Yeni Çıkan Benzin Ve Dizel Yakıtlar

[@Kartal]

Yeni çıkan Benzinler ve Dizeller

Ülkemizde son 1-2 yıldan beri belirginleşen, büyük akaryakıt şirketlerinin başlattığı sonrasında diğer şirketlerin de katıldığı çeşitli dizel ver benzin yakıtlar ortaya çıkmıştır. Bu yakıtların normal olarak satılan yakıtlardan çeşitli farklılıkları mevcuttur. Fakat bir motorun ömrünü %40-50 arttırması mümkün değildir. Motorun rahat, sessiz, verimli, daha az çevreyi kirleterek çalışmasına ise göz ardı edilemeyecek kadar faydası vardır.


DİZEL YAKITLAR

Akaryakıt dağıtım şirketleri; Opet eurodizeli, Petrol ofisi prodizeli, BP Ultimate, Total performa ‘yı ve diğer firmalar; dizel yakıtın içerisine katkı koyarak veya çeşitli işlemlere tabi tutarak kendi dizel yakıtlarını kullanıcılarına sunmaktadır. Bu dizel yakıtların kendi aralarında da küçük farklılıkları mevcuttur, kendi aralarında ki farklara geçmeden önce; normal dizel yakıt ile yeni çıkan dizel yakıtlar arasındaki farklara bakacak olursak; en belirgin fark setan sayılarının yükseltilmiş,içerisindeki kükürt miktarının azaltılmış olmasıdır.

Setan sayısı ;dizel yakıtın kendi kendine tutuşabilme kabiliyetini gösteren bir ölçüdür. Setan sayısı yüksek olan yakıt kolay tutuşabilir ve hızlı bir şekilde yanabilir.

Dizel motorlarda yakıt silindir içerisinde yanma zamanında herhangi bir kıvılcım olmaksızın basıncın ve sıcaklığın etkisi ile kendiliğinden tutuşur. Setan sayısının önemi burada ortaya çıkar çünkü motorlarda yapılan hesaplamalar sonucu yakıtın yanmasının en verimli olduğu motor zamanı( pistonun üst ölü noktayı krank mili cinsinden 4-5 derece geçtiği an ) belirlenmiştir. Yakıtın tutuşma kabiliyeti (setan s**ayısı) yüksek olmalıdır ki yanma zamanında kendiliğinden kolayca tutuşabilsin ve istenilen zaman içerisinde yanma olayı olup bitsin. Eğer setan sayısı yeteri kadar yüksek değil ise yakıtın tamamı yanması gereken zaman aralığında yanamaz. Yanma zamanından sonra yanan yakıt fazla verimli olmaz. Yani piston aşağıya doğru uzaklaştığı için yanmasının oluşturduğu basınç pistona fazla bir itme gücü sağlayamaz.

Setan sayısının yüksek olması büyük dizel motorlarda istenmez hatta bu motorlarda uygun olan setan sayısı düşük olandır. Fakat küçük silindirli, yüksek hızlı motorlarda yani dizel yakıt ile çalışan binek araçlarda setan sayısı önemlidir çünkü bu motorlarda yanma süresi 0,01 ile 0.001 saniye arasında değişir. Bu küçük zaman aralığında yakıtın yanabilmesi için setan sayısı yüksek olmalıdır. *

Setan sayısı gerektiği kadar yüksek olmayan bir yakıt kullanılan motorda şunlar gözlenebilir:

Motor ilk harekete daha zor geçer.
Çalışmaya başladıktan sonra beyaz duman atma süresi artar.
Vuruntu yaparak güç kaybına ve malzeme yorulmasına yol açabilir.
İstenilen verim elde edilemez.
Setan sayısı hakkında unutulmaması gereken en önemli husus; yakıtın setan sayısının motorun hızına ve silindirlerin büyüklüğüne göre olmasıdır. Gerekmediği halde yüksek setan sayılı yakıt kullanılan motorun verimi düşer.

Motor sanayindeki gelişmeler ile ateşleme sistemleri de gelişmiştir. Bu da setan sayısının önemini azaltmaktadır. Şu anki son model dizel araçlarda kullanılacak yakıtın setan sayısının yüksek olmasının motor verimine ve ekonomisine faydası ihmal edilecek kadar azdır.

Sonuç olarak: akaryakıt firmaları setan sayısını ortalama % 5-6 arttırmış oldukları yeni dizel yakıtların motorumuza vereceği fayda göz ardı edilebilecek kadar azdır.

Yeni çıkan dizel yakıtlarda kükürt oranı önemli bir miktarda düşürülmüştür. Kükürt miktarı düşürülmüş yakıtlar aracımıza vereceği fayda çok önemlidir. Ayrıca bu yakıtların aracımıza vereceği faydanın yanı sıra doğaya da daha az zarar verirler. Kükürt miktarı düşürülmüş yakıtın kullanıldığı motorlarda emisyon değerleri yarı yarıya düşmektedir.

Kükürt yakıt içerisinde istenmeyen bir maddedir. Fakat üretimde yakıt içerisindeki kükürt oranını sıfıra düşürmek çok zordur. Emme ve egzoz sisteminde ki korozyonun başlıca sebebi yakıt içerisindeki kükürt ve kükürt bileşenleridir.

