Sakız Ağacı

Diğer İsimleri: Maştaki, Mesleki, Pistacia lentiscus, Mastic tree, Lentisque

Botanik Bilgi: Antepfıstığıgiller familyasından; 4 metre kadar boyunda, sık dallı, çalı görünümünde, Kış aylarında yaprak dökmeyen bir ağaçtır. Çiçekleri küçük ve kırmızı renklidir. Meyvesi ufak, yuvarlak ve sivri uçludur. Başlangıçta kırmızı renkli iken sonradan siyaha dönüşür.

Yetiştirildiği Yerler : Akdeniz kıyılarında yetişir.

Toplanması-Saklanması : Bu bitkinin gövdesi çizilerek elde edilen sakızı kullanılır. Dal ve gövdesinden “Sakız, Mastho” elde edilir. Damla sakızı; iri taneler halinde ve duru parlak renkli iyi cins bir sakızdır.

Kullanıldığı Yerler : Damla sakızı elde edilir. Bu damla sakızı da hem çiğnemek için hem de mutfaklarımızda damla sakızlı muhallebi yapımında kullanılır.

Faydaları :

• Midenin düzenli çalışmasını sağlar.
• Tükürük ifrazatını artırır.
• Çene kaslarını güçlendirir.
• Nefesin ferah olmasını sağlar.Ağız kokusunu giderir.
• Dişetlerini temizler.

Damla Sakızı

Kullanım Şekli : Bu sakızdan bir miktar alınarak dövülüp bala katılıp yenilir. Sakız olarak da çiğnenir.

Sakız rakısı, sakız likörü, sakız reçeli, sakızlı dondurma vs.....

Çeşme'nin simgesidir sakız ağacı...

Ama eskisi gibi yetiştirilmiyor artık. Eskiden çok fazla imiş.

Rakı ve likör Sakız Adası'ndan geliyor. Reçel konusunda çarşı içindeki Rumeli Pastanesi çok ünlü... Sakızlı dondurmayı ise Çeşme içerisinde her yerde bulmak mümkün...

Teşekkürler Lale...

Akdeniz bitkisi deniyor, ama ben hiç rastlamadım.

Belki de şimdiye kadar dikkatimi çekmedi. Bundan sonra daha dikkatli bakınacağım.


Gerçi şehir içinde ağaç mı kaldı ki doğru dürüst?

Ellerine sağlık, teşekkürler LaLe...

* * *

Sakız ağacından üretilen damla sakızı daha yumuşak iken bir tatlı kaşığı alınır, su dolu bardağın içine konulur, Türk kahvesinin yanında yenilir...

__________________

Damla sakızlı muhallebiyi çok severim.Realin dediği gibi türk kahvesi yanında da muhteşem oluyor...
Teşekkürler Lale...

Selamlar.

Yetişme yeri olarak Akdeniz Bölgesi olarak yeralmış. Yanlıştır. Doğrusu Akdeniz Bölgesinde de yetişir olabilir.

Sakızın Anavatanı "Kato Panaya" ( Çiftlikköy/Çeşme) dir. Tam Bölge olarak ta Domuz Çukuru - Karadağ arasında kalan bölgedir.

Yunanlı Yazar/Tarihçi Yorgo NAKRAKAS ın da dediği gibi Sakız adasına gitmesi de Çeşme ye günübirlik çalışmaya gelip giden işçiler tarafından götürülmesi ile olmuştur.

Bölgemizde özellikle 2005 ten beri yaptığımız araştırmalar sonucu doğada karşılaştığımız 4-5 asırlık 2. 3. kuşak sakız ağaçları takibimizdedir.

Bu yöresel saf ırk sakız ağaçlarından elde ettiğimiz çelik ve tohumlardan halen sakız fidanı üretmekteyiz.

Çeşme'ye yolu düşecek tüm dostlarımızı üretim sera/bahçemizde ağırlamaktan mutluluk duyarız.

Saygılarımızla

Metin GEMİCİ - Tansu AVCI
0 536 274 51 31 / 0 533 232 1001

Çiftlikköy / Çeşme / İzmir

__________________
Forum Gerçek Türkiyeli'nin Resmi Forumu

"Anmadı geçenleri bir defa bile;
Ne uğraşır mesut olan gelecekle?
Bir avare misali, günü gününe,
O bir sakızağacıydı, yaşadı sade..."

