Soğanlı, yumrulu ve rizomlu süs bitkileri içinde en çok yetiştirilen bitkidir. Anavatanı Güney Afrika olan frezya Avrupa’da karanfilden sonra en çok yetiştirilen çiçektir. Türkiyemizde son yıllarda üretimi artmıştır. İlkbaharda çeşitli renklerde evlerimizi süsleyen, güzel kokulu, narin bir bitki olan frezya ilkbaharın habercisidir. Fresia çiçekleri gövdenin sonunda yer alan bir başağın üzerinde taşınırlar. Her başakta çapları 5 cm olan 8-10 kandil bulunur. Fresia bitkisinin ortalama boyu 50-75 cm’dir, saksı çiçekçiliğinde ise 25-35 cm’dir.

Fresia güzel kokusu nedeniyle parfüm endüstrisinde kullanılır. Fresia’da soğanı dikildikten bir süre sonra üzerinde yeni bir soğan gelişmeye başlar, çiçeklenme döneminde de yeni kormun etrafında soğancıklar meydana gelir. Nemli toprakları sever. Suyu iyi tutan, drenaj yeteneği iyi olan, humus içeren ve pH’sı 6.5-7.2 olan hafif alkali ve kumlu toprakları tercih eder. Killi topraklarda da yetişmektedir. Ancak killi topraklarda yetişen fresia’ların boyları kısa, gövdeleri kalın olur.

Fresia topraktaki tuzluluğa karşı hassastır. Her dikimde mutlaka taze toprak kullanılmalıdır. Bir kez fresia üretilen toprak 3 yıl kullanılmamalıdır. Dikiminden önce toprak hazırlığı yaparken, toprağa kimyasal gübre ve ahır gübresi katılabilir. Ancak ahır gübresi tuzluluk meydana getirebilir. Bu nedenle ahır gübresi kullanılırken dikkatli olunmalıdır.

Sümbül (Hyacintus)

Sümbülteber (Polianthes Tuberosa)

Zambak (Lilium)

Liliaceae (Zambakgiller) familyasının Lilium (Zambak) cinsinin 110 kadar türü vardır.

Soğanlı bitkilerdir. Soğanlar pekçok ince dişler bütünüdür (sarımsak dişleri gibi). Zambakların dip yapraklarının her biri bir dişten çıkmıştır.

Bazı türler ilkbaharda, bazı türler sonbaharda yapraklanırlar. Yaza doğru yapraklı, uzun bir sap çıkararak o sap üzerinde çok sayıda çiçek açarlar. Bir soğan bir çiçek sapı çıkarır. Çiçekler solduktan birkaç hafta sonra yapraklar ve kökler kurur. Soğan uyku dönemine girer. Uyanmaları ya sonbahar serinlerinde olur ya da soğuk kıştan sonra ilkbaharda uyanırlar.

Zambakların çoğu türü güzel kokuludur. En fark edilir, en güzel kokuya şu ikisi sahiptir:
1- “Casa Blanca Oriental Lily”. Boyu bir metreyi aşar. Saksıda yetiştirilmeye elverişlidir. Çiçeği beyazdır.

2- Bizde “Mis Zambağı” ve ak zambak olarak bilinen Lilium candidum (Madonna lily). Bu da beyaz çiçeklidir. Diğer zambak türlerinin aksine bunun soğanı çok derine gömülmemelidir. Uç kısmının 3 cm kadar toprağın altında kalması yeter. Kışı yapraklı geçirir. Diğer zambaklar hafif asitli toprakları sevmesine rağmen Mis Zambağı PH derecesi nötr veya hafif alkalinli toprakları sever. Susuzluğa dayanıklıdır. Anavatanı Anadolu ve Balkanlar’dır. Boyu yerine göre bir metreyi çok fazla aşabilir.

• Siyah zambak

Siyah Zambak – Landini Lily (Lilium Asiatic Hybrid) Çiçekleri çok koyu kızıl kestane renginde olur. Sabah çok erkenden, akşama doğru ya da çok bulutlu havalarda güneşin yokluğunun derecesine göre siyah görünür. Boyu bir metre olur. Bunlardan başka, düz renk, alacalı, çilli, ebruli her renkten birçok zambak türü var. Zambak türlerine göre çiçek renkleri ve gövde boyları değişir. 25 cm’den 2 metreye yaklaşan değişik boylarda farklı zambaklar vardır.

• Yetiştirilmesi, bakımı

Bahçede de balkonda saksıda da zambak yetiştirilebilirler. daima dışarda açık havada tutulmaları ve günde en az 4 saat direkt güneş almaları şarttır.

