.

• 1916 - Atatürk'ün, İstanbul'dan, Anafartalar Grubu Kurmay Başkanı İzzettin (Çalışlar) Bey'e, mektuplarını aldığını bildiren telgrafı.

Tarihte Bugün | Atatürk Günlüğü



İsmet İnönü ve Atatürk





3 Ocak

• 1932 - Atatürk'ün, öğleden sonra Çankaya'da İsmet Paşa'yı kabulü, saat 18.30'da Yeni Sinema'yı giderek film izlemesi, gece saat 23.00'da Kılıç Ali Bey'in evine uğrayışı.

• 1931 -Atatürk'ün, gece Ege vapuruyla İstanbul'dan Mudanya'ya hareketi (Geceyi gemide geçirmiştir).

• 1930 - Atatürk'ün, Millî İktisat ve Tasarruf Cemiyeti'ne ilk üye olarak kaydedilmesi.

• 1926 - Atatürk'ün, Türk Tayyare Cemiyeti Genel Merkezi'ni ziyareti ve ilgililerden bilgi alışını takiben çalışmalar hakkında takdirlerini bildirmesi.

• 1925 - Atatürk'ün, Lâtife Hanım'la beraber trenle Konya'ya gelişi.

Atatürk'ün, Konya'da tuttuğu günlük notlardan: "...Memleket ve milletin kurtuluşu ve mutluluğu için çalışmaktan başka bir amacım yoktur. Bu, bir insan için kâfi bir sevinç ve haz temin eder. Ben ve benimle beraber olanlar, hedefimizin yüceliğine, yolumuzun doğruluğuna eminiz. Bunda asla şüphe ve tereddüdümüz yoktur."

• 1922 - Mersin'in Fransız işgalinden kurtuluşu.

Fransız kadın gazeteci Berthe Georges-Gaulis'in, Adana'dan Atatürk'e mektubu: "...Avrupa'daki şahsî nüfuzunuz günden güne artmaktadır. Daima iddia ettiğim gibi, bu nüfuzunuz şahsınıza dayanacak olan gelecek barışın en önemli etkeni olacaktır." [Kocatürk]

Atatürk'ün, Anadolu'da yetimhaneler, numune çiftlikleri vb. hayır kurumları kurma teklifinde bulunan Amerikan Yakın Şark Yardım Heyeti'ne verilecek cevabın esasları hakkında Dahiliye Vekilliği'ne yazısı: "...Ancak bu hususta gerek uzak gerek pek yakın bir mazide bize gayet pahalıya mal olan elim tecrübelere dayanarak bazı göz önüne alınacak kayıtların ifadesine kesin lüzum vardır." [Kocatürk]

• 1921 - Türkiye, Ermenistan'la barış anlaşması yaptı.

Atatürk'ün, -Dışişleri Bakan Vekili Ahmet Muhtar Bey'in dış siyasetle ilgili beyanatı münasebetiyle- Büyük Millet Meclisi'nde konuşması: "Hükümetin siyaseti, gayet belirgin ve açık bir siyasettir ve bu siyasette ekseriyetimize veya heyet-i umumiyemize değil, milletin heyet-i umumiyesini dayanmakta olduğuna tam kanaati vardır." [Kocatürk]

• 1920 - Milletvekilleri Mustafa Kemal ile görüşmeye başladı.

• Meclis-i Mebusan'a katılacak mebusların bazısı Ankara'ya gelmeye başladı. Aralarında Dr. Adnan (Adıvar), Cami Bey (Baykurt) ve A. Azmi Bey gibi isimlerin bulunduğu mebuslar Misak-ı Milli'nin ilk taslağı ile Mustafa Kemal'in meclis başkanlığına getirilmesi konusunu tartıştı.

Atatürk'ün, Trakya'da Yunan faaliyetleri üzerine Harbiye Nazırı Cemal Paşa'ya telgrafı: "...Hükümetçe kesin girişimlerde bulunularak Yunanlıların Doğu Trakya'da olsun tahriklerine karşı durulması önemle arz olunur."

• Osmanlı Mebusan Meclisi'ne katılacak olan milletvekillerinin, gruplar halinde Ankara'ya gelmeye ve Atatürk ile görüşmeye başlamaları.

• 1919 - İngilizlerin Cerablus'u işgal etmeleri.

• Ardahan'da düşman işgaline mani olunmak üzere bir kongre toplanması.

• 1917 - Ardahan Arap Camii'nde 373 Müslüman-Türk Ermeni çeteciler tarafından camiyle birlikte yakıldı.

• 1915 - Churchill, Çanakkale'yi abluka altında bulunduran Amiral Garden'den Boğazın yalnız denizden zorlanmasını mümkün görüp görmediğini sorar.

Tarihte Bugün | Atatürk Günlüğü



4 Ocak 1933

Türk Dil Kurumu toplantısına başkanlık ederken.

