Haritada Myanmar'ın yeri

Bagan

Bagan (Burmaca: ပုဂံ ), UFA: bəɡàɴ; eski adı Pagan) Myanmar'da, Mandalay Bölgesi'nde antik bir kenttir. 9. yy'dan 13. yy'a kadar, kent; bölgeyi birleştiren ilk krallık olan ve günümüzdeki Myanmar'ın oluşumuna kaynaklık eden Pagan Krallığı'nın başkentiydi. Krallığın zirvesine ulaştığı 11 ve 13. yüzyıllar arasında yalnızca Bagan ovalarında inşa edilen 10.000'den fazla Budist tapınağı, pagoda ve manastırdan arta kalan 2.200'den fazla tapınak ve pagoda
günümüzde halen ayakta durmaktadır.

'Bagan Arkeoloji Bölgesi' ülkenin yeni gelişmekte bulunan turizm sektörünün temel hattını oluşturmaktadır. Burası birçok kişi tarafından Kamboçya'da bulunan Angkor Vat ile eşit cazibede kabul edilmektedir.

Etimoloji

Bagan, Eski Burmaca diilindeki Pukam 'dan türetilen Pugan 'ın günümüzde standart Burma dilindeki söylenim biçimidir. Pali dilindeki klasik adı Arimaddana-pura olup aydınlanmış (Buda) veya düşmanlarını yenen kent anlamındadır. Pali dilindeki diğer isimleri bölgenin kurak iklimine bir gönderme yapılmasından doğmuştur: Tattadesa: "kavruk/kurak toprak" ve Tampadipa "bronz ülke". Burma günlükleri ayrıca diğer klasik isimlendirmelerinden de bahsetmektedir: Thiri Pyissaya ve Tampavaddy.

Myanmar hakkında geniş bilgi için tıklayınız.

Tarihçe

7. ve 13. yüzyıllar

Bagan'ın gelişkin ekonomisi 11. ve 13. yüzyıllarda 10.000'den fazla bina inşa etmiştir.

Burma günlüklerine göre, Bagan 2. yüzyılda kuruldu ve 849'da istihkam edilerek güçlendirildi. Akademisyenlerin genel yaklaşımı Bagan'ın 9. yüzyıl sonlarında, İrravaddy Vadisi'ne Nanzhao Kingdom'ndan son olarak giren Mranma (Burmalılar), tarafından kurulduğu yönündedir. Burma yerleşiminin büyüdüğü ve gücünün yükseldiği 10. yy sonlarına değin bu bölgede birbiriyle rekabet halinde olan bazı Pyu kent devletleri bulunmaktaydı.

1044'ten 1287'ye kadar, Bagan;

Pagan İmparatorluğu'nun politik, ekonomik ve kültürel merkezi oldu. 250 yıldan fazla bir süre Bagan yöneticileri ve varlıklıları Bagan Ovalarındaki 104 km2'lik bir alan içinde 10.000'den fazla dinsel anıt (1.000 pagoda, 10.000 küçük tapınak ve 3.000 manastır) inşa ettirdiler.

Bagan Palace

Bir tapınağın iç duvarları

Müreffeh kentin yüzölçümüyle birlikte ihtişamı da genişledi ve dinsel eğitim kurumlarının yanı sıra dilbilgisi, filozofi-psikoloji (abhidhamma) alanındaki çalışmalara ek olarak ölçü (vezin) teknikleri, ses bilimi, dilbilgisi, astroloji, kimya, tıp ve yasa bilimleri gibi seküler bilimsel çalışmalarla birlikte kozmopolit bir merkez durumuna geldi. Kent, Hindistan'dan Sri Lanka'ya kadar geniş bir coğrafyadan ve ayrıca Khmer İmparatorluğu'ndan bölgeye yerleşen keşişler ve budist öğrencilerin çekim alanı oldu.

Nanpaya

Ruinenfeld

Bagan kültürü dinle baskın bir yapıdaydı. Bagan dini akışkan, ayrı ayrı parçalardan oluşan ve daha sonradan oluşan ortalama yapısına göre geleneksel olmayan bir özellikteydi. Kent, Theravada Budizm'inin Mahayana Budizm'i, Tantrik Budizm, çeşitli Hindu Shaivizm ve Vaishnavizm okullarının birlikte bulundukları Pyu kent devletlerinin oluşturduğu bir dinsel yapıyı içermekte olup yerel animist Nat ruhanileri geleneklerini de bulundurmaktaydı.