Şair Can Yücel, "O bir sakızağacıydı, alelade" diye başladığı şiirinin son dörtlüğünde böyle yazmıştı. Güzelim sakız, gerçekten bu sade hayatını memnun mesut yaşadı ve ne o, ne de ona bakacak insanlar geleceğiyle ilgilendiği için, dünyada ona kucak açan bir, iki yerden biri olan topraklarımızı terk etti, gitti. Bu yüzden yıllarca Çeşme ve civarıyla ilgili yazılarda, yaşlıların gençlere aktardığı anılarda hep bir nostalji malzemesi olarak rastladık ona. "Mübadeleden önce, Rumlar'ın yoğun olarak yaşadığı zamanlarda, Çeşme'de bağlar, zeytinlikler arasında sakızın da önemli bir yeri vardı, toprağı nerede kazsan, sakız kokardı..." diye masallar dinledik, hâlâ da dinliyoruz.

Ağaçtan alınan damla sakızı öbekleri bir süre sonra sertleştiğinde,
şeffaf ve parlak görüntüsüyle bir avuç elması andırıyor.

Çünkü en kalitelisi dünyada bir Yunanistan'ın Sakız Adası'nda, bir de Çeşme civarında yetişen sakızağacı, modern zamanlarda artık geçmişten hoş kokulu bir esinti ya da bazı yerlerde seyir ürünüydü. Adında sakız olan evler, restoranlar, hanlar boldu Ege'de ama kendisinden pek eser yoktu. Çeşme'ye sadece sekiz kilometre uzaklıktaki Sakız Adası ise sahip olduğu 2 milyon civarında ağaç ve yılda yüz milyon dolarlara ulaşan geliriyle sakız ve ürünleri konusunda dünyada tekel oluşturmuştu. Peki, Osmanlı Sarayı'ndan günümüze ulaşan ünlü tatlıların vazgeçilmez malzemesi, bir sürü hastalığın ilacı, çikletten ilaç yapımına, diş macunundan şampuana ve sabuna pek çok ürünün özüyken, Çeşme'nin bu güzel, hoş kokulu, şifalı bitkisine ne oldu?

Sakız ağacının gövdesindeki çiziklerden
damla damla süzülen reçineler ağacın gözyaşları gibi...

Genellikle 1-3, nadir olarak 5 metreye kadar boylanabilen, yeşil yaprakları kışın da dökülmeyen sakız ağacı bir Akdeniz kuşağı bitkisi. Yaşam alanı, Kanarya Adaları'ndan Ege'ye uzanıyor. Türkiye'de Ege ve Akdeniz'in kıyı bölgelerinde bolca boy gösteriyor. Ama aldanmayın, bunlar yabani sakızlar. Gerçek, kimi uzmanlara göre "akıllı" sakızın, "mastik" denilen ürününün alındığı botanik varyetesi (Pistacia lentiscus var. Chia Duham.), dünyada sadece Sakız Adası'nın güneyinde ve İzmir Çeşme civarında yetişebiliyor.

Sakız Adası 1300'lü yıllarda, Cenevizliler'in hâkimiyeti sırasında dünya sakız üretiminin ve ticaretinin merkezi... Yunanlar'ın Fenike dilinde sakız anlamına gelen "Chios" dedikleri ada, onu 1500-1800 yılları arasında hâkimiyeti altına alan Osmanlı tarafından Sakız Adası olarak adlandırılıyor. 300 yıl boyunca Saray'ın sakızları Ada'dan geliyor. Ağaçlar hakkında araştırmalarıyla tanınan Tuğrul Mataracı'nın anlattığına göre Osmanlı, Ada'yı bir sakız üretim merkezi olarak işletirken, Adalıları nedense hafife alır.

Sakız, ağacın gövde ve dallarının çizilmesiyle elde ediliyor.Çizme işleminden sonra ağaçtan sızan kokulu, saydam sakız öbekleri giderek sertleşiyor. Ağaç, 5-6 yaşından sonra sakız üretimine uygun hale geliyor. Sakız, hasat süresi uzun bir ağaç. İyi bakılırsa maksimum verime yaklaşık 15 yaşında ulaşıyor. 70 yaşına kadar en yüksek verim alınıyor. 100, hatta 200 yaşında sakızağaçları da var. Ancak yaş ilerledikçe verim azalıyor.

