Süs Yoncası (Uyku Çiçeği)

Yonca denildiği zaman aklınıza sadece 4 yapraklı olanı şans getiren ve çoğunlukla 3 yaprağı bulunan yeşil bitkiler mi geliyor? Hani kendiliğinden çimenlerin arasında boy gösteren, kısa ve özensiz bitkiler… O zaman bambaşka bir yonca türü ile karşılayalım bu yazımızda sizi. İşte karşınızda Oxalis; Uyku Çiçeği olarak da bilinen Süs Yoncası!

Süs yoncası, Ekşi Yoncagiller (Oxalidaceae ) familyasından bir bitki. 8 cins bitkinin bulunduğu bu familyanın içerisindeki bitkilerin büyük bir çoğunluğu Oxalis yani Süs Yoncası cinsi içerisinde yer alır. İnternette yer alan kaynaklara göre Ekşi Yoncagiller familyasına ait 900 bitki türünden 800 civarı Süs Yoncası türünün alt grubunda yer alıyor. Bunun en önemli sebebi ise bitkinin her türlü ortamda yetişebilen en az bir türü bulunması. Yani bu bitkiyi (kutuplar harici) her bölgede yetiştirebilmek mümkün. Uyku Çiçeği hakkında bilgi ararken beni en çok şaşırtan nokta bu oldu. Bir bitki düşünün ki her ortamda kendini gösterebilsin.

Uyku çiçeğine ait bu kadar tür olunca haliyle görünümleri de birbirlerinden farklı olabiliyor. Bazı çiçeklerin uçmaya hazırlanan mor kanatları olan bir kelebeğe benzemesinin yanı sıra bazı türleri de klasik 3 yapraklı yoncanın boru şekilli çiçekleri olan bir formu gibi duruyor. Genellikle mor ve pembe renk tonlarında olan çiçekler yılda 2 defa açabiliyor. Üstelik tek tek açmıyor da, bir açtığı zaman bütün çiçeklerini açarak görsel bir şölen sunuyor uyku çiçeği.

Süs Yoncası Özellikleri

• Süs yoncası yaklaşık 800 adet türde kendini gösterebilmektedir ve bunlardan en bilinen türler Oxalis Triangularis, Oxalis Tetraphylla ve Oxalis Rosea‘dır.

• Süs Yoncası türüne göre tek yıllık veya çok yıllık olabilir.

• Genellikle yer bitkisi veya çalış olarak yetişirler. Genellikle bodur ağaççıklar olarak varlıklarını sürdürürler.

• Süs yoncası çok fazla boylanabilen bitkilerden değilidir. Klasik yoncaların yanında en fazla 15 – 20 cm kadar boylanabildikleri gözlemlenmiştir.

• Süs yoncası aslında soğanlı bir bitkidir. Neredeyse bir toz kadar küçük noktalar halindeki soğanların birleşmesi ile oluşan bir soğan yapısı vardır ve bu mini soğanlar ne kadar artarsa bitkinin dalları ve ona bağlı olarak çiçekleri de aynı düzeyde artış gösterir.

• Türleri değiştikçe yapraklarını şekilleri de değişebilir. Bazı türlerde 3 yapraklı yeşil yonca grupları halinde görülen yapraklar bazı türlerde mor ve sivridir.

• Yaprakları gibi çiçekleri de değişkendir. Bazıları beyaz veya pembe düz renkli çiçeklerle bezenirken, bazı bitkilerin çiçeklerinin ortasında siyah renkli gölgeler bulunur. Bazı çiçekler sarı renkli olarak kendilerini gösterirler.

• Uyku çiçeği yılda 2 defa çiçek açar. Farklı zamanlarda olabilen bu çiçeklenme bitkinin gelişimini durdurur. Kendisine bu sebeple mi uyku çiçeği denmiştir bilmiyoruz ama bitki çiçeklendiği zaman bütün gelişimini ve enerjisini yalnızca çiçeklerine harcar.
  

• Çiçeklerinden tohum elde edilecek olması bitkiyi neslini devam ettirmeye iterek yaprakları üzerinden ilgiyi tamamen çeker. Bazı botanikçiler yılda 1 aydan fazla gelişimi duran bitkinin faydası için çiçeklendiğinde kısa zaman sonra çiçeklerin toplanması gerektiğini savunmaktadır.

• Bitki gündüz saatlerinde çiçeklerini açarken akşam saatlerinde bu çiçekleri kapatıp uzun bir boru haline gelir. Uyku Çiçeği adını bu hareketinden alması da oldukça mantıklı geliyor kulağa.

• Bitki tohum oluşturmak için kendini uykuya alsa da bu yeterli değilidir. Uyku Çiçeği tohumu elde etmek o kadar kolay değildir ve genellikle minik soğancıkları ayırarak kökten ayırma yöntemi kullanılır. Süs yoncası nasıl çoğaltılır sorusunun bir değer cevabı da dalların gövde kısmından ayrılarak dikilmesidir.

Uyku Çiçeği Nasıl Bakılır? (Uyku Çiçeği Yetiştirilmesi)

Uyku çiçeği dertsizdir. Aksi olsaydı her yerde kendine bir mekan bulamazdı fikrimce. Bitkinin güneş isteği çok fazla yoktur. Direkt olarak almak istemez. Bilhassa gölge alanlar bitkimiz için çok mutluluk vericidir.

Eğer evde bakılacaksa torf toprak tercih edilmelidir ve saksısı küçük olmalıdır. Sabah güneşinden faydalandıktan sonra gölgeye alınmalıdır. Bitki karanlıkta kalmamalı, aydınlık bir bölgede olmalıdır.