[INDENT][LEFT]Atatürk'ün, saat 17.00'de Ankara Halkevi'nde Türk Dili Tetkik Cemiyeti toplantısına başkanlık yapması, cemiyetin faaliyetleri hakkında bilgi alması; daha sonra Musiki Muallim Mektebi'ni ziyareti.




4 Ocak

• 1938 - Atatürk'ün, Çankaya'da akşam sofrada yazdırdıkları: "...Biz bir Türk bestesini dinlediğimiz zaman, ondan geçmişin uyanma bırakması lâzım gelen hikâyesini kalbimize giren oklar gibi duymak isteriz. Acı olsun, tatlı olsun biz bir beste dinlerken ve farkında olmaksızın hislerimizin incelir olduğunu duymak isteriz. Bütün bunlardan başka musikiden beklediğimizin maddî, fikri ve hissî uyanıklık ve çevikliğin kuvvetlenmesi olduğuna şüphe yoktur. Yeni şairlerimizden, ediplerimizden, musikî bilginlerimizden ve bilhassa ses sanatkârlarından istediğimiz ve aradığımız bunlardır."

• 1937 -Atatürk'ün, akşamüzeri otomobille bir gezinti yapması, Vefa Bozacısı'na uğrayarak boza içmesi.

• 1935 - Atatürk'ün, öğleye doğru Anadolu Kulübü'ne gidişi ve gün boyunca burada çalışması.

• 1934 -Atatürk'ün, öğleden sonra Kılıç Ali Bey'in evine uğrayışı, bir süre dinlendikten sonra akşamüzeri Çankaya'ya dönüşü.

• 1933 -Atatürk'ün, saat 17.00'de Ankara Halkevi'nde Türk Dili Tetkik Cemiyeti toplantısına başkanlık yapması, cemiyetin faaliyetleri hakkında bilgi alması; daha sonra Musiki Muallim Mektebi'ni ziyareti.

• 1932 - Atatürk'ün, gece Ankara Türkocağı'nda Faruk Nafiz (Çamlıbel)'in yazdığı "Akın" piyesini seyretmesi.

• 1931 - Atatürk'ün, İstanbul'dan Mudanya'ya gelişi, buradan otomobille Bursa'ya geçişi, şehirde ziyaret ve incelemeleri.

• 1925 -Atatürk'ün, Konya'da ziyaret ve tetkiklerde bulunması.

• Atatürk'ün, Konya'da, Adana'nın kurtuluş gününe katılacak olan T.B.M.M. Heyeti'ni kabulü.

Atatürk'ün, Konya'da tuttuğu günlük notlardan: "...Milleti idarede ilkemiz, milletin müşterek ve umumî görüş ve eğilimlerine uymaktır. Bu görüş ve eğilimlerin gerçek ve ciddî olabilmesi, milletin maddî ve manevî ihtiyaç kaynaklarından gelmesine bağlıdır." [Kocatürk]

• 1923 - Atatürk'ün, gece Azerbaycan Elçiliğinde verilen ziyafeti şereflendirmesi ve arkadaşlarıyla sohbet esnasında -yakında evleneceğini ifade ederek- söyledikleri: "Ben, sadece evlenmek için evlenmek istemiyorum. Vatanımızda yeni bir aile hayatı yaratmak için önce kendim örnek olmalıyım. Kadın öyle umacı gibi kalır mı?" [Kocatürk]

• Atatürk'ün, kendisine Adana'dan imzasız bir mektupla küçük boyda bir Kuran gönderilişi nedeniyle Hâkimiyet-i Milliyet gazetesi aracılığıyla teşekkürü: "Bence kıymetini takdire imkân olmayan bu hediyeyi en derin ve hürmetkar din duygularımla muhafaza edeceğim."

• 1922 - Dörtyol'un kurtuluşu (bazı kaynaklarda 9 Ocak 1922 olarak ifade ediliyor).

• Atatürk'ün, Büyük Millet Meclisi'nin gizli oturumunda tenkitleri cevaplandırması: "...Orduya ait yaptığımız işleri kontrol için Meclis'in bir encümen teşkil etmesinde bir mahzur görmem. Fakat bu encümen benim başkanlığım altında olur."

• Atatürk'ün, Ukrayna Fevkalâde Temsilcisi Frunze'nin Ankara'dan ayrılışı nedeniyle Lenin'e mektubu.

• 1921 - Atatürk'ün, "Daily Express" muhabirine demeci: "Türkiye Türklerindir."

• 1920 -Atatürk'ün Harbiye Nazırı Cemal Paşa'ya yazısı: "...Meclis'te kuvvetli milliyetperver bir grubun oluşturulması zorunluğu vardır. Bu çoğunluk grubunun Kuva-yi Milliye ile yakından anlaşması ve ancak bu suretle mecliste milleti temsil etmesi en önemli bir noktadır. Aksi halde Meclis-i Mebusan yabancılar gözünde milleti temsil edemez."

