Mançu Hanedanının Son İmparatoru | Puyi (1906-1967)

[@LaLe]

Puyi – Son İmparator
(1906 - 1967)

Puyi (tam adı Aisin-Gioro Puyi ) 7 Şubat 1906 - ö. 17 Ekim 1967, Qing hanedanı (Mançu) son imparatoru ve Mançukuo'nun ilk ve son imparatoru.

Puyi, 1644 yılından beri Qing hanedanı olarak Çin’i yöneten soylu Mançulu Aisin Gioro ailesi mensubuydu.

13 Kasım 1908 tarihinde dul İmparatoriçe Cixi (Tze Hsi) tarafından 2 yaşındayken tahtın varisi olarak ilan edildi. Babası Chun II’nin sadece prens olmasından dolayı, tahta miras yoluyla değil, İmparatoriçe’nin emri ile gelmiş oldu.

Puyi, babası ve babasının kucağındaki kardeşi Pu Jie ile - 1909

İmparatoriçe Cixi 47 yıl boyunca Qing hanedanlığını yönetti. İmparator Xianfeng’in cariyesi idi ve bu birliktelikten, babasının ölümünden sonra 1861 yılında daha reşit olmadan tahta gecen oğulları Zaichun (yönetimdeki adı Tongzhi) dünyaya geldi. Tongzhi’nin 18 yaşında ani ölümünden sonra (hamile karısı da kendisinden iki ay sonra öldü) İmparatoriçe Cixi 3 yasındaki yeğeni Zaitan’i İmparator Guangxu olarak tahta geçirdi. Tahta yeni geçen İmparator Guangxu, o zaman daha doğmamış olan Puyi’nin amcası idi. Puyi’nin Yasak Şehir’e gelişinden bir gün sonra İmparator Guangxu 37 yaşında hiç çocuğu olmadan öldü. Ölümünden bir gün sonra da İmparatoriçe Cixi hayata veda etti. Guangxu’nun ölümünden sonra İmparatoriçe’nin onu, Puyi’nin tahtın sahibi olması için zehirlediği söylentileri çıktı.

Puyi - 1920 Yılında

Annesinden ayrılan Puyi bir sütanne ve haremağaları tarafından büyütüldü (öz annesi 1921 senesinde uyuşturucu ile intihar etti). Pekin’deki Yasak Şehir’de her şeyden uzak ve soyutlanmış olarak büyüdü ve özel öğretmenlerden ders aldı. 1919 yılında İskoçya’li öğretmen Reginald Fleming Johnston’dan ders aldı. Puyi hiçbir zaman okula gitmedi. Ders arkadaşları sadece erkek kardeşi Pi Jie ve bazı soylu aile çocukları oldu.

12 Şubat 1912’de Puyi Çinli komutan Yuan Shikai ve Cumhuriyetçiler tarafından istifaya zorlandı. Büyük Qing Hanedanı İmparatorunun korunması adı altında çıkartılan fermanda, kendisine onur ve İmparatorluk sarayında yaşamaya devem etmesi için söz verildi. Ayrıca yıllık olarak dört milyon Yuan ödenek aldı.

İmparatoriçe Cixi

Tahttan indirilmesinden sonra sarayda yaşamaya devam etti, 1 Haziran 1917 tarihinden itibaren tekrar 13 gün İmparator olarak tahta oturtuldu. 1924 yılında sarayı terk etmek zorunda kaldı ve Tianjin'deki Japon kolonisine yerleşerek, yedi yıl Japonların korumasında yaşadı.

9 Mart 1932’de Çin-Japon Mançurya krizinde, Mançukuo Başkanı oldu ve 1934 – 1945 yılları arasında, Almanya, İtalya ve Vatikan’ın dahil olduğu bazı devletler tarafından, diplomatik olarak kabul edilen Japon yönetimindeki bu kukla devletin İmparatoru oldu.

2. Dünya Savaşında Japonya’nın teslim olmasından sonra, 14 Ağustos 1945’te Ruslara tutsak düştü. Çita ve Habarovsk’ta 1950 yılına kadar hapiste kaldı. 1950 yılında Çin Halk Cumhuriyeti’ne teslim edildi, 1959 yılına kadar da Mançurya’da gözaltında kaldı. Bu süre içinde ideolojik düşüncesinin değişmesi için eğitildi.

1959 yılında Mao Zedong’un emriyle affedildi ve bahçıvan olarak basit bir hayat yaşamaya başladı. Daha sonra da Pekin Üniversitesi’nin Tarih Enstitüsü’nde arşivci olarak çalıştı ve tekrar evlendi. Tam olarak rehabilite olması, 1964 yılında ÇinHalkSiyasi Danışma Konferansı tarafından Ulusal komite üyeliğine seçilmesinden sonra oldu.

1964 yılında “Hayatımın ilk yarısı” isimli üç ciltlik otobiyografisi yayınlandı. Normal bir vatandaş olarak Çin Halk Cumhuriyeti’ndeki hayatının ikinci yarısını erken ölümünden dolayı gerçekleştiremedi. 17 Ekim 1967’de Böbrek kanserinden dolayı vefat etti.

