• Kamkat'ın Standart Özellikleri ve Tarihçesi:

Turunçgillerin en küçük meyve türlerinden biri olan Kamkat meyvesinin diğer adı fornuella.
Turunçgiller içinde küçük mücevher olarak adlandırılır. Kamkat (Kumquat) Çincede altın portakal manasına gelir “gold orange”.

Dünyada kabuğu ile beraber yenilen tek narenciye çeşididir. Evlerde, balkonlarda yetiştirilen belki de tek meyve ağacı Kamkatdır. Ana vatanının Çin olduğuna inanılır. Batı dünyası ile tanışması 19.yüzyıl ortalarında olmuştur. Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde yetiştirilmeye çalışıldıysa en iyi meyve oluşumu Rize ilinde sağlanmıştır. (Batum'dan getirilmiştir.)

Kamkat, üç yaprak anaç üzerine göz aşısı yapılarak üretilir. Erkek ve dişi organları aynı çiçek üzerinde olduğundan tek bir Kamkat bitkisi her yerde çiçeğe ve meyveye yatabilmektedir.

Rize'de Temmuz ayı sonlarına doğru çiçek açmakta, meyve oluşması Ağustos sonu ile Eylül ayı içerisinde olmaktadır. Meyveleri iri zeytin büyüklüğünde olup Nisan-Mayıs aylarında yeme olgunluğuna erişmektedir. Meyve koparılmazsa bir yıl bitki üzerinde kalabilmekte, aynı lezzetle yenebilmektedir.

• Kamkat'ın Çeşitleri:

• Hong Kong (Fortunella Hindsii) :
  

Hong Kong ve Çin’in bazı dağlık bölgelerinde yetişir. Çevre genişliği 1.6-2 cm civarındadır. Olgunlaştığında zayıf ve fazla etli olmayan kabuğu soyulur. 3-4 küçük çekirdeği bulunur.

• Kamkat'ın Bakımı:

Doğrudan güneş ışığı istemeyen bu bitki dolaylı ışıklardan da yararlanabilir. Çok fazla soğuk ve sıcak havada bırakma çiçeğin yapraklarına, çiçeklerine, meyvelerine ve köklerine zararlıdır.

Hava akımlarından kolay etkilenen kunkuat bitkisi bu etkiden korunmalıdır. Her bitki gibi zamanla topraktaki vitamin ve mineralleri tüketen bitkiye yılda en az bir kere vitamin ve mineral desteği sağlanmalıdır.

• Toprağı ve Uygun Toprak pH Dereceleri:

Genel bir ifadeyle, türlere göre asitli – nötr arasında değişir. Bazıları hafif alkalinli toprakları tolere edebilirler ama riske girmeyin. Toprağın biraz asitli olmasına dikkat edin. Hem organik besleyiciliği yüksek, hem doğal toprak mineralleri elementleri besleyiciliği yüksek toprak ister. Süzek olması da çok önemli. Şöyle bir karışımda kumkuat çok verimli ve sağlıklı gelişir: 5 ölçü iyi bir kompost (torf) toprak +2 ölçü kırmızı killi toprak + 1 ölçü ince ponza taşı + 1 ölçü kuvars kumu.Eğer asitlilik yüksek olacaksa (mesela özel açelya toprağı veya aynı asitlilikte kompost toprak kullanacaksanız) kalsiyum ihtiyacı için toprağa az miktarda kalker taşı kırpıntıları katılması iyi olur (iki litre hacim toprağa bir çorba kaşığı kadar, pirinçten biraz büyük kırpıntılar).

• Kamkat Bitkisine Besin Verme:

Toprağa doğal gübre karıştırmak kumkuatlar içn sıkça tavsiye edilir ama risklidir. Çünkü alkalinliliği kumkuatlar için zararlı boyutlarda yükseltebilir. Onun yerine bitki besini vermeyi tercih ederseniz daha iyi olur. En iyisi deniz mahsullerinden yapılan özel bitki besinleridir. Bulamazsanız çiçekcoşturan, vilmorin, genta vb besinlerden verin.