11. yy.'dan itibaren kraliyet yönetiminin Theravada Budizmini desteklemesi Budist okula tedrici olarak öncelik kazandırırken diğer geleneklerse Pagan dönemi boyunca daha sonrasında görülmemiş bir biçimde gelişme gösterdiler. Pagan İmparatorluğu, 1277 ve 1301 yılları arasında devam eden Moğol istilaları nedeniyle 1287'de çöktü.

Son araştırmaların gösterdiğine göre Moğol İmparatorluğu akınları Bagan'ın kendisine ulaşmamış olabilir ve ulaşmış olması ihtimalinde bile kentte yol açtığı hasar çok düşüktür. Sonuç olarak az bir miktar hasar oluşmuştur. Bir zamanlar Bagan'da 50.000 ile 200.000 kişi arasında bir nüfus yaşamaktayken bu sayı azalarak küçük bir kasabaya dönüştü ve önceki ihtişamını yeniden elde edemedi. Yukarı Burma'da Myinsaing Krallığı'nın güçlendiği Aralık 1297'de Bagan'ın da Burma başkentliği sona erdi.

14. ve 19. yüzyıllar

Bagan, 15. yy.'a bir başkent olarak değilse de bir yerleşim yeri olarak çıkabildi. İmparatorluk dönemi boyunca dinsel amaçlarla ziyaret edilen kutsal bir yer olarak kabul edildi. 15. yy.'da yeni ve etkileyici az bir miktar dinsel anıt inşa edildi. 15 ve 20. yy.'lar arasında 200'den daha az sayıya tekabül eden tapınak inşaatları bu miktarla önceki dönemine göre oldukça düşük bir artışla sürdü. Eski başkent Bagan dinsel bir hac merkezi olarak kaldı. Ancak bu ziyaretler Ananda, Schvezigon, Sulamani, Htilominlo, Dhammayazika ve antik yol boyunca uzanan diğer birkaç tapınakla sınırlı kaldı ve birçoğu yeniden onarılmaksızın çağların sınavı içinde ayakta duramadılar.

Birkaç düzine tapınak zaman içinde düzenli olarak himaye edildiler. Devam eden himaye, düzenli olarak bağış verenlerden elde edilen gelirlerle eklentiler yapılması ve sağlamlaştırılması anlamına geliyordu. Birçok tapınak, Pagan döneminden kalan, tavanlarında bulunan freskolar yenisiyle değiştirilerek veya yeni Buddha heykelleri yerleştirilerek yeniden boyandı.

Konbaung Hanedanı döneminde devlet sponsorluğunda, birçoğu orijinal tasarımlarıyla aynı olmayan bir dizi sistematik yenileştirme çalışmaları yapıldı. Bunlardan bir kısmı; Ananda ve Thatbyinnyu Tapınaklarında görüldüğü gibi yüzeylerinin sanatsal bir çaba, kaygı veya sonuç olmaksızın kaba bir kaplama ile yenilenmesi biçiminde oldu.

20. yüzyıldan günümüze

Orijinal haliyle Bupaya 1868 tarihli görseldeki hali. 1975 depreminde tümüyle yıkılmıştır. Yeni bir pagoda orijinal biçimine uygun olarak ancak altın yaldızlı biçimde yeniden inşa edildi.

Bagan, hareketli bir deprem kuşağı üzerinde bulunmaktadır. 1904 ile 1975 yılları arasında kaydedilmiş 400'den fazla depremden ve çağlar boyunca devam etmiş olan birçok depremden zarar görmüştür. Son büyük deprem, 8 Temmuz 1975'te Bagan ve Myinkaba'da 8 MM Şiddeti'nde, Nyaung-U'da 7 MM Şiddeti'ndeki depremdir. Bu depremde tapınaklardan birçoğu Bupaya Pagoda'sında olduğu gibi şiddetli ve yeniden onarılamaz bir duruma getirici biçimde zarar görmüştür. Günümüz itibariyle 2.229 tapınak ve pagoda halen ayakta durmaktadır.