• Zambak soğanlarının ekilmesi

Soğanlar elinize ne zaman geçerse hiç bekletmeden hemen dikmelisiniz. Zira zambak soğanları açıkta bekletilirse her geçen gün ölüme yaklaşır. Gerçi zambak soğanı dikmenin ideal zamanı sonbahardır. Sonbaharda taze ve sağlıklı soğanlar alıp hemen dikmelisiniz. Farklı zambak türlerini bir arada aynı toprağa dikmemelisiniz. Zira bazıları kendisine zararı olmayan virüs taşır. Başka tür zambaklara o virüsler toprak yoluyla geçer ve onları öldürür.

Soğanların gübresiz toprağa ekilmeleri gerekiyor. Toprak süzek değilse ince taneli ponza taşı ya da kuvars kumu gibi maddelerle süzekliğini arttırın.

• Derinlik ve mesafe

Bahçelerde, zambak türüne göre veya soğanların büyüklüğüne göre ortalama 40 cm kadar uzunlukta yanları olan bir üçgen düşünüp soğanları üçgenin köşelerine dikecek şekilde, üçerli guruplar halinde dikin.

Derinliğe gelince: Türüne göre değişiyor. Yukarda mis kokulu diye anlattğımı iki tür soğanının iki-üç misli derinliğine gömülmelidir. Subtropikal zambaklar, kaplan zambakları ise 15-20cm derine gömülecek. derinlik.

Soğanları diktikten sonra hemen bolca sulamalısınız. Yapraklanması geç olabilir. Onun için her soğanın yanına bir işaret çubuğu koyun ki yerini unutmayasınız.

• İlkbahar başında zambak bakımı

İlkbahar başında çevresi çapalanıp toprağın üst yüzeyi doğal gübre ile karıştırılmalı.

• Sulama

Toprak kuruduğu zaman bol sulanır ki su aşağılara bütün köklere erişebilsin. Toprak kurumadıkça sulamayın, tamamen kurumasını da beklemeyin.

• Çiçeklenme zamanı bakımı

Çiçek açmadan hemen önce ve çiçekler solduktan sonra gübre şerbeti veya organik sıvı besin ile gıda takviyesi çok iyi olur.

Solan çiçekleri tohum oluşturmalarına fırsat vermeden tek tek koparın. Çiçek sapını kesinlikle kesmemelisiniz. Yoksa gelecek yıl çiçeklenmemesine neden olur. Yapraklar yeşil ve sağlıklı devam ettikçe siz de sulamaya, bakıma devam edin. Temmuz ortasına kadar hala sağlıklı görnyorlarsa sulamayı bırakın kurusunlar.

Yazın yapraklar kuruyunca, toprak her kupkuru olduğunda sulayın. Fazla sulamaya gerek yok. Soğanları sökmemelisiniz.

Sonbahara doğru, eylül ortasında soğanları sökün. Büyüklü küçüklü ayırın. Çiçek açacak gibi güçlü görünenleri özel yerlere dikin. Diğerlerini iyi gelişecekleri bir yere dikin. Bunlar sonraki yıllarda çiçek açacaklardır. Bu yavruların bakımını da aynen yetişkinlerde olduğu gibi yapmalısınız.

• Çoğaltılması

Tohumla, yavru soğanlarıyla ve dişlerinin ayrılmasıyla çoğaltılır. En kolayı soğanları ayırmakla ya da dişleri ile çoğaltmaktır. Çoğaltılma usulleri zambak türüne göre değişiklik gösterebilir.

__________________

Yıldız Çiçeği (Dahlia)

Anavatanı Meksika’dır ve bu ülkenin ulusal çiçeği olarak kabul edilmiştir. Yıldız çiçeği, Asteraceae familyasından Dahlia cinsini oluşturan yaz ve son bahar mevsiminde çiçek açan, gövdesi çalı, kökleri yumru şeklinde bitki cinsidir. Yumrulu, çok yıllık bir bitkidir. Çiçek renkleri çok değişiktir. Yaprakları karşılıklı dizilmiş, tek veya üç parçalı, kenarları dişlidir. Yıldızlar gerek çiçek formları ve gerekse renkleri bakımından çok değişken bitkilerdir. Güzel katmerli bir çeşidin kısa süre sonra yarı katmerli şekle dönüşmesi ve renginin de değişimi mümkündür. İki renklilerde rengin birisi kaybolabilir. Aynı bitkinin ayrı dalları farklı renkli çiçekler oluşturabilir.

En kolay üretim köklenmiş ve sürmüş yumru grubunun ayrılmasıyla olur. Yaprak gözü veya tomurcuğu bulunmayan yumru gelişemez, çürür. Ayrıca çelik, aşı, tohum, yumru ve ayırma ile de üretmek mümkündür.