Yakıt içerisinde bulunan kükürt; yakıt ile yanıp oksijenle birleşerek kükürt dioksit veya trioksiti oluşturur. Ayrıca yakıtın yanması ile bir miktar su buharı oluşmaktadır. Su buharı kükürt dioksit veya trioksit ile birleşerek sülfürik asiti meydana getirir. Sülfürik asit çok şiddetli bir aşındırıcı olduğu için motor elemanlarının aşınmasına sebep olur. Egzozdan dışarıya atıldıktan sonra asit yağmurlarının oluşumuna fayda sağlar, bitki örtüsüne ve insan sağlığına zarar verir. Bu sebepten dolayı yakıttaki kükürt miktarı mümkün olduğu kadar az olmalıdır.

Yeni çıkan dizel yakıtlarda kükürt ve setan sayısının yanı sıra çeşitli katkı maddeleri de konulmuştur. Bu katkılar:

Deterjan katığı: bu katkı sayesinde yakıtın dolaştığı her noktada faydalı sayılabilecek derecede temizlik sağlar.
Yakıtın soğuk havalarda akışkanlığını koruması için donma noktasını düşürücü katkılar konulmuştur.
Yanmanın daha iyi olması ve kurum bırakmaması için katkı konulmuştur.
Her akaryakıt firması kendine özel bir dizel yakıt çıkarmıştır. Bu yakıtların kendi aralarında pek fark olduğu söylenemez her firma kendine yakışanı yapmış desek doğru olur.

BENZİN YAKITLAR

Dizel yakıtlarda olduğu gibi akaryakıt firmaları benzine de çeşitli katkılar koyarak ve işlemlere tabi tutarak yeni benzinler çıkartmışlardır. Bu benzin yakıtlarda ki en büyük özellik oktan sayısının yükseltilmiş olmasıdır.

Oktan sayısı: Oktan sayısı benzin için kullanılan bir ölçüdür. Oktan sayısı yüksek olan bir yakıt tutuşmaya karşı direnç gösterir Yani kendiliğinden kolaylıkla tutuşmaz. Bu durum benzinli motorlarda istenir. Çünkü benzinli motorlarda yanma buji tarafından oluşturulan bir kıvılcım ile başlar. Eğer dizel motordaki gibi yakıtın kendiliğinden tutuşmasını isterseniz ve bu koşulları sağlarsanız oluşan yanma çok vuruntulu ve düzensiz olur daha düzenli ve verimli bir yanma için Buji kullanılır. Kullanılan yakıtın oktan sayısı yüksek olmaz ise; yakıt yanma odasında ki sıcaklığın , basıncın , kızgın köşelerin etkisi ile kendiliğinden tutuşur ve yanmaya başlar oluşan alev cephesi diğer taraftan bujinin oluşturduğu kıvılcım ile tutuşan ve yanan yakıtın alev cephesine çarpar bu iki alev cephesinin birbirine çarpması ile vuruntuyu meydana gelir.

Şekilde görüldüğü gibi A buji kıvılcımı ile başlayan normal yanma , B ise başka bir köşedeki yakıtın normal yanma cephesi gelmeden kendiliğinden tutuşarak oluşturduğu yanmadır. Bu iki yanmanın cepheleri birbirine çarptığı anda bir titreşim yani vuruntu oluşur. Bu istenmeyen olayın engellemenin yolu benzinin oktan sayısını arttırmaktır. Oktan sayısı yüksek olan benzin kendiliğinden tutuşamaz.
Vuruntunun motora vereceği zararlar şu şekilde sıralanabilir.

Oluşan titreşim motor parçalarının daha çabuk yorulmasına sebep verir.
Motor gürültülü çalışır. (çarpışma ses yaratır )
Çarpışma ile daha fazla ısı ortaya çıkar. Motorun hararet yapma riski artar.
Motordan alınan verim ve güçte azalma olur. Yakıt sarfiyatı artar.
İyi bir yanma olmayacağı için emisyon değerleri artar.
Oktan sayısı; sıkıştırma oranı yüksek olan motorlarda kullanılmasında fayda vardır. Ortalama %15-20 verim artışı sağlanabilir. Sıkıştırma oranı düşük motorlarda kayda değer bir verim artışı olmaz.

Günümüzde kullanılan benzin motorlu yeni araçlarda sıkıştırma oranı yüksek olduğu için yüksek oktanlı benzinlerin kullanılmasında fayda vardır.

Akaryakıt firmaları yeni çıkardıkları benzinlerin oktan sayılarını arttırmanın yanı sıra çeşitli katkı maddeleri de koymuşlardır. Bu katkılardan en önemlisi deterjan katığıdır bu katkı benzinin dolaştığı kısımları temizler ve temiz kalmasını sağlar.enjektörlü motorlar için bu katkı çok önemlidir çünkü enjektörün ince meme delikleri tıkanmaya çok müsaittirler.

Oktan sayısı ve deterjan katığının motorumuza vereceği faydalar göz ardı edilemeyecek kadar fazladır bu bakımdan yeni çıkan benzinler kullanılmalıdır. Hangi firmanın çıkartmış olduğu benzin daha iyi diyecek olursak aralarında pek fark olduğu söylenemez.

Kaynakça::

www.total.com
www.opet.com
www.petrolofisi.com
www.bp.com
Doç.Dr. İhsan BATMAZ