Hasar görmüş pek çok pagoda, 1990'larda Bagan'ı uluslararası bir turizm alanı yapmayı amaçlayan askeri hükümet döneminde 'Devlet Barış ve Geliştirme Konseyi' tarafından restorasyon çalışmasına alındı. Bununla birlikte, bu restorasyon çalışmaları sanat tarihçileri ve dünya çapındaki korumacılar tarafından geniş ölçüde kınandı. Eleştiriler, restorasyon çalışmalarında binaların orijinal biçimine çok az özen gösterilmekte olduğu, çok fazla çağdaş malzeme kullanıldığı ve hükümetin alanda bir golf kurs alanı, asfalt bir otoban kurduğu ve 61 metre yüksekliğinde bir saat kulesi inşa ettirdiği yönündeydi.

Hükümet tarafından antik başkent Bagan'ın (restore edilmemiş) tapınakları ve geniş miktardaki taş yazıtlarının UNESCO tarafından Dünya Miras Alanı olarak gösterilmesi için yeterinden fazla olduğunu düşünmesine karşın kent iddia edildiğine göre restorasyon miktarı nedeniyle Dünya Miras Alanı olarak gösterilmedi.

Uzun süren boykot kampanyalarının ardından günümüzde Bagan, ülkenin yeni büyümekte olan turizm sektörünün başta gelen bir turizm alanıdır. 2011 itibariyle ülkeyi ziyaret eden uluslararası turistin aynı zamanda Bagan'ı da ziyaret ettikleri düşünülmektedir. Burmalı turizm uzmanları Bagan'ın küçük turistik olanaklarının önümüzdeki yıllarda hızla büyüyerek istikrarlı bir yükselişle çok sayıda turisti ağırlayacağını düşünmektedirler.

Coğrafya

Bagan Arkeoloji Bölgesi, merkezinde Eski Bagan'ın, kuzeyinde Nyaung U ve güneyinde Yeni Bagan'ın bulunduğu 13 x 8 km alanı kaplamakta olup İrravaddy Irmağı'nın kenarındaki Yukarı Burma'nın geniş ovalıklarında bulunmaktadır. Mandalay'ın 290 km güneybatısında, Yangon'un 700 km kuzeyinde ve 21°10' Kuzey ve 94°52' Doğu koordinatlarındadır.

İklim

Myanmar'ın büyük bir kısmı Ekvator ile Yengeç Dönencesi arasında yer almaktadır. Bagan, Myanmar'ın kabaca kuzeydeki Shvebo ve güneydeki Pyay'ın arassında kalan kurak bölgede bulunmaktadır. Ülkenin muson yağmurlarıyla yıllık 2.500 mm.'den fazla yağış alan kıyı şeridinden farklı olarak kurak bölge olarak adlandırılan mıntıkası batısındaki Rakhine Yoma dağının sınırlayıcı etkisi nedeniyle daha az miktarda yağış çekmektedir. Bagan'da yıllık ortalama sıcaklık 30°C ve yaz dönemi sıcaklık ortalaması 35°C'den yüksek olmaktadır. Ocak, Şubat, Ekim, Kasım ve Aralık ayları iklim bakımından turizm için en çok tavsiye edilen dönemlerdir.

Mimari

Bagan, tümüyle dinsel eğitimin verildiği aynı zamanda Burma tapınak tasarımına katkı veren muhteşem mimariye sahip binalarıyla göze çarpmaktadır. Bagan tapınakları iki biçimde kategorize edilmektedir ki bunlar; Stupa tarzı adı verilen tek parça tapınaklar ve gu tarzı adı verilen oyuk/çukur biçimli tapınaklardır.

Stupa (Pagoda)'lar

Burma pagodasının evrimi: Bawbawgyi Pagoda (7. yüzyıl Sri Ksetra)
Bupaya (11. yüzyıl öncesinden)
Lawkananda (11. yüzyıl öncesinden)
Shwezigon (11. yüzyıl)
Dhammayazika (12. yüzyıl)
Mingalazedi (13. yüzyıl)

Burma pagodasının evrimi: Bawbawgyi Pagoda (7. yüzyıl Sri Ksetra)

Bupaya (11. yüzyıl öncesinden)

Bir stupa, veya diğer adıyla bir pagoda, içinde tipik olarak bir kutsal emanet odası bulunduran tek parçadan müteşekkil bir yapı biçimidir. Bagan stupa veya pagoda'ları erken dönem Pyu tasarımından gelişerek ortaya çıkmışlardır. Andhra tasarımı, özellikle günümüz güneydoğu Hindistan'da Amaravati ve Nagarjunakonda ve Sri Lanka'da görülen stupalar Pyu tasarımından gelişmiş örneklerdir. Bagan dönemi stupaları sonraki dönem Burma stupalarına sembolizm, biçim ve tasarım, inşaat teknikleri ve hatta kullanılan malzeme bakımlarından örnek teşkil etmiştir.