• Saksı / Toprak Değiştirme:

Kumkuatlar güneşi sevdikleri için kalın kenarlı toprak saksılarda yetiştirmelisiniz ki kökler pişmesin zarar görmesin. Küçük saksılardaki küçük kumkuatları her yıl yeni toprakla bir boy büyük saksıya aktarın. Birkaç yıl sonra saksının derinliği 40 cm, genişliği 30 cm olduğunda saksı büyüklüğünü bunda sabit tutun. Sonraki yıllarda sadece toprak değiştirerek her yıl köklerde ufak tefek budamalar yapın.

• Kamkat Bitkisini Sulama:
  

Kış aylarında bitki aşırı soğuktan korunarak çok az sulanmalıdır. Yaz aylarında ise bitkinin suya olan ihtiyacı artacağından bitkiye verilen suyun arttırılması gerekmektedir. Su toprağın her tarafına ulaştırılmalıdır. Bitkiyi sularken kullanılan kap her sulamada aynı ölçüde, sulamalar aynı günde ve aynı miktarlarda su dökülmelidir.

Kumkuat bitkisini yetiştirmede en önemli kural kış aylarında oda sıcaklığının 12 °C nin altında olmaması gerektiğidir.

Kumkuat bitkisi genellikle yaz aylarında çiçek açar ve çiçeklerini kış aylarına doğru dökerek bir dinlenme sürecine girer. Bitkiye kış aylarında musluktan aldığımız soğuk çeşme suyunu vermemeliyiz. Verdiğimiz su oda sıcaklığında olmalıdır.

Çiçeklenmeden meyvelerin normal büyüklüğe yaklaşmalarına kadar toprak ıslaklığını yitirince (nemli olduğu halde elinize hiç yapışmayacak kadar kurumuşsa) sulayacaksınız. Sulama bol su ile yapılmalı, saksı alt deliklerinden kaydadeğer miktarda su çıkıp gitmeli. Ki saksı içeriğindeki toprağın her yerine su işlemiş olsun, kökler her yere yönlenebilir olabilsin.

Meyveler irileştiğinde (meyve yoksa sonbaharda) sulama sıklığını azaltın: Fazla kurumasını beklemeden ama toprak üst yüzeyi fazlaca nem kaybedene kadar sulamayın. Tam dinlenme döneminde biraz daha beklenmeli.

• Kamkat Bitkisinin Güneş İhtiyacı:

Günde en az 4 saat direkt güneş almasını sağlamalısınız. İstanbuldan çok daha sıcak memleketlerde tam öğle vakti güneşi yazın zararlı olur.

• Kamkat'ın Evde Yeri:

Yaz kış devamlı açıp uzun süre açık tutacağınız ve çok iyi güneş alabilen bir pencere önü.

• Kamkat Bitkisini Budama:

En dikkat edilmesi gereken şey dipten çıkan sürgünlerin anında köreltilmesidir. Kumkuatların aşılı olduğunu, dip sürgünlerin farklı bir türe ait olduğunu unutmayın. Öyle olmasa bile dip sürgünler hem bitkinin sağlıklı verimli gelişmesini engeller hem estetiği bozar.

Birbirine sürtünen dallar, birbirine bitişik dallar (biri) ana daldan ya da uygun bir yerden düzgünce kesilmelidir.

Kumkuatınıza derli toplu, kompakt, çam stili vesaire görünüm vermeye özenmeyin. Böylesi tarzlar çok özel bakım, daima özel ilaçlama gerektirir. En iyi şekil dağınık seyrek dallı şekildir. Yukardaki resimde gördüğünüz gibi. Bu tarzın avantajları çok. Herhangi bir bitlenmede mücadele çok kolay olur. Her daldaki yapraklar rahatça nefes alabilir, birbirlerinin ışığını engellemez, sağlıklı fotosentez yapabilir, mantar vb hastalıklara yakalanmaz, böcekler bitler kolay barınamaz.

Budamadan sonra kesik yerlerin üstüne gereken madde sürülmeli. Bazı kişilerin aşı macunu ile kapladıklarını görüyorum. Bence aşı macunu sağlıklı değil. Temiz aletlerle düzgün kesmek ve temiz tutmak daha iyidir. Bulabilirseniz macun olmayan budama ilaçlarından sürün.

Budama zamanı dinlenme döneminin ikinci devresi içinde olmalı. Kışın don olayı görülen yerlerde dışarda tutulanlar ise ilkbahar başında son don olayı tehlikesi geride kalınca budanmalı.