• Yeşil çelikle üretim:

Çelik materyali kazanmak amacıyla yumrular, ocak ayında 5 -8cm kalınlığında kum+torf karışımına yumrunun boyun kısmı harcın dışında kalacak şekilde dikilir. Ölçülü sulama yapılır. Sisleme altında 18 – 20 0 C sıcaklıkta 2- 3 hafta içerisinde yumrular sürerek çelikler alınır. Bu genç sürgünler 5 – 8 cm olunca sürme noktasından ana bitkiden ayrılır. Bir yumrudan 15 – 50 adet çelik alınabilir. Alınan çelikler yumrunun dikildiği aynı harç içerisine dikilir. Çelikler 20 – 25 0 C’de 10 – 14 gün içerisinde köklenir. Fidelerde üç çift yaprak oluştuktan sonra uç alma yapılarak bitkinin dallanması sağlanır.

• Aşı ile üretim:

Şubat ayında seradaki bitkilerde yapılır.

• Tohumla üretim:

Şubat – mart aylarında atılır. Ekilen tohumların üzeri ince bir harçla kapatılır. Tohumlar 24-26 0C’de 1-2 haftada çimlenir. Tohum ekiminden çiçeklenmeye kadar 12 – 14 hafta geçmesi gerekir.

• Yumru ile üretim:

Çelik almak için dikilen yumruların sürgünleri uzadıkça haziran ayından itibaren 30 – 50 cm yukarıdan budanır. Çiçek açmalarına izin verilmez. Yıldız bitkisinin toprak üstü kısımları uzun gün reaksiyonu verirken, toprak altı kısmı kısa gün reaksiyonu vermektedir. Bu nedenle bitki sonbahardan itibaren yumrularını oluşturmaya başlar. Yumru üretimi açık alanda yapılabilir. Artık bunlar yeni senenin çiçeğini verecek olan materyallerdir. Yumrular, ayrılarak saksılara dikilir.

• Ayırma ile üretim:

Az kullanılan bir yöntemdir. Şubat – mart aylarında gelişmiş anaç bitkiler topraktan çıkartılır. Büyüklüklerine göre keskin bir bıçakla kesilerek küçük parçalara ayrılır. Bunlar saksıya dikilerek yeni çiçekler elde edilir. Burada dikkat edilmesi gereken konu, her yumrunun üstte bir kök boynunun bulunmasıdır. Aksi halde göz bulunmadığı için yumrunun sürmesi söz konusu değildir.

Nergis (Narcissus)

Nergisler şüphesiz soğanlı bitkilerin en tanınmış üyelerinden biridir. Yetiştirilmesi çok kolaydır. Soğanları bir kere dikildikten sonra topraktan çıkarılmaz. Yıldan yıla çoğalarak olduğu yerde yayılır. Nergislerin ana rengi sarı olmakla beraber beyaz, portakal rengi veya iki renkli olanları da vardır. Çiçeklerin farklı boyut ve biçimlerde, kokulu ve kokusuz çeşitleri bulunur.

Nergisler normal bahçe toprağında, güneşte veya hafif gölgede yetişebilir. Soğanlar Eylül başlarında 10- 15 cm. derinliğinde dikilir. Çiçekler cinsine göre Şubat ve Nisan arasında açar. Bitkinin yaprakları kuruyana kadar kesilmemelidir.

Girit Lalesi (Ranunculus)

Yumru köklü, köksaplı, stolonlu veya gövde tabanı soğanlı, bir yıllık ve çok yıllık otsu bitkilerdir.

Girit lalesi pençe adı verilen köklerden yetiştirilir. Gösterişli çiçekleri suda uzun süre dayanır. Ayrıca sevilen bir bahçe çiçeğidir.

Yapraklar bulunduğu yere göre tabanda, gövdede ya da her ikisi birlikte görülebilir. Yapraklar basit, parçalı, tüysü (bileşik) veya lopludur. Yaprak ayası böbreksi-şerit biçiminde, kenarı dişli, tam veya oymalıdır.
Humuslu ve tınlı toprak en uygunudur. Bitki suyu sevmektedir. İstenildiği kadar su verilir. Güneşli ve aydınlık yerlerde yetiştirilmelidir. Ilık ve sıcak ortamlar uygundur. Sonbahar aylarında gübrelenmelidir.

Pençeler Mart ayında güneşli bir yere 5 cm. derinlik ve 15 cm. aralıklarla dikilir. Mayıs ve Haziran'da açar. Bitki kuruduktan sonra pençeler topraktan çıkarılıp kuru kum içinde saklanmalıdır.