Bitkinin sulaması için belli bir aralık yoktur. Toprak kurudukça sulanabilir.

Eğer bitkinizin gelişiminin seyrinin sürekli olmasını istiyorsanız bitki çiçek açtığında çiçekleri toplamanız önerilir. Süs yoncası yaprakları için bakılır, çiçekleri için değil. Eğer bitkinizin çiçeklerine kıyamaz ve üzerlerinde tutarsanız yüksek ihtimaller çok uzun ömürlü olmayacaktır.

Kış aylarında soğuktan korunmalıdır. Eğer fazla soğukla baş başa kalırsa ölmeye başlar ancak bu durumda soğanları muhafaza ederseniz bahar geldiğinde yenden canlanacaktır.

Popüler Süs Yoncası Türleri

Yukarıda bitkinin özelliklerinden bahsederken de belirttiğimiz gibi Oxalis Triangularis en bilinen Uyku Çiçeği türlerindendir. Bu bitkinin yaprakları mora benzer bir renktedir ve genellikle beyaz ya da pembe çiçekler açar.

Oxalis Triangularis 30 cm’e kadar boylanabilen bir süs yoncası türüdür. Siyaha yakın koyu kahverengi veya mor benzeri yaprakları vardır. Çiçekleri beyaz veya pembedir ve yaprakları mor kelebekleri andırır üçgen yapıdadır.

Oxalis Tetraphylla türü ise iri 4 yapraklı yoncalardan oluşur. Fakat bu yoncalar alıştıklarımızdan biraz farklıdır. En fazla 35 cm boyuna kadar çıkabilen bu türün yapraklarının ortasında bir koyuluk vardır. Koyu kahve rengi olarak tanımlanabilecek bu renk gölgeyi ya da lekeyi andırmaktadır.

Oxalis Rosea türü de adından da anlaşılacağı gibi pembe renkli çiçekler açan bir süs yoncası. Bu tür bahçeler için sıklıkla tercih edilir, çünkü gösterişlidir ve alan kaplayıcıdır. 30 cm kadar boylanabilen Oxalis Rosea, parlak yapraklara sahiptir. Yeşil renkli yaprakların çiçekleri ise pembe ve büyüktür. Aynı zamanda bol çiçek veren bu tür yaz ve sonbahar boyunca çiçeklerini koruyabilir.

Oxalis Acetosella da en gösterişli ekşi yonca bitkileri arasında yer alır. Birçok yonca türünün aksine yapraklarından çok çiçekleri dikkat çeker bu bitkinin. Diğer popüler yonca türlerine nazaran daha kısadır. Çok yıllık olan ve yaklaşık 5 – 10 cm kadar boylanabilen bu bitkinin beyaz zarif çiçekleri vardır. Eflatun renkli damarların bulunduğu beyaz çiçekler bazen pembe renkli de olabilmekte.

Oxalis Acetosella ile benzer görünüme sahip uyku çiçeklerinden birisi de Oxalis Adenophylla‘dır. 15 cm boyunda çalılardan oluşan bu çiçek grubunun yaprakları neredeyse bütün yoncalardan farklıdır. Kısa boyu sebebi ile çiçekleri yapraklarından daha büyük durur. Çiçek renkleri pembe, mor veya beyaz olabilir.

Uyku Çiçeği Faydaları

Ekşi yonca türleri genellikle tüketilebilen bitkiler arasında yer alır. Taze iken kullanılabilen ekşi yonca çiçekleri ile çay yaparak mide rahatsızlıklarınız için tüketebilirsiniz. Mide yanmalarına ve sindirimsel sıkıntılara oldukça iyi gelen ekşi yoncaların kurutulmadan tüketilmesi gerekiyor. Ayrıca böbrek ve karaciğere de faydalı olan bitki sarılık tedavisi için de kullanılıyor.

Süs yoncası çayı: Hazırlamak için ince ince kıyılmış yarım veya bir tatlı kaşığı yoncayı 2 – 2 buçuk bardak suda kaynatın. Haşlanan bitkiyi su içerisinde 5 dakika bekleterek demlenmesini sağlayın ve süzerek sıcak halde tüketin. Eğer bitkinin özünü çıkarmak isterseniz iyice yıkadıktan sonra mikserde suyunu sıkabilirsiniz. Elde ettiğiniz özü çıbanlarına direkt sürebilir veya suya damlatarak tüketebilirsiniz.

Bitkileri tüketmeden önce mutlaka doktorunuza danışınız.

Çocukluğumda evimizde bunun yeşil olanından vardı. Hava karardığında kapanıp, aydınlandığında açılması çok ilginç gelirdi


Şimdi uyku çiçeğinin bordosu var bende. Borda yapraklar, bir iki ton açık renkli çiçekleriyle çok seviyorum.
Ben burada anlatıldığı gibi çiçeklerini koparmam. Onlarla güzel ve süslü bu çiçek. Ancak, miyadı dolup da, solan çiçek ve yapraklarını çekiyorum. Zaten, hemen elime geliveriyorlar.



Bir keresinde saksı ve toprağını değiştirmiştim. Kompost yaptığımız yeredeki toprağa dökmüştüm eskisini. Bir müddet sönra hem orada, hem de, oradan toprak alıp da kullandığım yerlerde hep çıktı


Teşekkürler Gülümsün.

Çocukken ovalardan yabani yeşil yonca (biz adına ekşili ot deriz) toplayıp yemişliğim vardır. Ama o zamanlar sağlığımıza faydası olduğunu bilmiyordum.

Alıntı:

Orjinal Mesaj Sahibi Canan @Gülümsün... Benim Uyku çiçeklerim de bunlar

Çok güzeller Canan. Ayrıca konuya renk kattığın için teşekkür ederim.