• Kamkat Bitkisinin Çoğaltılması:

Kumkuat bitkisinin gelişimi pek hızlı olmaz. Boyu çok fazla uzamaz. Çoğaltılması sırasında köklerinden ayrılan kumkuat derhal başka bir saksının içine dikilerek çoğaltılır.

Bu yönteme kökten ayırma yöntemi denilmektedir. Kökten ayrılan 2.bitkimiz en kısa zamanda büyüyerek meyve verir ve diğer bitki de tekrar kök vermeye başlar.

Kumkuattın çoğaltılması en uygun zaman nisan ayıdır. Aşı ile de çoğaltılırlar.

• Kamkat (veya kumkuat) Aşılamasında 3 Önemli Püf Noktası:

1- Bilindiği gibi aşılı bitkilerde kök kısmı diğer bitkiye ait olarak devam eder. Turunçgiller arasında aşılamada limona, mandalinaya kısaca her tür narenciyeye kumkuat aşılamak mümkündür diye düşünebilirsiniz. Ama kumkuatın saksılarda yetiştirildiğini ve kendisine ait olmayan köklerin nasıl toprak istediğini, saksılarda gelişmeye uygun olup olmadığını, kumkuat meyvelerinin lezzetine olumsuz etki edip etmeyeceğini ve kışa dayanıklılık uyumunu düşünmek gerekiyor. Uzun yılların deneyimleri sonucunda en uygun iki kök bitkisi tespit edilmiş: Poncirus trifoliata ve greyfurt. İşte bu ikisi kumkuata zemin olmak için en uygun bitkilerdir. Bizde en kolay bulunan tür greyfurt olduğuna göre, çekirdeklerinden yetiştireceğiniz greyfurt fidanları bir yaşını doldurduktan sonra onlara kumkuat aşılayabilirsiniz.

2- Kalem, yarma vesaire aşıları kışın, bitki uyku halinden çıkmadan hemen önce, göz aşısı ise yaz ortası – yaz sonu arasında, bitkinin kısa dinlenme evrelerini kollayarak, yeni bir gelişime başlamasına yakın günlerde yapılmalı.

3- Kumkuatlarda göz aşısı daha uygun görülür ve genellikle bu uygulanır.

• Bazı Hastalıklar ve Çözüm Önerileri

• Alternaria Yanıklığı:

Hastalık, genellikle genç sürgün, genç yaprak ve yeşil meyve kabuğu üzerinde ortaya çıkar. Yaprakların yırtılmasına, sararıp dökülmesine neden olur. Genç sürgünler üzerinde yanıklık biçiminde kurumuş kısımların meydana gelmesine, daha ileri durumlarda ise genç kısımların tamamen kurumasına neden olur.

Genç yaprakların hasta kısımlarındaki lekeler siyahlaşır, daha yaşlı yapraklarda ise etrafı sarımsı yeşil halka ile çevrilir.İlaçlamalara sürgünler gelişmeye başladığında (5-10 cm ) ve ilk hastalık belirtileri görülür görülmez başlanır. 15-20 gün aralıklarla devam edilir.

Çözüm: 50 ml/100l su Armure 300 EC

• Kabuklu Bitler (Koşniller):
  

Turunçgil yetiştirilen her yerde bulunurlar. Ergin ve nimfler turunçgillerin dal, sürgün, meyve ve yapraklarında beslenirler.
Yoğun popülasyonların olduğu dallar uçtan itibaren kurumaya başlarlar. Yapraklarda koşnillerin bulunduğu yerler sararır ve erken yaprak dökülmeleri meydana gelir. Meyvelerde ise renk ve şekil bozukluklarına neden olurlar. Bunların pazar değerlerini büyük ölçüde düşürürler. A.citrina ise genellikle yaprak ve meyveler üzerinde bulunur. Koşnil zararı görmüş meyvelerin satış değerleri sıfıra kadar düşebilir. Yapılan kontrollerde A.citrina’da yaprak başına 20’den, A.aurantii’de ise 10 yaprakta toplam 5’ten fazla ergin ve nimf görülürse bu bahçelerde ilaçlama gereklidir. Kış ilaçlaması hasattan hemen sonra başlayıp şubat sonuna kadar olan dönemde; yaz ilaçlaması ise hareketli nimfler görüldüğünde yapılır.

