Çiğdem (Crocus)

Bilimsel sınıflandırma:

Âlem: Plantae (Bitkiler)
Bölüm: Magnoliophyta
(Kapalı tohumlular)
Sınıf: Liliopsida
(Bir çenekliler)
Takım: Asparagales
Familya: Iridaceae
(Süsengiller)
Alt familya: Iridoideae
Oymak: Croceae
Cins: Crocus

Türler

• Crocus kotschyanus
• Crocus sativus (safran)
• Crocus mathewii (Kalkan çiğdemi)
• Crocus ancyrensis (Ankara çiğdemi)
• Crocus biflorus 'Prins Claus'
• Crocus speciosus

Çiğdem (Crocus), süsengiller (Iridaceae) familyasına ait bir bitki cinsidir. Çok yıllık, yumrulu, sarı ya da mavi çiçekli otsu bitkilerdir. Çiçekler, türüne bağlı olarak, ilkbahar ya da sonbaharda açar. İlk baharda çiçeklenen türlerin yumurtalığı toprak altında kalan uzun çiçek tüpleri vardır. Çiçekler geceleri ya da kötü havalarda kapanır. Çiğdemin ana yurdu Alpler, Güney Avrupa ve Akdeniz'dir. Çiçeklerinden dolayı bahçecilikte aranan ve sevilen bir
bitkidir.

• İnsan besini olarak tüketimi

Yumruları Türkiye'de çiğ olarak ya da külde pişirilerek yenir. Ayrıca yemeği de yapılır. Yemekleri arasında Çiğdem pilavı, Çiğdem aşı, Çiğdem sütlüsü başta gelir. Karadeniz Bölgesi’nde una bulayıp kızartması yapılır. Baharın ilk günlerinde toplanıp demet hâline getirilen sarı çiğdemler, Ankara şehir merkezinde seyyar satıcılarca tüketime sunulur. Çiğdemin çiğdem adıyla anılmayan tek türü, Doğu mutfaklarının (Türk, Arap, İran, Hint ...) sultanı olarak bilinen ekonomik değerde safrandır (Crocus sativus). Safran, Türkiye'de Safranbolu'da yetiştirilir.

Dikkat edilmesi gereken husus: Çiğdeme çok benzeyen fakat onun gibi yenilmeyip zehirli olan Colchicum türlerine de acı çiğdem (çakal çiğdemi, zehirli çiğdem) adı verilir. Yenilmemesi gereken bu bitkinin (Colchicum) yumruları Doğu Anadolu Bölgesinde çiğdem (Crocus) türleriyle karıştırıldığı için, bilhassa toplayıp yiyen çocuklar arasına ağır zehirlenme vakaları görülebilmektedir.

• Morfoloj

Çiğdemler küçük otsu yapılı, kormlu (sert soğanlı) çok yıllık bitkilerdir. Yatık vaziyetteki kormlar bir kılıfla örtülüdür. Az sayıdaki yaprakların hepside tabanda yer alır, yeşil renkli, ince uzun yapılıdır. Üst yüzeyi soluk, orta kısmı şeritli, taban kısmı bir zarla çevrilmiştir. Gerçek bir gövde bulunmaz.

Yerden çıkan çiçekler saplıdır ve yumurtalık toprak altındadır. Çiçek örtüsü beyaz, sarı veya leylak ya da koyu mor rengindedir; uzun tüpsü, ince yapılıdır; segmentler benzerlik gösterir; eşit veya hemen hemen eşittir. Erkek organlar tüpsü yapıda olup çiçek örtüsünün boğazına gömülüdür. Kapsül küçük, elips veya dikdörtgensi-elips biçimindedir. Boyuncuk ince yapılı 1 adettir, her bir boyuncuk birbirine uzak duran tabandan birleşmiş 3 daldan oluşur. Kaynak

Alıntı:

Orjinal Mesaj Sahibi Canan Dikkat edilmesi gereken husus: Çiğdeme çok benzeyen fakat onun gibi yenilmeyip zehirli olan Colchicum türlerine de acı çiğdem (çakal çiğdemi, zehirli çiğdem) adı verilir. Yenilmemesi gereken bu bitkinin (Colchicum) yumruları Doğu Anadolu Bölgesinde çiğdem (Crocus) türleriyle karıştırıldığı için, bilhassa toplayıp yiyen çocuklar arasına ağır zehirlenme vakaları görülebilmektedir.