__________________

Süsen (Iris)

Süsen kılıç biçimi yaprakları, garip biçimli ve güzel kokulu çiçekleriyle çok rastlanan bir çiçektir. Bizde genellikle mor renkli olarak bilinir. Oysa dünyada çok sevilen süsenin parlak maviden siyaha kadar birçok rengi elde edilmiştir.

Süsen farklı zamanlarda açan birkaç türe sahiptir.Kolay yetişir. Fazla bakım istemez. Bol güneş, drenajı düzgün iyi işlenmiş bahçe toprağı yeterlidir. Yazın suyu sever. Rizom denen etli kökleri yıldan yıla yayılarak çoğalır. Kışın topraktan çıkarılmaz.

Rizomlar sonbaharda ana bitkiden ayrılır. 5 cm. derinlik ve 15-20 cm. aralıklarla dikilir. Cinsine göre Şubat ayından Temmuz'a kadar açabilir.

Lale (Tulipa)

Lale, (Tulipa). Birçenekliler sınıfının, Zambakgiller familyasından, çok yıllık soğanlı ir süs bitkisi. Anavatanı Batı Asya olan lâle, süs bitkisi olarak ilk kez Türkiye’de yetiştirildi ve 16. yüzyılda Avrupa’ya götürülerek özellikle Hollanda’da geliştirildi. Yurdumuzda 17. yüzyılda lale yetiştiriciliği önem kazandı ve yaklaşık 500 kadar lale çeşiti üretildi.

Lalede, soğandan 25-55 cm yükseklikte bir sap üzerinde çiçek bulunur. Bu çiçek, çam biçiminde, üç taç, üç çanak yapraklı, çeşitli renklerde ve büyüklüktedir. Yapraklan uzun ve mızrak biçimindedir. Sonbaharda dikilen lale soğanları, ilkbaharda çiçek açar.

Kumlu ve gübreli toprağın 10-15 cm derinliğine eşit olarak dikildiklerinde aynı zamanda açarlar. Katmerli ya da yalın kat olurlar. Çiçekler güneş ışığında iyice açılır, geceleriyse kapanır. Süs bitkisi olarak en çok kullanılan çiçeklerdendir. Lale’nin binden fazla çeşiti vardır.

Genelde bunlar çiçekçi lalesi ve Thol Dükü lalesinden geliştirilmiştir. Öteki türleri; Foster lalesi, Kaufman lalesi, erken lale, Greig lalesi, Darwin laleleridir.

Lâle soğanları Eylül - Ekim - Kasım aylarında dikilir. Soğanları 20 - 25 cm. aralıklarla dikilmelidir. Kışın don tehlikesi olan yerlerde toprak üzerine saman yaymak gerekebilir.

Soğanları dikmeden önce toprağı iyi hazırlamalısınız. Bu, sadece ektiğiniz lâlelerin iyi gelişmesi için değil aynı zamanda gelecek yaz gelişecek olan yavru soğanların daha sağlıklı gelişmeleri için de gereklidir. Çünkü lâleler soğanları ile çoğaltılır. Tohum ile çoğaltmak çok zahmetli olup çiçek elde edebilmek için birkaç yıl beklemeniz gerekir. En kolay yolu soğanların toprak altında çoğalması ile üretmedir.

Lâle bitkisi gübreli, humuslu, killi, milli toprakları sever. Gübre olarak en iyisi eski yanmış çiftlik gübresidir.

Üzüm Sümbül (Muscari)

Anadolu'da, çayırlarda tabii olarak yetişir. Boyu 15-20 cm., çiçekleri genelde mor olmakla beraber, sarı ve beyaz çeşitleri de vardır. Katmerli olanları çok güzeldir. Kolay yetişir. Zamanla çoğalır. Diğer gösterişli çiçeklerin arasında güzel bir zemin oluşturabilir. Çim alanlara dikilebilir.

Soğanları Eylül-Ekim aylarında, 7,5 cm. derinlik, 10 cm. aralıklarla dikilir. Mart-Mayıs aylarında çiçeklenir. Güneşi sever. Soğanları topraktan çıkarmak gerekmez.

__________________

Ters Lale (Fritillaria İmperialis)

Doğu Anadolu bölgesinde tabii olarak bulunan bu bitki eskiden beri bahçelerimizde yetiştirilir. Soğanları oldukça iri ve keskin kokuludur. Bu özelliğiyle bahçeden yılan ve fareleri uzak tuttuğuna inanılır.