Çözüm: Porkan 1250 ml / 100 lt su Yildiz kosnili Porkan 1500 ml / 100 lt su Kirmizi kabuklu bit Porkan 1500 ml / 100 lt su sari kabuklu bit Porkan 1500 ml / 100 lt su Yumusak kosnil

• Kırmızı Örümcekler:

Tüm turunçgil alanlarında yaygındır. Turunçgil yaprak ve meyveleri üzerinde beslenir. Yaprak emgi sonucu gümüşi renk alır. Böyle yapraklar meyveleri besleyemez ve erken dökülürler. Meyveler ise küçük kalır ve erken dökülürler. Ayrıca ağaçların zayıflamasına neden olurlar. 10 yaprakta 3’ten fazla Kırmızı örümcek varsa ilaçlamalara başlanır.

Çözüm:Neoron 500 EC 50 ml / 100 lt su Thiovit Jet 600 gr / 100 lt su Porkan 1500 ml / 100 lt su

• Uçkurutan:

Kışı bulaşık sürgünlerde geçiren fungus, dalları hastalandırır. Hasta dallarda yapraklar dökülür. Yaprak sapları dal üzerinde kalır. Bu dallar yeşil kısımlarından kesildiğinde, turuncu ve kahverengi odun dokusu görülür. Ağaç yeni sürgünler oluşturursa da bunlar kısa sürede kurur. Ağaç tamamen kuruyabilir. En çok ekim ayında görülür. Budamalar kuruma yerinin 20 cm altında yapılmalı ve ekim, aralık ve mart aylarında olmak üzere 3 defa ilaçlı mücadele yapılmalıdır.

Çözüm:Mavi Bakır 400 gr / 100 lt su

• Demir Eksikliği

Yaprakların damarlar haricindeki kısımlarında, sararmalar şeklinde renk değişiklikleri oluşur, damarlar ise yeşil rengini korur. Oluşma nedeni ya toprakta yeterince demir olmaması, ya da topraktaki demirin bitki tarafından alınamayacak formda olmasıdır. Özellikle topraktaki kireç oranı ile diğer bazı iz element oranları demir alımını engelleyebilir.Bitkinin alabileceği formdaki demir bileşiği mart, nisan aylarında verilerek bu eksiklik giderilebilir. Uygun demir bileşiği her ağacın topraktaki taç iz düşümüne ve 15 cm derinliğe karıştırılarak verilir.

Çözüm:Sequestrene 138 Fe 100 SG

Kaynaklar: giresunbotanik.wordpress.com / bitkivecicek.com / bitkibakimi.com

Hiç bilmediğim bir meyvayı sayen öğrenmiş oldum Gülce'ciğim...
Teşekkürler...

__________________

Şu meyvayı yemek hala nasip olmadı. Görürsem hemen yapışırım

Konuda emekleri geçen Gülce & Dilaver & Real Teşekkürler...

__________________

Konu düzenlemesinde yardımcı olan, @Real; ve @Dilaver;'e teşekkür ederim.

Emeğinize sağlık.

__________________

Emeklerinize sağlık arkadaşlar

__________________
''Türkiye, Atatürk'ü Allah'a borçlusun, geriye kalan her şeyi de Atatürk'e...''

__________________

Seneler önce bu meyveyle tanıştım.

Bir beyfendi, arkadaşı için yurt dışından getirtmiş. Saksıda orta boy bir ağaç. Merakla sordum. O zaman fiyatının oldukça pahalı olduğunu ve Türkiye'de bulunmadığını isminin de Kamkat olduğunu öğrendim.

O beyin evinde salondaymış ve mis gibi kokuyormuş, bana detaylı bilgi verdi.

Reçelinin yapıldığını ve çok güzel olduğunu da öğrenmiş oldum.

Şimdi, seralarda hep denk geliyorum. Evime almak isterim, doğrusu.

Bu konu hep aklımda idi.

Arkadaşlarımın desteğiyle paylaşmış oldum.

Orta boy ceviz büyüklüğünde @Mediter

__________________

Burada, tropik meyveler reyonlarında hep var Kamkat. İki kez aldım, sürekli alınıp yenilecek bir meyve gibi gelmedi bana. Üstelik pahalı da.

Özelliklerini ve faydalarını bilmiyordum, bilgilendirme için teşekkürler @Gülce.
Ellerine sağlık.

__________________