Bazı şehirler vardır, tarihi evlerinin sıralandığı dar sokaklarından geçerken anlarsınız o şehirde olduğunuzu. Çünkü şehrin kültürü ve tarihi oralarda saklı kalmıştır. Kimi yerlerde yıkılmaya varmış, kimisinde ise hala dimdik ayakta. İşte evleri ve sokaklarıyla tanınan, Anadolu'nun o nadide kentleri..

Bu kentte şehri ikiye ayırmıştır Antakya evleri, sanki eski Antakya ile yeni Antakya varmış gibi. Modern caddelerinden ayrılan o dar sokaklara girdiğinizde bambaşka bir şehirde buluyorsunuz kendinizi.

Tarihi taş evleri taş yollarla bütünleşmiş gibi. Nereye çıkacağınızı bilemeden yürüyorsunuz bu sokaklarda, sanki bir labirent içerisindesiniz.... Antakya evlerinin kapıları öyle bir incelikle yapılmış ki hayran kalmamak elde değil. Avludan içeri girdiğinizde ise ister istemez böyle bir evde oturmak isterdim diyorsunuz kendi kendinize.

"Ey egosu boyundan büyük insan..
Bir gün ölüp toprak olacaksın. Bir tohum filizlenecek ot olacaksın, bir öküz seni yiyecek ve atık olacaksın.. Yani hep aynı kalacaksın."

Tabii ki tarihi ev denilince ilk aklımıza gelen bir tablo vardır, eski safranbolu evlerinin olduğu. Safranbolu Evleri, yüzlerce yıllık bir süreçte oluşan Türk kent kültürünün günümüzde yaşamaya devam eden en önemli yapı taşlarıdır.

Bu tarihi yapılar UNESCO tarafından 17.12.1998'de Dünya Kültür Mirası listesine alınmıştır. Safranbolu evlerinin Osmanlı döneminde yumurta akından yapıldığı ve çok uzun süre depreme dayandığı rivayet edilir. Bu evlerin bir depreme dayanma özelliği de toprağın dibine yapılmamasıdır.Safran bolu evleri birbirinin önünü kapatmaz.

"Ey egosu boyundan büyük insan..
Bir gün ölüp toprak olacaksın. Bir tohum filizlenecek ot olacaksın, bir öküz seni yiyecek ve atık olacaksın.. Yani hep aynı kalacaksın."

Mardin kenti, temel yapım malzemesi olarak kolay işlenebilen sarı kalker taşının kullanıldığı, çeşitli motiflerle bezenmiş geleneksel evleriyle de ünlüdür. Bölgedeki çok sayıda ocaktan çıkarılan sarı kalker taşı, yapı üretimine egemen olmuş; kapı, pencere, asma kat gibi zorunlu kullanımların dışında ahşap işçiliğine yer verilmemiştir.

Evleri, 4 m. yüksekliğe ulaşan duvarları çevirir ve sokaktan ayırır. Bu duvarlarla sert iklime karşı korunma sağlanır. Yazlık denilen iç avlu veya bahçede, eskiden ahır olarak kullanılan, günümüzde ise depo işlevi gören mekanlar yer alır. Eyvan, yazın yaşamın geçtiği bölümdür. Mimaride önemli bir yere sahip olan eyvan ve revak gibi yarı açık kısımlar, özellikle batı güneşine karşı gölgede kalacak biçimde yapılmıştır. Mardin evlerinin en önemli özelliği taş işçiliğidir. Kapı ve pencereleri, sütuncuklar, kemerler ve değişik motiflerle süslenmiştir. Merkez yerleşim, 1979 yılında kentsel SİT ilan edilmiştir.

"Ey egosu boyundan büyük insan..
Bir gün ölüp toprak olacaksın. Bir tohum filizlenecek ot olacaksın, bir öküz seni yiyecek ve atık olacaksın.. Yani hep aynı kalacaksın."

Başlı başına bir turizm odağı olan kapadokya evleri, yerli ve yabancı turistler tarafından yılın her ayı ziyaretçi akınına uğruyor.

Erciyes ve Hasan dağlarının geçmişte etkin yanardağlar olduğu bilinmektedir. Bu dağların lav püskürtmesi sonucu Kapadokya'nın eşsiz güzellikte doğal zenginliği ortaya çıkmıştır. Yöre halkı geçmişte, kolayca şekil verilebilen kayaların içine evler yaparak burada yaşamıştır. Günümüzde bu evlerin bir kısmı otel olarak kullanılıyor. Ayrıca bunlar,hala sıcak yaz günlerinde meyvelerin saklanması için depo olarak kullanılmaktadır.

"Ey egosu boyundan büyük insan..
Bir gün ölüp toprak olacaksın. Bir tohum filizlenecek ot olacaksın, bir öküz seni yiyecek ve atık olacaksın.. Yani hep aynı kalacaksın."