• Atatürk'ün, -Fransızların Adana ve Kilis'te yaptıkları zulümleri İtil İtilâf Devletleri temsilcileri katında protesto ettiklerini bildiren- Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti'nin telgrafına cevabı: "Türk kadınına, Müslüman kadınına has olan yüksek şefkatin yayılış kaynağı olan derneğinize, Heyet-i Temsiliyemiz teşekkürlerini ve minnetlerini sunar. Millet, böyle kız kardeşlerini mukaddes bütünlüğümüzün öncüsü görmekle meşru mücadelesinde azim ve imanın bir kat kuvvet bulduğunu görmekle mesuttur."

• Atatürk'ün, Kilis'teki Fransız zulümleri hakkında Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Merkez Heyetlerine telgrafı: "Vahşi kavimlere bile bu asırda uygulanmasına beşer vicdanının kabul etmeyeceği bu zalimane tedbirlerin, bütün Merkez Heyetlerince protesto olunması tavsiye olunur." [Kocatürk]

• 1919 -Hükümet tarafından alınan ve Meclis-i Mebusan seçimlerinin barış antlaşmasından sonraya ertelenmesini düzenleyen karar Vahdettin tarafından imzalandı.

• İzmir'de Hasan Tahsin tarafından çıkarılan ve sıkıyönetim tarafından kapatılan Hukuk-ı Beşer'in yerine Sulh ve Selamet gazetesi yayına başladı.

• 1918 - Mustafa Kemal'in Almanya gezisinden dönmesi.
• Atatürk'ün, Veliaht Vahdettin Efendi'nin maiyetinde katıldığı Almanya seyahatinden İstanbul'a dönüşü.

Tarihte Bugün | Atatürk Günlüğü

Atatürk’ün doğumunun 100. yıldönümü kutlamaları,

"1981 Atatürk Yılı" adıyla başladı.






5 Ocak

• 1937 - Atatürk'ün, Haydarpaşa'dan trenle Konya'ya hareketi.

• 1931 - Ziraat Kongresi İktisat Bakanı Mustafa Şeref Bey’in (Özkan) konuşmasıyla Ankara’da açıldı.

• Atatürk'ün, Bursa'da Türkocağı'nı, Tümen Komutanlığı'nı ziyareti, saat 17.00'de Mudanya'ya hareketi.

• Atatürk'ün, gece saat 23.00'te Ege vapuru ile Mudanya'dan Derince'ye gelişi, buradan trenle Ankara'ya hareketi.

• 1930 -Atatürk'ün, Kalinin'in 31.12.1929 tarihli telgrafına cevabı: "..Ankara'da Türk-Sovyet protokolünün imzası, memleketlerimizin arasında müşkül zamanlarda kurulan ve iki tarafın karşılıklı anlaşmaları ve barış gayesine hizmet etmek hususundaki samimî arzuları sayesinde gelişen dostane münasebetler için pek ziyade memnuniyeti gerektiren bir olaydır."

• 1925 - Atatürk'ün, Konya'da Kolordu'yu, Vilâyet'i, Belediye'yi ve Cumhuriyet Halk Partisi Merkezi'ni ziyareti.

Atatürk'ün, Konya'da tuttuğu günlük notlardan: "...Biz keyfî hareket etmeyiz. Müstebit asla değiliz. Hayatımız, bütün faaliyetimiz memleket işlerinde keyfî ve müstebit hareket edenlere karşı mücadele ile geçmiştir. Bizim akıl, mantık ve zekâ ile hareket etmek belirgin özelliğimizdir. Bütün hayatımızı dolduran olaylar, bu gerçeğin kanıtıdırlar." [Kocatürk]

• 1922 - Adana'nın kurtuluşu.

• Türk Ordusu, Fransızların terkettiği Adana ve Ceyhan'a girdi. Halk bayram sevinci ile sokaklara döküldü.

• 1921 - Çerkez Ethem ve kardeşleri, işgal kuvvetleri tarafına geçtiler.

• Kral Konstantin, Yunan Parlamentosu'nda ordunun Yunanistan'ın milli amaçları için mücadele ettiğini, bu nedenle halkın destek ve yardımda bulunmasını söyledi.

• Atatürk'ün, Dağıstan'ın bağımsızlığının, Sovyet Rusya tarafından tanınması münasebetiyle Lenin'etelgrafı.

• 1917 - Rus ve Romen kuvvetlerinin Dobruca'yı terk etmeleri.

• 1915 - 3 Ocak'ta Churchill, Çanakkale'yi abluka altında bulunduran Amiral Garden'den Boğazın yalnız denizden zorlanmasını mümkün görüp görmediğini sorar (sorusuna bu iş için eski savaş gemilerinin kullanılacağını ve sağlanacak sonuçların, uğranılacak kayıpları haklı göstereceğini de ekler).

5 Ocak'ta Amiral Garden'in cevabı gelir: Bir baskınla Çanakkale Boğazı'nın zorlanabileceğini sanmadığını fakat esaslı bir plana dayanılarak sayısı fazla gemilerle bunun yapılabileceğini bildirir. Bu cevap savaş komitesi üyelerini tatmin eder.