İmparatoriçe olan eşi Wan Rong

Evlilikleri

Puyi 1922 yılında iki kadınla evlendirildi: daha sonra İmparatoriçe olacak olan Wan Rong ve emperyal cariye olarak Wen Xiu ile. Cariyesi 1937 yılında Tianjin’de kendisinden ayrılarak, Mançurya’da başka biri ile evlendi. 1943 yılında 15 yaşındaki Li Yuqin (1929-2001) ile evlendi. Wan Rong Afyon bağımlısı olarak 1946’da öldü. Tutukluluk zamanından sonra 1962’de Li Shuxian (1925-1979) ile evlendi.

Emperyal Cariye Wen Xiu

Filmi

Hayat hikâyesi “Son İmparator” adı ile Bernardo Berolucci tarafından filme çekildi. Film 1987 yılında yayımlandı. John Lone (Puyi olarak), Joan Chen (İmparatoriçe) ve Peter O’Toole (İskoçyalı öğretmen) başrollerde oynadılar. Film 1988 yılında 9 Oscar aldı.

Puyi’nin otobiyografisi ile Bertolucci’nin filmi arasında bazı farklılıklar var. Örneğin; filmin başında yer alan, Puyi’nin Rusya’dan Çin’e teslim edilişinde intihar girişiminde bulunması ve Puyi’nin çok büyük ölüm korkusu yaşaması kitabında yer almıyor. Ayrıca İmparatoriçe’nin Mançurya’da şöförü ile bir ilişki yaşadığı, bu ilişkiden doğan çocuğun doğumdan hemen sonra Japonlar tarafından öldürüldüğü ve bebeğin babasının da çoktan öldürülmüş olması da kitapta yer almıyor.

Alıntı değildir. Tercümesi tarafımdan yapılmıştır.

[@Rukia]

Kendisi hakkında fazla bir bilgim yoktu. Bu güzel çeviri ve sunumla öğrenmiş oldum.

Filmi de bir an önce izleyeceğim.

Emeğine sağlık Lale

[@SuLTaN]

Guangxu’nun ölümünden sonra İmparatoriçe’nin onu, Puyi’nin tahtın sahibi olması için zehirlediği söylentileri çıktı.

İyi ki zehir varmış, yoksa tarihte bu kadar çok entrika nasıl çevrilecekti ki...

Sevmedim kendilerini.

Bilgilendirme ve çeviri için teşekkürler Laleciğim.

[@Dalgakıran]

Filmini hatırlıyorum. Daha çok küçük yaşta yapılan evliliğe odaklanmış gibiydi. Yani aklımda öyle kalmış.
Ama tabi kitaplar ve filmler her zaman gerçeği işlemiyor.
Çok emek vermişsin, özellikle de çeviri işi için.
Teşekkürler Lale, ellerine sağlık.

[@Sevda]

İnişli çıkışlı ve entrika dolu bir hayat, hayatının her döneminde birilerinin kuklası olmuş.

Seneler önce filmini izlediğim zaman çok etkilenmiştim.

Çeviri için , güzel sunum için teşekkürler LaLe. Emeğine sağlık.

[@LaLe]

Mançu Hanedanının son İmparatoru Puyi'yi
2 yaşında tahta çıkartan

İmporatoriçe Cixi

İmparatoriçe Cixi (d. 29 Kasım 1835 - ö. 15 Kasım 1908) 1861'den ölüm yılı 1908'e kadar olan 47 yıl boyunca Çin'deki Qing Hanedanlığı'nı pratikte (De facto) yönetmiş olan, Mançular'ın Yehe Nara klanının güçlü ve karizmatik üyesidir.

Cixi gençlik döneminde İmparator Xianfeng tarafından cariye olarak alınmış, haremde yavaş yavaş statü kazanmış; ayrıca bu dönemde Xianfeng'in ölümünden sonra yönetimi devralan oğlu Tongzhi'yi doğurmuştur. İmparatorun ölümünden sonra İmparatoriçe Ci'an ve görevlendirilmiş diğer vekilleri saf dışı bırakmış, hanedanın neredeyse tamamı üzerinde bir otorite kurmuştur. Bu güçle 1875 yılında yeğeni Guangxu'yu başa getirmiştir. Batı modeli yönetimlere dönüşmeyi reddeden tutucu bir yönetici olan Cixi, yönetimde reformcu yaklaşımlara karşı cephe almış ve bu fikirlere destek verdiği gerekçesiyle kendi imparator yaptığı Guangxu'yu ev hapsine aldırmıştır. Bunun yanında, Çin ordularının teknolojik olarak modernizasyonu desteklemiştir. Çin ordusunun Boxer Ayaklanması sırasında Sekiz Devlet İttifakı ile savaşırken Ronglu'nun sabotajına uğramasından sonra, iç ve dış baskılara maruz kalan Cixi yenilik yanlısı yöneticilerle çalışmayı ve yapısal reformlar gerçekleştirmeyi denemiştir. Sonuç olarak, Qing Hanedanlığı onun ölümünden birkaç yıl sonra çökmüştür.

Hem Kuomintang hem de Komünist gelenekten gelen tarihçilerin ortak görüşüne göre Cixi despot ve insafsız yönetimiyle Qing Hanedanlığı'nın düşüşünden sorumludur. Son dönemdeki bazı tarihçilerin görüşüne göre ise O, diğer yöneticilerden daha kötü olmayan hatta son döneminde gönülsüz olarak yaptığı reformlarla yararlı olmuş; ancak gücünü aşan problemler karşısında günah keçisi ilan edilmiştir.

Kaynak