Şanlıurfa evleri Güneydoğu Anadolu sivil mimarisin en güzel örneklerini yansıtır. Bu evler Şanlıurfa'ya özgü kalker (nahit) taşından yapılmaktadırlar. yazın sıcaktan kışın soğuktan korumaları en başta gelen özelliktir.

Halen Şanlıurfa'da eski mahalle diye tabir edilen bölgede bulunmaktadırlar. birkaçyüz tanesi tarihi olmasından dolayı tescillendirilmiş bulunup koruma altına alınmışlardır. Son yıllarda bir çoğu konukevine dönüştürulmuş durumda. Bunlardan bir kaç örnek verecek olursak cevahir konukevi, gülizar konukevi, pınarbaşı, yıldız sarayı vs.

Bodrum deyince akla gelen güzel figürlerden biridir bu evler, tek veya iki katlı, ve tamamı beyazdırlar, evlerin damlarından sarkan sarmaşık begonviller ve çevresinde renkleriyle ayrı bir ahenk katan zakkum ağaçları da tabloyu tamamlar.

Hemen hepsi mutlaka beyaz boyalıdır. bodrumun kuralıdır bu. bazıları tahta panjurlu olup eve daha da bir şirinlik katar.

"Ey egosu boyundan büyük insan..
Bir gün ölüp toprak olacaksın. Bir tohum filizlenecek ot olacaksın, bir öküz seni yiyecek ve atık olacaksın.. Yani hep aynı kalacaksın."

Anadolu'da evleriyle önplana çıkan şehirlerden biri de Beypazarı'dır. Maden sularıyla da meşhur olan Beypazarı tarihi, ahşap evleriyle de bilinmektedir.

Bu konakler genellikle iki ya da üç katlıdır. Evler zemin katları taş, üst katları ahşap iskelet içine ahşap veya kerpiç dolgu sistemi kullanılarak inşa edilmiş. Evlerin girişlerinde; "hayat" diye adlandırılan kısımda, kıymetli eşyaları yangınlardan, yağmacılardan korumak için kullanılan demir kapılı mahzenler yer almakta.

"Ey egosu boyundan büyük insan..
Bir gün ölüp toprak olacaksın. Bir tohum filizlenecek ot olacaksın, bir öküz seni yiyecek ve atık olacaksın.. Yani hep aynı kalacaksın."

Sokak dokusu bozulmayan bir Osmanlı kasabası olan Taraklı'da,Taraklı Evleri'nin bulunduğu bölge SİT alanı ilan edilmiş ve korumaya alınmıştır.

Sivil mimari örneği evleri, bozulmamış dokusu ile Safranbolu, Beypazarı, Mudurnu, Göynük ilçeleri ile benzer bir yapıya sahiptir. Tarihî evlerin bazılarının yaşları 3 asrın üzerindedir. Bu evlerin genel karakteristiği Osmanlı şehir dokusunu oluşturan üç katlı ev biçimidir.

Yeşilırmak kıyısı boyunca uzanan Tarihi Amasya Evleri Osmanlı mimarisinin önemli bir örneğini sunar. Günümüzde ise kent yapısını güzelleştiren bir önemi vardır. Bir süre önce devlet tarafından koruma altına alınmıştır. 19. Yüzyılda yapılmış olan bu evler Hımış ve Bağdadi teknikleriyle yapılmıştır

Evlerin görsel olarak güzel görünmesini sağlayan diğer bir özelliği yan yana düzgün bir şekilde sıralanmış olmasıdır. Yalıboyu Evleri buna örnek gösterilebilir

"Ey egosu boyundan büyük insan..
Bir gün ölüp toprak olacaksın. Bir tohum filizlenecek ot olacaksın, bir öküz seni yiyecek ve atık olacaksın.. Yani hep aynı kalacaksın."

Geleneksel Foça evlerini Kule evler, Bitişik Düzen Evler, Tek Ev Tipi olmak üzere başlıca üç grupta incelenebilir. Kule evler; Foça’nın dışında,terkedilmiş ya da halen yerleşme yeri olan köylerde, dağınık olarak tek ya da toplu durumda bulunurlar.

Yüksekliklerinin cephe genişliğinden daha fazla olması nedeniyle ‘kule ev’ diye adlandırılırlar. Bitişik Düzen Evler; bu evler bir sokak içerisinde karşılıklı ve bitişik düzende, yan yana yapılmışlardır. Bitişik düzen evlerde ön bahçe yoktur, yapılar doğrudan sokağa açılır. Tek Ev Tipi; ayrık düzende, sıvasız yığma taş yapılardır.

"Ey egosu boyundan büyük insan..
Bir gün ölüp toprak olacaksın. Bir tohum filizlenecek ot olacaksın, bir öküz seni yiyecek ve atık olacaksın.. Yani hep aynı kalacaksın."