İki cinsi vardır. Sarı veya portakal renkli Şah tacı toplu halde, aşağı doğru sarkan çiçeklere sahiptir. Boyu 50-75 cm.uzayabilir. Hafif desenli mor veya beyaz çiçekli diğer cins daha kısa boylu olup çiçekleri tek tek açar.

Hafif gölge ve drenajı iyi toprakları sever. Toprak iyi işlenmiş ve gübreli olmalıdır. Soğanlar Eylül ve Kasım ayları arasında 25-30 cm. derinlik, 30-45 cm. aralıklarla dikilir. Nisan ayında çiçeklenir. Soğanlar topraktan çıkarılmaz. Toprağına her yıl az miktarda yanmış gübre konur.

Gala (Calla lily)

Bu gösterişli bitki kesinlikle bahçeye ayrı bir hava verir. Suyu çok sevdiği için havuz kenarlarına veya fazla sulak yerlere dikilebilir. Son zamanlarda çok değişik renklerde gala üretilmekle beraber dış mekan için en dayanıklı olan beyaz çiçeklilerdir.

Rizomları yaz sonuna doğru ayrılarak humuslu toprakla doldurulmuş bir saksıya dikilir. Üzerinde yaprağı olabilir. Önceleri az sulanır. Bitki büyümeye başlayınca artırılır.

Saksıda yetişebilir. Yahut humuslu toprağa bahçeye de dikilebilir. Bahar ve yaz boyunca çiçekleri geçene kadar toprağı hep ıslak tutulmalıdır. Daha sonra suyu azaltılır.

Zephyrantes (Zıpçıktı)

Son derece zarif, bahçe ve balkonlarımızda kalıcı bitki olarak yetiştirebileceğimiz bir çiçektir. İğne biçimli yaprakları, çiğdeme benzer beyaz çiçekleri vardır. Temmuz ve Ağustos aylarında sürekli açar. Boyu 15 cm. kadar uzar. Pembe ve sarı çiçekli olan cinsleri de vardır ama bunlar soğuğa daha az dayanıklı olup, limonluklarda yetiştirmeye elverişlidir.

• Özellikleri

Soğanları Nisan ayında bol güneş alan bir yere 5 cm. derinlik ve 10 cm. aralıklarla dikilir. Toprağı kumlu olmalıdır. Ayrıca ilkbahar ve yaz boyunca köklerinden ayrılarak dikilebilir. Kolayca tutacaktır. Suyu sever. Saksı ve çiçekliklerde de çok güzel durur.

__________________

Çiğdem (Crocus)

Çiğdem türleri sonbahardan ilkbahara kadar Kardelenler gibi bol ışıklı killi topraklarda çiçek açabiliyorlar. Soğanlar ellenmediği takdirde her sene çoğalıp ürüyorlar. Siklamen, hercai Menekşe, Çuha Çiçeği, Kardelen ya da Osmanlı çimiyle beraber mükemmel gelişiyor.

Çiğdemi, beyaz ve pembe renkli gibi yaklaşık 40 türünü bulabilirsiniz. Önemli olan, renk geçişlerini ve çiçek zamanlarını doğru ayarlamanızda.

Ortalama 12 -15 cm. olan bu bitki, doğru dikimle kışın bu renksiz günlerinde sürprizli olabilir. Gösteriyi, renkleri, zamanları doğru ayarlamak bir iki senenizi alacak, sabırlı olun…

Sonbaharda çiçek açtığında, üzerine basılamayacak ağaç dibi, bordür kenarı gibi bölgelere Çiğdem soğanlarını yerleştirin. Diktikten sonra sıvı gübre verin, üst yüzeyi de yaprak çürükleriyle koruyun. Gerisi kendiliğinden gelecek, her sene açacaklar.

Kardelen ( Galanthus Nivalis)

Kardelen, bir çenekli çiçekli bitki familyalarından nergisgiller (Amaryllidaceae) içinde sınıflanan Galanthus cinsi bitki türlerinin ortak adıdır. çok yıllık, soğanlı ve otsu bitkilerdir. Tıbbi açıdan önemli oldukları düşünülür. İçerdikleri ve ilaç olabilme olasılığı bulunan alkaloid ve lektinler nedeniyle, çok sayıda araştırmaya konu olmaktadırlar.

Botanik bilimindeki adıyla Galanthus Nivalis yani kardelen kara benzeyen süt çiçeği anlamına gelir. Üstelik kardelen sadece karda değil tüm şartlar sağlandığında su üzerinde bile çiçek açabiliyor. İngiltere’nin ünlü bahçelerinde sıkça rastlanan bu çiçek eski zamanlardaki bahçe düzenlemelerinin ayrılmaz bir parçasıydı. Soğuk ve karlı kış günlerinde bile çiçek verebilmesi ve dayanıklılığı sayesinde peyzaj mimarlarının listesinde ilk sıralarda yer alıyordu.