• 1915 - Vice Admiral Garden cautıously replies to Winston Churchill after Churchill requests advice from Carden regarding a naval attack at the Dardanelles.

Tarihte Bugün | Atatürk Günlüğü

1. İnönü Zaferi.





6 Ocak

• 1937 - Atatürk'ün, trenle İstanbul'dan Eskişehir'e gelişi, burada Başbakan İsmet İnönü, Mareşal Fevzi Çakmak, Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Araş ve İçişleri Bakanı Şükrü Kaya ile görüştükten sonra Konya'ya hareketi.

• 1936 - Atatürk'ün, Çankaya'da Afganistan Dışişleri Bakanı Feyz Muhammed Han'ı kabulü.

• 1931 - Atatürk'ün, Ankara'ya dönüşü.

• 1927 - Milli İstihbarat Teşkilatı'nın kuruluşu.

The founding of Turkey's National Intelligence Organization.

• 1925 - Atatürk'ün, Konya'da bazı şehir ve kasaba heyetlerini kabulü, dertlerini dinlemesi, daha sonra Meram'a kadar bir gezinti yapması.

• 1921 - I. İnönü Zaferi (6 -10 Ocak 1921)

• Yunan Ordusunun Eskişehir, Bursa ve Uşak cephelerinden geniş bir hat boyunca taarruza geçmeleri.

• 1920 - Erzurum'da, Atatürk'ün Erzurum milletvekili seçildiğine dair mazbatanın düzenlenerek imzalanması (Atatürk'e verilmek üzere Ankara'ya gönderilmiştir.

• 1913 - Londra'da barış görüşmelerinin kesilmesi.

Tarihte Bugün | Atatürk Günlüğü








7 Ocak

• 1937 - Atatürk'ün, trenle Konya'ya gelişi, istasyonda karşılanışı, kısa süre sonra Ankara'ya hareketi.

• 1936 - Atatürk'ün, akşamüzeri İsmet İnönü'yle beraber Marmara Köşkü'ne kadar bir gezinti yapması.

• 1935 - Atatürk'ün akşam Kılıç Ali'nin evine gidişi, gece Çankaya'ya dönüşü.

• 1931 - Çankaya'da, Atatürk'ün başkanlığında İsmet Paşa, Kâzım (Özalp) Paşa, Fahrettin Paşa, İçişleri Bakanı Şükrü Kaya ve Millî Savunma Bakanı Zekâi (Apaydın) Bey'in katılmasıyla bir toplantı yapılarak Menemen olayının görüşülmesi.

• Atatürk'ün, Ankara'da "Ziraat Sergisi"ni ziyareti.

• 1930 - Atatürk'ün, Ankara Hukuk Fakültesi'ni ziyareti.

• 1925 - Recep Bey (Peker) Cumhuriyet Halk Fırkası'mn genel sekreterliğine getirildi.

Atatürk'ün, Konya'da tuttuğu günlük notlardan: "...Ankara, hükümet merkezidir ve ebediyen hükümet merkezi kalacaktır!"

• 1922 - Atatürk'ün, Buhara'dan gelen Nazari başkanlığındaki siyasî heyeti Türkiye Büyük Millet Meclisi binasında kabulü ve törende konuşması. [Kocatürk]

İngiliz Yüksek Komiseri Rumbold'un, İngiltere Dışişleri Bakanı Lord Curzon'a Ankara ile ilgili elde ettiği bilgileri sunan raporu: "...Mustafa Kemal, her zamankinden daha güçlü durumda. Ankara hükümeti, Türkiye'nin başkentini Anadolu'ya kaydırma niyetinde. Türkler "Anadolu Türklerindir" düşüncesinde. Kemalistlerle anlaşmaya varılamaz; çünkü Anadolu'nun tam bağımsızlığını istiyorlar."

• 1921 - I. İnönü Zaferi (6 -10 Ocak 1921)

• Lenin'in, Dağıstan'ın bağımsızlığının ilânı vesilesiyle 5 Ocak 1921'de bir mesaj gönderen Atatürk'e cevap telgrafı.

• 1920 - İzmir'in Yunanistan'a bağlanacağı yolundaki haberler üzerine Balıkesir'de örgütlenmiş milli güçler İtilaf Devletleri'nin temsilcilerine mektuplar göndererek, durumu protesto etti.

• Mustafa Kemal, böyle bir durum karşısında çok büyük protesto ve direnişlerde bulunulmasını istedi.