Lawkananda (11. yüzyıl öncesinden)

Orijinal olarak bir Hint/Sri Lanka stupa'sı çevresi dikdörtgen bir taş yapıyla balustrade (harmika) ile çevrili bir yarımküre (Pali dilinde:anda-yumurta) yapıdır. Tepe noktasından aşağıya doğru genişleyen stupa bir miktar törensel şemsiye ile desteklenen bir dikili taştır. Stupa, Budist evreninin bir gösterimidir. Biçimi Meru Dağı'nı sembolize eder. Tuğla işçiliği üzerinde yerleştirilmiş şemsiye ise dünyanın ekseninin gösterimidir. Üçgen biçimli tuğla işinden süsleme, kum ve kireç karışımından oluşan bir çimento türüyle kapatılmış ve rahatlık veren bir biçimde dekore edilmiştir. Dev cüsseli canavarlar dizisi veya çiftleri Bagan döneminin gözde koruyucu temalarından birisidir.

Dhammayazika (12. yüzyıl)

Orijinal Hint tasarımı ilk olarak Pyu'lar tarafından alınarak yeniden biçimlendirilmiş ve sonrasında Burmalılar tarafından Bagan'da tedrici olarak daha uzun ve silindir biçimli bir yapıyla oluşturulmuştur. Bupaya Pagoda'sı (9. yy.) gibi en erken Bagan stupaları Sri Ksetra'daki Pyu tarzına dayanmaktadır.

Mingalazedi (13. yüzyıl)

Stupa, 11. yüzyılda daha fazla bir çan biçimini almış, güneş şemsiyesi biçimi yerine bir dizi gittikçe küçülen ölçüde halkalar tepeye doğru bir noktaya dönüşecek biçimde yerleştirilmiştir. Halkaların en tepe noktasına harmika adı verilen nilüfer goncası biçimli süsleme yerleştirilmiştir. Daha sonra nilüfer goncası biçimi Burma pagodalarının genişletilmiş tepe biçimini oluşturan muz goncası biçimine evrilmiştir.

Bir pagoda, üç ya da dört adetten oluşan dikdörtgen biçimli tarasların merkezinde yer almakta ve sıklıkla fayanslar üzerinde Budist jataka öyküleri betimlenmiştir. Schvezigon Pagoda'sı ve Shvesandav Pagoda'sı bu tipin en erken örnekleridir. 12. yy tarihli Dhammayazika Pagoda'sı ve geç 13. yy. Mingalazedi Pagoda'sı örneklerinde görüldüğü gibi mimari yapı zamanla çan biçimine doğru ağırlık kazanmıştır.

Çukurlu tapınaklar


"Tek cephe" tarzı Çukurlu Gu tarzı Gavdavpalin Tapınağı

Stupaların aksine, gu tarzı içi çukurlu tapınaklar meditasyon ve Buda ve diğer ritüellere bağlılığın yerine getirilmesi için oluşturulmuş yapılardır. Gu tarzı tapınaklar iki temel biçimde bulunurlar: Tek-cephe tasarımı ve dört cephe tasarımı -temel olarak tek bir ana giriş kapısı veya dört ana giriş kapısı bulundurmaları yönünden. Tek cephe tasarımı 2. yy'da Beikthano'da ve dört cephe tasarımı 7. yy'da Sri Ksetra'da gelişmiştir. Beş cephe ve diğer melez yapılı mimari örnekleri de bulunmaktadır.

Mingalazedi (13. yüzyıl)

Temel özellikleri kemer ve çatı kemeriyle karakterize edilen biçimli tapınaklar, Bagan dönemi boyunca genişletilmiş ve ihtişam verilmiştir. Çukurlu Gu tarzının bir örneği olan Bagan'ın ikinci en yüksek tapınağı olan iki katlı Gavdavpalin Tapınağının girişe göre yukarıya doğru dört aşağıya doğru ise üç adet tarası bulunmaktadır.

Altın kubbeler göz kamaştırıyor..

Güzel bir sunum olmuş emeğine sağlık Canan