Keşke her şeyin ayrımına varabiliyor olsak. Ben de küçükken dağdan bulduğum birkaç küçük şey yemiştim, kızılcık sanarak Neyse ki biz zehirlenmedik.

Çok güzel bir çiçek. Hele ki ikinci mesajın ilk fotoğrafına bayıldım.

Teşekkürler Canan.

Nekadar hoş bir çicekmiş bu böyle renkleriyle forumda sanki yeniden bahar havasını getirmiş..

Hele o ağaçlı yol yokmu bırakın beni yuvarlanacağım orda

Bu güzel paylaşıma bir bilgi de ben ekleyeyim. Halkının geneli yörük kökenli olan Muğla'lılar yaz başında Karabağlar Yaylasına çıkıyorlar. Ve sarı çiğdemler açtığında şehre dönüyorlar. Bu nedenle çiğdeme göç göç çiçeği adını takmışlar. Bu şekilde de çiğdemin sonbahar mevsiminde açtığını öğreniyoruz.

Muğla Büyükşehir Belediyesinin sitesinde bu çiçekle ilgili yer verdiği bilgiyi aşağıda paylaşıyorum.

Göç Göç Çiçeği

Latincesi Sternbergia Lutea olan Sarı Çiğdem, Muğla’da halk arasında “Göç Göç” çiçeği olarak bilinir. Sarı sarı açtığı zamanlar, göç mevsiminin geldiğini haber verir insanlara. Ve Karabağlar’dan Muğla şehir merkezine akar hayat...

GÖÇ GÖÇ ÇİÇEĞİ - STERNBERGIA LUTEA (SARI ÇİĞDEM)

Sternbergia lutea şerit şeklinde koyu yeşil yaprakları bulunan ve sonbaharda Eylül - Kasım aylarında parlak sarı renkli çiçek açan soğanlı bir bitkidir. Sonbaharda çiçeklenen en güzel bitkilerden biri olan Sternbergia lutea diğer Sternbergia türleri arasında da üretimi en yaygın olarak yapılan bitkidir. Sternbergia türlerine ait soğanlar insanlar için zehirlidir.

Üretimi:

Doğal olarak yetiştikleri ortamlara uygun yazın sıcak ve kuru iklim koşullarına sahip yerlerde, drenajı iyi topraklarda üretimi yapılabilir. Açık, güneş alan ve sıcak bir yere ekildikten sonra bitkileri rahatsız etmeden bırakmak en iyi sonucu verir. Bu şekilde bitki her yıl çiçek sayısını artırarak gelişmesini sürdürür. Soğuğa dayanıklı olup -5°C'ye kadar düşük sıcaklıklarda yetişebilir.
Sternbergia lutea tohum verir ancak yavru soğandan çoğaltma çok daha etkili bir üretim yöntemidir. Yavru soğanların ayrılma işlemi, yapraklar öldükten sonra, soğan uykudayken yapılmalıdır. Tohumla üretim yapılacak ise gevşek ve drenajı iyi bir toprak karışımı kullanılmalıdır. Sonbahar ve kış boyunca bitkinin nemli tutulması önemlidir. Mayıs ayı sonlarından itibaren sulama kesilmelidir. Yaprak gelişimi boyunca bitkiye gübre verilebilir.

Hastalık ve Zararlılar:

Drenajı kötü olan toprakta soğanlarda çürüme meydana gelebilir.

{gallery}icerik/gocgoc{/gallery}