Atatürk'ün, İzmir'i Yunanistan'a katma hazırlıkları üzerine, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Merkez Heyetlerine, bu durumun İtilâf Devletleri temsilcileri katında protesto edilmesini bildiren telgrafı: "Protestonamede, Anadolu'da ikinci bir Madekonya kurulmasına asla müsaade etmeyeceğimizin, bu sebeple, bu haksızlığın bir an evvel düzeltilmesi ile işgalin hemen kaldırılması gibi esasların yer almış olması tavsiyeye değer görülmektedir." [Kocatürk]

• Atatürk'ün, siyasî vaziyet ve yapılması gereken hususlar hakkında Ali Fuat Paşa'ya yazısı.

• 1919 - Konya istasyonunun düşman tarafından işgal edilmesi.

• İngilizler, Kars, Ardahan ve Batum’un boşaltılmasını istedi.

• 1916 - Dardanelles:British garrison reduced to 19,000. Turkish assault launched along Gully Spur. Last Turkish attack at Helles.

Çerkez Ethem ve Atatürk





8 Ocak

• 1938 - Atatürk'ün, öğleden sonra Genelkurmay Başkanlığı'na giderek Mareşal Fevzi Çakmak'la, daha sonra Başbakanlığa gelerek Celâl Bayar'la görüşmesi.

• 1935 - Atatürk'ün, öğleye doğru İzmir Milletvekili Rahmi Köken'in evine gidişi, öğleden sonra Çankaya'ya dönüşü.

• 1933 - Atatürk'ün, öğleden sonra Etimesgut'a gidişi, akşamüzeri Çankaya'ya dönüşü.

• I. Beş Yıllık Kalkınma Planı kabul edildi.

• 1932 - Atatürk'ün, saat 16.30'da Salih (Bozok) Bey'in evine gelişi, akşam Çankaya'ya dönüşü.

• 1924 - Atatürk'ün, İzmir'in Işıklar köyünde kız ve erkek okullarını ziyareti, köylülerle görüşmesi

• 1921 - I. İnönü Zaferi (6 -10 Ocak 1921)

• Çerkez Ethem'e bağlı kuvvetler yeniden saldırıya geçerek Gediz'i ele geçirdi ve ardından Kütahya yönüne doğru ilerlemeye başladı.

• Mustafa Kemal mecliste bir konuşma yaparak Çerkez Ethem'le birlikte konünistleri suçladı.Ethem'in ağabeyi Çerkez Reşit'in mebusluğu düşürüldü.

Atatürk'ün, Çerkeş Ethem ve kardeşlerinin isyanına dair Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde konuşması: "...Efendiler, maksadımız meşrudur, başarı imanımız sarsılmazdır. Bu sebeple dahilde ve hariçteki düşmanlarımız ister çok ister az olsun, teşebbüslerinin genişliği ne olursa olsun kesin başarı, son başarı meşru bir maksat izleyenlerde kalacaktır." [Kocatürk]

• 1920 - Mustafa Kemal bazı mebuslardan Meclis-i Mebusan'da güçlü bir Müdafa-ı Hukuk Grubu oluşturmalarını istedi.

• Atatürk'ün, millî emeller aleyhinde yazılara yer veren gazetelerin İstanbul Basın Cemiyeti'ne bildirilerek protesto edilmesi hakkında Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Merkez Heyetlerine genelgesi.

Atatürk'ün, Kâzım Karabekir'in 30 Aralık 1919 tarihli telgrafına cevabı: "Eğer Rawlinson, hükümeti tarafından Heyet-i Temsiliye ile görüşmeye yetki sahibi bir vaziyette bulunuyorsa, bir an evvel Ankara'ya gelmesi faydalı görülmektedir. Yetki sahibi olmadığı takdirde buraya kadar gelmesine lüzum yoktur." [Kocatürk]

• Enver Paşa'nın, Moskova'dan -Rusya'daki faaliyetleri hakkında- Atatürk'e mektubu

• 1918 - Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Wilson'un, 14 ilkesini yayımlaması.

Wilson İlkeler (14 Nokta)

Bildiri Orta Doğu'da, Türk Kamuoyu'nda olduğu kadar Ermeni, Rum ve Araplar üzerinde de etki yaptı. İtilaf Devletleri'nin verdikleri söze ve Wilson Prensipleri'ne göre kendilerine bağımsız devlet kurma hakkı tanıyacaklarına inanıyorlardı.

Wilson'un 8 Ocak 1918 yılında sunduğu ilkeler olarak adlandırılır. Bu ilkelerin başlıcaları:

1. Açık barış antlaşmaları ve gelecekte de açık diplomasi uygulanacaktır.

2. Karasuları dışında, savaşta ve barışta denizler kesinlikle serbest olacaktır.

3. Ekonomik engeller mümkün olduğunca kaldırılacaktır.

4. Ulusal silahlanmaların azaltılması için gerekli ve yeterli garanti sağlanacaktır.

5. Sömürge isteklerinin, ilgili halkların çıkarları ile yetkileri sonradan belirlenecek olan sömürgeci devletin istekleri aynı derecede göz önüne alınmak sureti ile, kesin bir tarafsızlıkla çözümlenecektir.