Türkiye'de 14 türünün doğada yetiştiği bilinen kardelenlerden bazılarının soğanları Türkiye'nin ihraç ürünleri arasında bulunmaktadır. Galanthus elwesii ile Galanthus ikariae ve/veya Galanthus latifolius adlı türler, uzun yıllardan beri ve başta Hollanda olmak üzere bazı ülkelere, "süs bitkisi" adı altında ihraç edilmiştir. Güncel durumda, Galanthus elwesii ile Galanthus woronowii türleri dışındaki kardelen soğanlarının doğadan toplanarak ihraç edilmesi yasaktır. Bahsi geçen ve Türkçede sırasıyla "Toros kardeleni" ve "Karadeniz kardeleni" olarak anılan iki türün soğanlarının ihracatı ise sınırlandırılmıştır.

__________________

Safranın (Crocurus sativus L.) Türkiye'de tabi olarak yetiştiği bilinmektedir. 3 parçalı stigmasının çiçeğin diğer kısımlarından ayrılıp kurutulması suretiyle safran baharatı üretilmektedir.

Değişik kaynaklardan alınan verilere göre bir kilogram safranın 8000 dolar ile 80.000 dolar arasında çok geniş bir fiyat aralığında alınıp satıldığı görünmektedir.
ayrıca safran soğanıda tanesi ortalama 1 dolardan satılabilmektedir.

• Botanik Özellikleri

Crocus(çiğdem) cinsine ait türler yer altında etli köklere sahiptirler. Yapraklar türden türe değişmekle birlikte çiçeklerle birlikte çiçeklenmeden sonra toprak yüzeyine çıkmaya başlarlar. Türe bağlı olarak çiçeklenme ilkbaharda ya da ağustos ayından sonra olur. Bir bitkide çiçek sayısı bir veya daha fazla olabilir.

• Morfolojik Özellikleri

• Yaprak:

Yapraklar doğrudan gövdeden çıkmaktadır. Küçük demet şeklinde bir noktada toplanmıştır. Toprak üzerinde yaygın durmakta ve bir soğandan çıkan yaprağın sayısı 5-12 adet arasında değişmektedir.

Ekim ayının ilk haftası yani soğanların dikiminden yaklaşık 45-50 gün sonra yapraklar toprak yüzeyinde görülmeye başlarlar. Mayıs sonu ve haziran başında yapraklar sararıp kurumaya başlarlar. Yaklaşık olarak 230-250 gün yeşil olarak toprak yüzeyinde kalmaktadırlar.

Crocus sativus çiçeği hermafroittir. Yani erkek ve dişi organları aynı çiçek üzerindedir. Safran çiçeği soliterdir, yani gövde üzerinden tek tek çıkarlar. Herbir soğandan bir adet çiçek meydana gelmektedir.

Safranın gıda, ilaç, boya vb. endüstri alanlarında kullanılan kısımları stigmalardır. Polenlerinde anomali olduğu için kısır bir bitki olan safranın tohumu olmamaktadır. Çiçekler ekim ayında görülmeye başlayıp bu süre bir ay kadar devam etmektedir.

Safranın gövdesi toprak altında korm (soğan) adı verilen, gövdenin metamorfoz olmuş şeklidir. Sert bir soğan şeklinde olan kormun üzeri örtü pulları ile kaplıdır.
Her yıl ana soğandan meydana gelen yavru soğanlar oluşmaktadır.

Safranda görülen kök şekli saçak köktür. Safranda bulunan saçak kök, soğanın taban kısmından çıkmakta ve toprak altında yaklaşık 15cm. kadar uzayabilmektedir.

Genel olarak kumlu-killi, gevşek iyi tekstürlü geçirgen topraklarda daha iyi gelişim gösterir. İyice havalandırılmış ve karıştırılmış toprakta 10cm. derinliğinde çiziler açılır ve çiziler arası mesafe 20 cm dir. Bu soğanlar dikim yapılacak çizilere 1-2cm. aralıklarla yerleştirilir. Ekim zamanı olarak bölgelere göre değişmekler birlikte ağustos ve eylül arası uygun olmaktadır. Uygun sıra arası ve mesafesine göre dikim işlemi yapıldığında 1 Ha'lık alana yaklaşık olarak 8-10 ton safran soğanı gerekmektedir. Başka deyişle 1 Ha için 400.000 soğan dikimi yapılmalıdır.
Yapılan araştırmalar sonucunda yıllık yağışın 1000-1500mm olduğu yerlerde sulamaya gerek kalmadan yetiştiği bilinmektedir. Kurak geçen yıllarda soğanın daha iyi büyüme sağlaması için ilkbaharda,çiçek veriminin arttırılması için çiçeklenmeden önce, ekim ayının ilk haftası içerisinde sulanması uygun olur. Soğan verimi 1'e 4-5 şeklinde değişmektedir(1kg soğan dikimine karşı verim 4-5kg arası.dikilen 20 adet safran soğanından elde edilen çiçek sayısı 3-94adet arasında değişip ortalamam çiçek verimi 40 adettir.

