Saint Hilarion Kalesi

Saint Hilarion Kalesi, Kıbrıs’ın en temel ve Ortaçağ’a ait en etkileyici mimariye sahip olan kalelerindendir. St. Hilarion ve Dieu D’Amour olarak da bilinen kalenin ilk ismi burada yaşamış olduğu sanılan bir azize aittir.

İkincisi ise Ortaçağ insanlarının çok sevdiği kelime oyunları ile ortaya çıkmıştır. Geçmiş zamanlarda söz konusu dağ zirvesindeki tepeleri ayrı olması ve aralarında bir vadi bulunmasından dolay Didymos (ikiz) diye anılırdı. Bu ismin ilk Latin yerleşikler tarafından yanlış telaffuz edilmesiyle isim Dieu D’Amour olarak yerleşmişti.

St. Hilarion Kıbrıs’ta ada halkının Arap akınlarına karşı uyarmak ve korumak için dağlarda en yüksek noktalarda gözetleme noktası olarak yapılan kaleler zincirinin bir halkasıdır. Bu koruma Girne, Buffaveto ve Kantara’da da birer kaleyi içermektedir. Arap akınları VII. y.y’da başlamış ve aralıklarla X.y.y.’a kadar sürmüştür. Bu bakımdan buradaki ilk gözetleme kulesinin bu akınların sürdüğü yıllarda yapılmış olduğu sanılmaktadır. Ayrıca yazılı kaynaklarda kalenin, Aslan Yürekli Richard’ın 1191’de adayı ele geçirdiği zaman var olduğu belirtmektedir.

Kale Lüzinyan Döneminde geliştirilmiş ve güzelleştirilmişti. Kıbrıs’taki diğer kalelerden farklı olarak hava sıcak olduğunda bahçenin serinliği ve Kıbrıs’ın güzel manzaralarından birini görme şansının da olması buranın Lüzinyan asillerinin tercih ettiği bir kale olmasını sağlamıştır. Kale ayrıca birçok asilin başları sıkıştığı zaman sığınacakları bir yer olarak da tarihteki yerini almıştır.

Kale 1489 yılında Venediklilerin adayı ele geçirmesi ile boşaltılmış ve kaderine terk edilmiştir. Çok büyük başarı ve trajedilerin yaşandığı bu kalede 14. y.y. sonlarında günümüze ulaşan trajedi Kıbrıs Kralı 1. Peter’in kardeşi Antakya Prensi John ile ilgilidir. Prens ve ailesi Kıbrıs’a saldıran Cenevizililerden korunmak üzeri St. Hilarion Kalesi’nde yaşamaya başlamıştı. John, kendisine düşman olan Kraliçe Eleanor’un yalanları sonucu sadık korumaları olan Bulgar askerlerinin kendisine karşı gizli planlar yaptığına inanmıştı. Bu olaya çok kızan Prens Bulgar korumalarını yanına çağırarak tek uçurumdan aşağı attı. Bu olayın bugün Prens John Kulesi olarak bilinen yerde yaşandığı tahmin edilmektedir.

Kale değişik yükseltilerde kurulu 3 ana bölümlerden oluşmuştur.

1. Bölüm asker, kale çalışanları ve bu kişiler için yapılmış sarnıç, ahır odaları ve diğer yapılardan oluşmaktaydı. Ana girişi koruyan odaları ve diğer yapılardan oluşmaktaydı. Ana girişi koruyan Barbakan (Savunma Yeri) ile başlayan bu bölüm at nalı şeklinde yapılan kulelerle güçlendirilmiştir. Güzel bir mimarlık örneği olan giriş kapısının altındaki sade ve yarı yuvarlak alan üzerinde Kraliyet silahları veya Aziz’in resimlerinin olduğu düşünülmektedir.