12. Osmanlı İmparatorluğu'nun Türk olan kısımlarının egemenliği sağlanacak, fakat Türk olmayan uluslara özgür gelişme imkanları verilecektir. Çanakkale boğazı devamlı olarak bütün ulusların gemilerine açık olacaktır.

14. Büyük ve küçük, bütün devletlerin siyasi bağımsızlıklarını ve toprak bütünlüklerini karşılıklı olarak garanti altına almak olanağı sağlamak amacı ile bir milletler örgütü kurulacaktır.

• 1918 - President Woodrow Wilson lays down his "Fourteen Points" as the "only possible program" for lasting peace in Europe after WWI.

In an address to the U.S. Congress, President Woodrow Wilson outlined a peace program which included the following points: open covenants openly arrived at; absolute freedom of navigation in peace and war; the removal of all economic barriers; the reduction of armaments consistent with domestic security; an impartial adjustment of all colonial claims with the interests of the local population equal to the claims of the government; the evacuation of Russian territory and the free determination of Russian political and national policy; the evacuation and restoration of Belgium; the evacuation and restoration of French territory and the restoration of Alsace-Lorraine to France; readjustments to the Italian border along lines of nationality; opportunity for the autonomous development of the peoples of Austria-Hungary; the evacuation and restoration of Romanian, Serbian, and Montenegrin territory, together with access to the sea for Serbia; secure sovereignty for the Turkish parts of the Ottoman Empire, but other nationalities to receive the opportunity for autonomous development, and the Dardenelles to be opened to the ships of all nations under international guaranties; an independent Poland with free and secure access to the sea; and the establishment of a general association of nations to afford mutual guaranties of political independence and territorial integrity to both great and small powers. President Wilson's Fourteen Points laid out the basis for the post-war peace and the creation of the League of Nations.

• 1916 (8-9) - İngiliz birliklerinin Gelibolu'dan çekilmeleri.

• İngilizlerin, Seddülbahir bölgesinden çekilmeleri (İngilizler daha önce 19/20 Aralık 1915 gecesi Anafartalar-Arıburnu bölgesinden çekilmişlerdi).

• 1916 - Sarrail'in Selanik'teki Fransız-İngiliz kuvvetlerinin başkomutanı olması.

• 1916 - End of the Dardanelles Campaign - Allies complete final evacuation of Helles.

The British and French landings at Cape Helles on 25 April 1915, had failed to secure their objectives, leading to a lengthy stalemate on the southern tip of the Gallipoli Penninsula.

The Gallipoli Campaign ends in an Allied defeat and an Ottoman victory.

The last British troops depart the Gallipoli peninsula, marking the end of the Dardanelles Campaign.

Tarihte Bugün | Atatürk Günlüğü




Kuvay - ı Milliye





9 Ocak

• 1937 - Atatürk'ün, saat 16.00'da trenle Ankara'dan İstanbul'a hareketi, Eskişehir'de trenden inerek Orduevi'ni ziyareti, daha sonra trene dönüşü.

• 1936 -Dil, Tarih ve Coğrafya Okulu Ankara'da Atatürk'ün de katıldığı bir törenle öğretime başladı.

• Ankara Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi'nin açılışı, ilk ders Prof. Afet İnan tarafından verilmiştir.

• Atatürk'ün, Ankara Halkevi salonunda "Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinin açılış törenini izlemesi (Açılış konuşmasını Millî Eğitim Bakanı Saffet Arıkan yapmış, ilk dersi Afet (İnan) vermiştir.

• Atatürk'e suikast hazırlamak suçundan sanık 8 kişinin Ankara Ağır Ceza Mahkemesi'nde duruşmalarının başlaması (Sanıklar, 17 Şubat 1936 günü delil yetersizliği sebebiyle beraat ettiklerinden serbest bırakılmışlardır).

• 1935 - Atatürk'ün, öğleye doğru Marmara Köşkü'ne gidişi, daha sonra Anadolu Kulübü'ne gelişi ve geç saatlerde Çankaya'ya dönüşü.

• 1934 - Atatürk'ün, Çankaya'da Macar Elçisi Michel Yungerth Arnöthy'nin güven mektubunu, Romanya Elçisi Jean P. Carp'ın da veda mektubunu kabulü.

• 1932 - Atatürk'ün, yeni Cumhurbaşkanlığı binasını gezmesi, saat 15.00'de otomobille şehirde bir gezinti yaparak Rasim Ferit (Talay) ve Kılıç Ali Beylerin evlerine uğradıktan sonra akşam Çankaya'ya dönüşü.

• 1925 - Atatürk'ün, Konya'da "Musul Tetkik Heyeti"ni kabulü ve görüşmesi.

1924 - Atatürk'ün, İzmir'de Belediye'yi ziyareti, ilgililerle görüşmesi.