Amaryllis care

Uzun boylu ve narindir. Tropik esintiler getirir. Nergis zambağı, güzel hatun çiçeği, çoban çiçeği, çoban kızı gibi değişik isimlerle yöre yöre değişir. Soğanlı bir bitkidir. Uzunca etli ve şerit şeklinde yaprakları vardır. Amaryllis soğanları bütün yıl yaprak çıkararak soğanlarını büyütür ve yavru soğancıklar oluşturur. Bu soğancıklarda yapraklanarak ana soğanın yanında büyüme gösterir. Bakım çok kolaydır. Aşırı güneşte, yarı gölgede veya tam gölgede de yetişir. Fakat güneşten mahrum bırakmak iyi değildir. Çiçekleri kokulu-kokusuz türleri ve pembe, kırmızı, beyaz, turuncu renkleriyle göterişlidir. Kesme çiçekçilikte ayrı bir yeri vardır. Çiçekleri iki hafta boyunca vazoda canlı bir görüntü oluşturur. Amaryllis bahçelerde aşırı killi ve aşırı kumlu olmamak kaydıyla her türlü toprakta yetişir.

Esas ihtiyacı güneş ve sudur. Çiçek soğanının en üst noktası çabuk çürüyebilen bölgedir ve bu kısmın asla suyun içinde olmaması gerekir. Susuz bırakılmamalıdır. Yaprakları sararıp kuruyana dek sulama işlemini azar azar devam edin. Yaprakların kuruması tamamlandıktan sonra soğanları topraktan çıkarıp kuru, serin ve karanlık bir ortamda Eylül-Ekim ayına kadar saklayabilirsiniz. Bu aylara kadar saklana soğanları tekrar dikebilirsiniz. Dikimin ilk zamanlarında bol su verin. Kışın bitkinizin donmaması için sulama yapmayın. Saksı seçiminde soğanın büyüklüğü göz önünde bulundurulmalı. Çiçeği açtığı zaman aşırı güneşten korursanız çiçekleri ik hafaya kadar dayanabilir yoksa 5-6 günde solabilir.

__________________

Çiçek soğanı nasıl dikilir?

• Güz aylarında dikimi yapılan çiçek soğanları

Soğanlı bitkiler bahçe ve saksılarda en kolay ve başarı ile yetiştirilen çiçekli bitkilerin başındadır. Amatör bir yetiştirici bile kolaylıkla bazı püf noktaları göz önünde bulundurarak, bahar aylarında birbirinden güzel çiçeklere kavuşabilir.

Genel kanının aksine her soğan çok yıllık yani ömürlü değildir. Pek çok hibrit lale varyetesi ancak bir sezon, şartlar çok uygun ise belki takip eden sezon da açabilir. Sezonluk laleler , uzun boyları ve siyah, alacalı genelde çok yıllık lalelerde olmayan renkleri, fırfır ya da püsküllü hatta katmerli çiçekleri ile çok yıllık, ömürlü lalelerden ayrılırlar.

• Çiçek soğanı dikmenin püf noktaları

1- Unutmamanız gereken en önemli püf noktası, eğer soğanları çoğaltmak istiyorsanız, bitkinin çiçekleri geçtikten ve yeşil yaprak olarak kaldıktan sonra doğal olarak kurumasına izin vermenizdir. Soğanlı bitkiler yeşil yaprak kısımlarına gelen güneş ışınları ile güç toplarlar ve soğuk kış aylarında toprak altında bölünürler. Çiçekleri geçtikten sonra yapraklarını kestiğiniz soğanlar, yok olup gidecekler ve bölünüp çoğalamayacaklardır.

2- Bahçe ve saksı yetiştiriciliği için en ideali ömürlü soğanları seçmektir. Sezonluk soğanlar elbette görsel ziyafet için tercih edilebilir ancak sezonluk soğanları, ömürlü yapmak ve çoğaltmak zor çoğu zamanda imkansızdır. Ömürlü soğanlar , daha az yavrular ancak yavru sayısı az olduğundan bitki soğanları geliştirecek yeterli gücü bulacak ve takip eden bahar, tek soğanlı bitkiniz türüne göre 3-8 arasında artış gösterecektir.

