Devrime Giderken Siyasal Ortam

1930'lardan itibaren komþu Ýspanya'nýn diktatörü Franco'dan etkilenen Portekiz, o tarihten itibaren Estado Novo yani faþist bir rejimle yönetiliyordu. António de Oliveira Salazar'ýn yönetimindeki Portekiz'de her ne kadar muhalefet çýksa; ya eziliyor ya da öldürülüyordu. Özellikle Þubat 1965'de muhalefet lideri Humberto Delgado'nun öldürülmesi ve sömürgülerde çýkan gerginlikler sonucu halk arasýnda bölünmeler ve huzursuzluklar meydana geldi. Ancak yeni seçimlerde baþkan olarak Américo Tomás yeniden rejmin baþýna getirildi. Baþbakanlýk koltuðunda ise yönetimden bir hayli memnun olan Salazar oturmaya devam ediyordu.

Sömürgelerin Patlak Vermesi ve Ülkede Boy Gösteren Ýç Karýþýklýklar

1970'lere geldiðimizde içte sýkýntýlar yaþayan Portekiz bu kez sömürgelerle uðraþmak zorunda kaldý. Gine-Bissau'da baþlayan direniþlerde milliyetçiler gerillalar kurarak kendi birliklerini oluþturdu ve Portekiz ordusuna karþý özgürlük adýna saldýrýlar düzenledi. Ülkenin kötü gidiþatý ve bir sömürge ülkesinin ayaklanmasýyla Mozambik, Angola gibi sömürgeler de Portekiz'e karþý ayaklandý. Tüm bunlara raðmen faþizan duruþunu koruyan Portekiz iki kez BM'den kýnama alýnca dýþ politikada bir hayli yalnýz kaldý.

Ülkenin içindeki sýkýntýlar da bitmek bilmiyordu. Katolik kilisesinin hükümete desteðini çekmesi, askerliðin 4 yýla uzatýlmasý ve bu yüzden çoðalan asker kaçaðý sayýsýyla ülkede gerilim týrmandýkça týrmanýyordu. Sömürgeler yüzünden baþlayan savaþ, þiþirilen bütçeler, çöken ekonomiler, kaçaklar derken öðrencilerden orduya kadar ülkede çalkantý baþlýyordu.

Ýlk Devrim Kývýlcýmý

Tarihler Þubat 1974'ü gösterdiðinde general António de Spínola bu kötü gidiþe dur demek adýna sömürge sorunlarýna sadece askeri deðil siyasi çözümler de üretmeyi amaçlayan bir tasarý sundu. Ancak bu tasarý yetkili hükümet tarafýndan katý þekilde reddedildi ve Spinola'nýn uzaklaþtýrýlmasýna neden oldu. Bu durum sömürge savaþlarýndan sonuç alamayan ve artýk durumdan þikayetçi olan askerlerin ve sol görüþlülerin birlikte kuracaðý Movimento das Forças Armadas, MFA (Silahlý Kuvvetler Hareketi)'nin kurulmasýný saðladý. Artýk halk, bu rejimin sadece silahlý ayaklanmayla ortadan kalkacaðýný düþünüyor ve bu fikre destek veriyordu.

Devrimi Baþlatan Þarký; “E depoi do adeus”

Tüm bu yaþanan gerginliklerin ardýndan Silahlý Kuvvetler Hareketi kýsa zamanda gizliden gizliye büyük destek saðladý. 24 Nisan 1974'de Eurovizyon þarký yarýþmasýnda Portekiz' temsil eden Paulo de Carvalho’nun “E depoi do adeus” (Ve sonra güle güle) þarkýsýný söyledikten sonra Portekiz'de devrim baþladý.

Ertesi gün öðle saatlerindeyse Zeca Afonso ulusal radyodan “Grandola, Villa Morena” þarkýsýný söyleyerek halkýn beklediði gizli mesajý verdi. Bunun anlamý 'Silahlý Kuvvetler Hareketi biz hazýrýz artýk darbe yapalým' demekti...

Silahlarýn Çiçek Açtýðý Darbe

25 Nisan 1974'de Silahlý Kuvvetler Hareketi ülkedeki stratejik bölgeleri kýsa zamanda ele geçirdi. Olay karþýsýnda þok yaþayan hükümet bir anda sokaða çýkma yasaðý ilan etti. Ancak bu darbe giriþimi sadece hareket ordusunun deðil halkýn da isteðiydi. Bu yüzden sokaða çýkma yasaðýna aldýrýþ etmeyen halk sokaklara düklerek darbeye destek oldu.

Darbedeki en önemli stratejik noktalardan biri olan Lizbon Çiçek Pazarýna yerleþen darbe ordusu kimsenin kýlýna zarar vermek istemediðini belirtti. Hatta halk silahlarýn ve tanklarýn namlularýnýn içine karanfil koyarak bu durumu daha etkili ve barýþçýl bir hale dönüþtürdü. Bu yüzden darbeye 'Karanfil Devrimi' adý verildi.

Daha fazla dayanamayan Ülke yöneticileri Baþbakan Caetano ve devlet baþkaný Tomás Brezilya'ya kaçtý. Bu gövde gösterisi Karanfil devrimcilerin tek bir kurþun atmadan ülkeyi faþizmden kurtarmalarýný saðlamýþtý.

Karanfil Devrimi'nin Sonuçlarý

Darbeden sonra hýzlý bir þekilde dönemin tek partisi olan DGS ve onun getirdiði rejim yönetimi kalkarak Ulusal Kurtuluþ Cuntasý (Junta de Salvação Nacional) kuruldu. Öncelikle iç sorunlarý halletmeye çalýþan yeni yönetim sansürü kaldýrýp tutuklularý serbest býraktý. Yeni bir seçim için hazýrlýklara baþlandý ve vatandaþlara özgür þekilde oy hakký tanýndý. Bununla birlikte sömürgelerle olan savaþlara son verildi ve Gine-Bissau sömürgeden kurtulup baðýmsýzlýðýný ilan etti. Sömürgelerle barýþ olmasýnda en önemli etken askeri yaptýrýmlarýn geri çekilip siyasi anlaþmalarýn saðlanmasý oldu.

Her yýl 25 Nisan'da yaþanan bu Karanfil Devrimi Portekiz'de 'Özgürlük Günü' olarak kutlanýyor.

"Ey egosu boyundan büyük insan..
Bir gün ölüp toprak olacaksýn. Bir tohum filizlenecek ot olacaksýn, bir öküz seni yiyecek ve atýk olacaksýn.. Yani hep ayný kalacaksýn."

"Ey egosu boyundan büyük insan..
Bir gün ölüp toprak olacaksýn. Bir tohum filizlenecek ot olacaksýn, bir öküz seni yiyecek ve atýk olacaksýn.. Yani hep ayný kalacaksýn."