1922 -Atatürk'ün, Fevkalâde Harp Encümeni kurulmasıyla ilgili kanun teklifi nedeniyle Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin gizli oturumunda konuşması: "...Şunu açıkça söylemek istiyorum ki, gerçekten böyle bir fevkalâde encümenin sizin arzu ettiğiniz şeyleri yapacağına ben emin değilim. Yapılmış ve yapılacak olan işleri görmek için bunun kurulmasına taraftarım. Bu encümen de görecektir ki, azamî derecede yapılacak iş, ancak yapılabilen işlerden ibarettir. Bunu görecekler ve Yüksek Heyetinizi bu suretle tatmin edeceklerdir."

• Atatürk'ün, "New York Times" muhabiri Clair Price'ı Ankara'da kabulü. [Kocatürk]

• 1921 - I. İnönü Savaşı başladı. (6 -10 Ocak 1921)

• Yunan kuvvetleri ilerlemeye devam ederek Bozöyük önlerinden İnönü'ye kadar geldi. Bilecik ve Bozüyük'ün Yunanlılar tarafından işgali.

• Yunanlıların İnönü mevzilerinde taarruza başlaması ve Batı cephesi ordularıyla şiddetli çatışmalar olması.

• 1920 - Kuvay-i Milliye'ci Yahya Kaptan Gebze'de, İstanbul Hükümetinin adamlarınca öldürüldü.

• Atatürk'ün, Yunanlıların resmî veya gayriresmî, Aydın Vilâyeti'nin kendilerine bağladığını ilân ihtimaline karşı "Yunanlıları memleketten çıkarmak için uygulanacak plan" hakkında komutanlara gizli telgrafı.

• Atatürk'ün, İstanbul'da toplanacak meclis için milletvekillerinin, görüşmek üzere Ankara'ya gitmelerinin tehirini isteyen bir grup milletvekiline, Harbiye Nazın Cemal Paşa aracılığıyla cevap telgrafı: "Ankara'ya gelmenin yanlış yorumlara uğrayacağına dair, Harbiye Nazırı Paşa aracılığıyla bildirilen görüşlerinizi öğrendik. Mesele vatan ve milletin hayatıyla ilgilidir. Millî Meclisle, millî örgüte dayalı kuvvetli bir grup oluşturulmaz ve Sivas Kongresi'yle milletin cihana ilhan ettiği kararlar, Meclisin büyük çoğunluğu tarafından bir inanç ve ilke olarak kabul edilmezse, millî hizmetimizin temin edeceği başarı boşa gider. Memleket bir felâkete maruz kalabilir. Bu nedenle bir takım vatansız ve dinsizlerin propagandaları, bizim için uyulacak bir kural olamaz. Gaye, milletin ve vatanın kurtuluşudur. Bir iki gün için Ankara'ya gelişleriyle karşılıklı görüşme ve işbirliği yapılması bizce pek önemlidir."

• Atatürk'ün Erzurum'dan milletvekili seçilmesi nedeniyle Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Erzurum Merkez Heyeti'ne teşekkür telgrafı: "Erzurum halkı muhterem hemşehrilerim tarafından gösterilen yakınlık, sevgi ve güvene teşekkürü görev sayarım."

• 1918 - İlk, Brest-Litovsk antlaşması (Orta Avrupa imparatorlukları ve Ukrayna)

• Alman-Rus görüşmelerinin kesilmesi.

• Türk ordusunun Doğu Anadolu'da ilerlemeye başlaması.

• Trabzon'un geri alınması.

• 1916 - Müttefikler'in Seddülbahir'i tahliyesi. İngiliz birliklerinin Gelibolu'dan çekilmeleri.

• İngilizlerin, Seddülbahir bölgesinden de çekilmeleri (İngilizler daha önce 19/20 Aralık 1915 gecesi Anafartalar-Arıburnu bölgesinden çekilmişlerdi).

I. Dünya Savaşı, Gelibolu Yarımadası:

Mustafa Kemal önderliğindeki Türk Ordusu tüm cephelerde savaşı kazanmış ve 9 Ocak 1916 tarihinde İttifak Devletleri Gelibolu Yarımadası'ndan tamamen çıkartılmıştır.

5. Ordu Komutanı Mareşal Liman von Sanders'in -İngilizlerin Gelibolu yarımadasından çekilip gitmeleri üzerine- sabah 8.45'de Alçıtepe'den Başkomutanlık Vekâleti'ne telgrafı: "Tanrı'ya şükür, Gelibolu yarımadası tamamen düşmandan temizlenmiştir. Diğer ayrıntılar ayrıca sunulacaktır."

• 1916 - The Gallipoli Campaign ends in an Allied defeat and an Ottoman victory. Allies complete final evacuation of Cape Helles on the Gallipoli Peninsula. The last British troops depart the Gallipoli peninsula, marking the end of the Dardanelles Campaign.

• 1912 - Mustafa Kemal successfully leads the Tobruk offensive in Libya.

Tarihte Bugün | Atatürk Günlüğü




I. İnönü Savaşı, Türk kuvvetlerinin galibiyetiyle sonuçlandı.

(İsmet Paşa İnönü savaşlarından sonra Ankara'da Mustafa Kemal Paşa ile birlikte.)