3- Toprak türü ve kalitesi, soğanlı bitki yetiştirirken başarıya giden belki de en etkili faktördür. Aşırı ıslak toprak mantar ve hastalık oluşumuna neden olur; özellikle de lalelerde. Unutmayın soğanlı bitkiler diğer pek çok bitki gibi topraklarının gelişme dönemlerinde nemli olmasını ister, asla ıslak değil. Bunu sağlamak için ideal toprak, bahçe ve saksı toprağınıza genel kullanım amaçlı topf ve yuvarlak kenarlı küçük çakıl ya da dere kumu karıştırmanızla elde edilir. Geçirgenliği ve içinde barındırdığı oksijen oranı artan toprakta soğanlar sağlıklı kök geliştirecek ve güzel çiçekleneceklerdir.

4- Soğanlık bitkilerin pek çoğu sonbahar aylarında soğanlı bitkilere özel gübrelerle gübrelenir. Yılın geri kalanında gübreleme yapılmaz.

5- Soğanlı bitkinizin çiçek açmasını ancak çiçeklerinin muhteşem olmasını istiyorsanız kış aylarında toprak altında ve soğukta kalmaları gerektiğini unutmayınız. Birkaç sümbül ve hibrit nergis varyetesi hariç satışımızda olan tüm diğer soğanların sağlıklı çiçek açması, kışı yağmur da alan toprak altında, soğukta geçirmesi ile mümkündür. Dikim toprakları geçirgen ve en az 25 derine dek havalandırılmış, hastalıksız toprak olmalıdır.

6- İdeal ekim ayları her ne kadar bugüne kadar piyasadan aldığınız soğan paketleri üzerlerinde Ağustos - Aralık dese de bu yaşadığınız bölgeye göre değişir. Oysa yıllardır başarı ile soğanlı bitki yetiştirenler bilirler ki en ideal ekim zamanı havaların iyice serinlediği dönemdir. Isının 5-10 derece arası olduğu ve toprağın halen çalışılabilir olduğu dönem, soğanlarınızın bahçenizle tanışma dönemidir. Bulunduğunuz bölgeye göre dikim tarihinizi, termometrenize bakarak ayarlayınız. Bu tarihe kadar soğanlarınızı, havadar, ışık ve nem almayan serin bir yerde saklayın. Buzdolabı içinde saklanan soğanlar diğer sebze ve meyvelerin yaydığı etilen gazı nedeni ile çürürler.

7-Saksı ekimlerinde özellikle toprak saksıları tercih edin. Toprak saksılar duvarlarından da nem kaybettiklerinden daha sağlıklı bir yetişme ortamı sağlarlar.

8- Peyzaj ve dikim yerini ayarlama: Soğanlı bitkilerden oluşan bir saksı ya da bahçenizde bir tarh oluşturacaksanız, aldığınız soğandan çıkacak bitkinin boyunu bilmeniz çok önemlidir. Zira her bitki farklı gelişim gösterir. Boyunu ve ekim derinliğini bilmeden yaptığınız dikimler soğanların çıkmamasına ya da uyumlu bir görüntü oluşmamasına neden olur. Aşağıda sizler için hazırladığımız dikim derinlikleri ve bitkilerin ortalama boyları ile ilgili şemadan faydalanabilirsiniz. Unutmayın, saksının ya da bahçede hazırladığınız yuvarlak, çember şekilli çiçektarhlarında orta bölüme alliumlar, boylu laleler ekilebilirken, kenar kısımlara bodur anemon ve safranları dikmeyi tercih edin. Zengarden da satılan her soğanın ortalama boyunu hem satış sayfalarında hem de size gelecek bilgi kartlarının yan kısmında kolaylıkla bulabilirsiniz. Çok yıllık varyetelerde soğanın ömürlü olduğu belirtilmiştir. Bu soğanlar sayesinde yıllar boyu neredeyse hiç bakım yapmadan soğanlarınız çiçek açmaya devam edece , her sezon çoğalacaktır.

__________________

@Canan, bu günlerde bahçem için dikeceğim, ilkbahar da dikilen soğanları aramaktaydım. Tam üzerine denk geldi. paylaşım için teşekkürler.

__________________

Çok güzel bir konu olmuş
Ellerine sağlık @Canan .

__________________
''Türkiye, Atatürk'ü Allah'a borçlusun, geriye kalan her şeyi de Atatürk'e...''