İngiliz tüccar Bernard Randolph, 1687'de "Türklerin Sakızlılar'a saf, zekâdan mahrum insanlar gözüyle baktıklarını" yazar. Ama o "zekâdan yoksun" Adalılar, antik çağdan bu yana sakızı üretir, geliştirir, satar, neredeyse dünyanın "sakız zengini" olur. O sakızı yetiştirebilecek iklime sahip dünyadaki ikinci ve son ülke olan Türkiye ise bütün bu zaman boyunca o sakızı sadece tüketir, çiğnemeye bayılır! Bu arada Fransız doğa bilimci Tournefort, Sakız Adası'nın tahıl ihtiyacının Çeşme'den karşılandığını belirtir ve Asya topraklarının ne kadar verimli olduğunu anlatır.

Sakızın gövdesinden damlayan bu reçine bir süre sonra bir
kurabiyenin lezzeti, bir hastanın şifası, bir çikletin
malzemesi ya da bir sofrada içki keyfi olacak.

Topraklar verimlidir ama işleyebilene... "Küçük Asya tahıl üretir, Ada ise artı değeri yüksek sakız. Sakızın dünya ticareti yapılır, tahıl adaya satılır" diyor Mataracı. Tarihte Sakız Adası'nın tekelini kırmak isteyenler de olur. Onlardan biri de Kristof Kolomb'dur: Ünlü kaşif bu kez yeni sakız kaynakları bulmak için yola çıkar. 1494 yılında Batı Hint Adaları'nda reçinesi gerçek sakızağacınınkine benzetilen Burseraceae familyasına ait Bursera simaruba'yı bulur ama nafile; bu keşif sakız karşısında hayal kırıklığı yaratır.

Sakız, adını verdiği Mastika rakısının yanı sıra yüzyıllardır
şarap üretiminde de kullanılıyor. Sakız Adası'nın sakız
şarabı Antik Yunan'ın en pahalı şaraplarından biri olarak
zenginlik ve zafer kaynağıydı.

Osmanlı mutfak kültüründe sakızın önemli bir yeri var. Bu miras hem ortaçağ Arap mutfağı hem de Bizans'tan geliyor. Yeditepe Üniversitesi Gastronomi Bölümü öğretim üyesi, yemek tarihçisi Özge Samancı'ya göre Ortaçağ Arap mutfağı ve Bizans geleneğinde sakız hem tıbbi yararları, hem de lezzeti nedeniyle mutfaklarda önemli bir yere sahip. Bu gelenek Osmanlı Sarayı'nda da devam ediyor.

Şifalı sakız, Antik çağlardan bu yana tıp, dişçilik, kozmetik ve ilaçta olduğu gibi kurabiye yapımında da kullanılıyor.

15-16. yy'da ekmek, pilav gibi tuzlu yemeklere de konan sakız, 19. yy İstanbul mutfağında daha çok tatlılarda kullanılır olmuş. Alaçatı'da bulunan İmren Pastanesi başta dondurma ve kurabiye olmak üzere sakızlı ürünleriyle tanınıyor.

__________________

"Ey egosu boyundan büyük insan..
Bir gün ölüp toprak olacaksın. Bir tohum filizlenecek ot olacaksın, bir öküz seni yiyecek ve atık olacaksın.. Yani hep aynı kalacaksın."

Teşekkürler Lale.

Ne zaman Çeşme'ye gitsem ilk olarak reçelimi alırım.
Her zaman evde bulundururum sakız reçelini.

__________________

Hiç sevmiyorum bunun kokusunu ama özellikle kurabiyesine millet hasta oluyor. Reçelide direk seven az mide sorunlarına iyi geliyor diye kullanan varda.Benim bildiğim reçeli sütlü tatlılarda falan kullanıyorlar aromasından faydalanmak için yoksa çok keskin.

Sakız adasından geliyormuş Çeşme'de bu ağaç az koruma altında ve sanırım çoğaltmaya çalışıyorlar.Sevimli bir ağaç ama

Teşekkürler ellerinize,emeklerinize sağlık

__________________

Ellerine sağlık güzel bir paylaşım LALE

__________________