10 Ocak

• 1937 - Atatürk'ün, Ankara'dan İstanbul'a gelişi ve Dolmabahçe Sarayı'na geçişi.

• 1934 - Atatürk'ün, akşamüzeri Nuri (Conker) Bey'in evine gidişi, akşam Çankaya'ya dönüşü.

• 1931 - Ankara Hukuk Fakültesi öğrencileri Hâkimiyet-i Milliye Meydanı’nda “Kubilay Mitingi” düzenledi.

• 1924 - Atatürk'ün, I. İnönü Zaferi'nin 3. yıldönümü nedeniyle İzmir'de Hâkimiyet-i Milliye gazetesi muhabirine demeci: "Yaşama ve bağımsızlık gayemiz, istilâ ve tecâvüz hırsıyla çarpışıyordu. Nihayet, ayın onbirinci günü sabahı muharebe meydanı, meşru gayenin muzafferiyet fecrine bir belirme yeri oldu. Yeni Türkiye Devleti'nin küçük, fakat millî ülkülü genç ordusu en dar bir hesapla üç misli düşmanı İnönü Meydan Muharebesi'nde mağlup etti."

• 1923 - Atatürk'ün, Ankara Hacıbayram Mahallesi muhtar seçimi münasebetiyle Ankara hemşehrisi olarak oyunu kullanması ve demeci: "...Diyorsunuz ki istibdat fikri ve gericilik bir daha yer bulamayacaktır. Ben de aynı görüşteyim. Bunu sizin gibi gençlerden işitmek şeref vericidir."

• 1922 - Atatürk'ün, gazeteci Ahmet Emin (Yalman) Bey'le yaptığı -hayatına ait- uzun görüşmenin Vakit gazetesinde yayımlanması: "...Her tarafta çeşitli isimler altında birtakım örgütler başlamıştı. Bunları aynı program ve aynı ad altında birleştirerek bütün milleti ilgilendirmek ve bütün orduyu da bu amaca hizmet ettirmek gerekiyordu. Anadolu'ya girdiğim zaman daha ordu müfettişi görevi ve yetkisi üzerimde iken bu noktadan işe başladım ve bu amaç az zamanda belirdi, izlediğim çalışma şekli İstanbul'ca anlaşılınca beni İstanbul'a getirtmek istediler. Gitmedim; neticede istifa ettim."

• 1921 - I. İnönü Zaferi. I. İnönü Savaşı, Türk kuvvetlerinin galibiyetiyle sonuçlandı. İnönü mevzilerinde Yunanlılarla şiddetli çarpışmalar olması.

• İnönü'de mevzilere kadar gelmiş olan Yunan kuvvetleri saldırıya geçti. Türk ordusuna bağlı birlikler savunma mevzilerine geri çekilerek, savunma hattını düzenledi.

Harp durumu hakkında Meclis'e bilgi verilmesine dair önerge münasebetiyle Atatürk'ün, son askerî hareketleri izah eden konuşması: "...Dün düşman İnönü civarındaki mevzilerimize temas etti. Cepheden taarruz durduruldu. Bugün aynı mevzilerde muharebe cereyan etmektedir." [Kocatürk]

• 1921 - Turks win first Battle of İnönü.

• 1920 - Ankara'da Hâkimiyet-i Milliye gazetesi kuruldu.

• Ankara'da "Anadolu Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti"nin organı olarak Hakimiye-i Milliye gazetesinin çıkarılmaya başlaması. Mustafa Kemal'in himayesinde, Heyet-i Temsiliye'nin sözcülüğünü yapacak olan Hakimiyet-i Milliye gazetesinin birinci sayısı çıktı.

• Ankara'da, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin yayın organı olarak yayımlanmaya başlanan Hâkimiyet-i Milliye gazetesinin ilk sayısı (Hâkimiyet-i Milliye gazetesi, başlangıçta haftada 2 defa, 18 Temmuz 1920'den itibaren haftada 3 defa yayımlanmış, 6 Şubat 1921 tarihinden itibaren günlük olmuştur). [Kocatürk]

General Milne'in raporu: "...Şartları ağır bir barış, Mustafa Kemal'i kuvvetlendirir."

• 1919 - Padişah Vahdettin'in İngiliz Yüksek Komiseri Amiral Calthorpe'a bütün umudunu İngiltere'ye bağladığını bildirdiği mesajı. Medine'de direnen Fahrettin Paşa sonunda Vahdettin'in emiri üzerine şehri İngilizlere teslim etti.

• İngiliz taraftarı Hürriyet ve İtilaf Partisi Nuri Paşa, Rıza Tevfik, Refik Halid, Ali Kemal gibi isimlerin yönetiminde tekrar çalışmaya başladı.

• 1916 -5. Ordu Komutanlığınca Anafartalar Grubu Karargâhı'nın kaldırılması.