2. Bölüm ise Kilise, Kraliyet Sarayı ve holü, mutfak, sarnıç ve yine Kale Komutanı’na ait odalar ve kiler, atölye, kışla yapıları ve Ortaçağ tuvaletleri gibi birçok yapıdan oluşuyordu. Girişinde ise yukarı çekilip açılabilen bir köprü ile kapanmış büyük kapı evinden geçerek ulaşılıyordu. Bu bölümdeki X.yy’da yapıldığı sanılan Bizans Kilisesi görülmeye değer etkileyici bir mimariye sahiptir.

3. Bölüm ise dik fakat geçmişte çıkışı merdivenler ve zikzak çıkışlarla kolaylaştıran bir yürüyüş yolu ile başlar. İç bahçeye gelindiğinde burada içinde fırın bulunan mutfak, sarnıçlar ve ilave odaların kalıntıları karşımıza çıkmaktadır. Batıda bahçe Lüzinyan Dönemi, Kraliyet odaları ile kesilmektedir. Bu bölümdeki Gotik mimari özellikteki pencereler Kraliçe pencereleri olarak bilinmekte ve görülmeye değer güzelliktedirler. Bahçeden kısa bir tırmanışla en yüksek kısma yani zirveye ulaşılır. Zirve deniz seviyesinden 732m yüksekliktedir ve müthiş bir manzaraya sahiptir. Aynı yoldan aşağıya inerken kendine güvenenler zorlu bir yoldan sonra güçlü ve izole durumundaki Prens John Kulesi’ni ziyaret edebilir.

Kale’nin çok ayrı bir özelliği daha Walt Disney’in “Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler” çizgi filimi yaratırken St. Hilarion Kalesi’nden esinlendiği söylenmektedir. Birçok Disney çizgi filminde resmedilen kuleler, kaledeki kulelerle büyük benzerlikler göstermektedir. Kale’nin bir peri masalından çıkmış gibi duran mistik havası birçok sanatçıya da ilham kaynağı olmuştur.

Ele geçirilmesi oldukça güç bir yapı. Bu yapıya da bu avantajı topoğrafik yapı sağlamakta. Bu kalede iki adet kapı bulunmakta. İki kapı arasında yaklaşık 500 metre kadarlık bir alan ve 30 metre kadar mesafe bulunmakta.

Kalenin ikinci kapısı gözükmekte. içeri girdikten sonra sağ tarafta ufak çaplı bir alan bulunmakta. Daha sonrası uçurum. Biz sola dönüyor ve öyle devam ediyoruz.

İkinci kapıdan içeri girip biraz ilerledikten sonra yukarıya doğru bakıldığında Prens John kulesi gözükmekte.

İkinci kaleden girip sola döndüğümüzde zorlu çıkış başlıyor. Gözümüze ilk olarak sol taraftaki ilk gözetleme kulesi çarpıyor. Sağ tarafta ise size ilk olarak verdiğim bilgilerin çoğunu barındıran bilgilendirme yapısı var.

Bilgilendirme binasında bulunan Luzinyan savaşçılarına ait betimlemeler.

İlk kuleyi geçtikten sonra hafif sağa doğru yol kıvrılıyor. Sarp yollarda yaklaşık 70-80 mt. kadar ilerledikten sonra iki tünelden oluşan bu yerleşim yerlerine giriş başlıyor. Tünellerin uzunluğu yaklaşık 15-20 mt. kadar sürmekte.

İlk tünelin çıkışını görmekteyiz. İkinci tünelin de ucu gözükmekte. Bu iki tünel arasında sağ tarafta bir üst katta (merdivenlerde gözüküyor zaten) birazdan göreceğiniz Bizans Kilisesi kalıntıları bulunmakta.

Derleme

Bu da ikinci tünelin girişinin hemen yakınlarında sağ tarafta bulunan bir yaşam mahali. Bu mahal bugün kafeterya olarak kullanılıyor.

Aynı sapağın hemen karşısında ise mutfak yer almakta. Yukarıdaki ilk fotoda mutfağın genel görünümü.

İkinci tüneli bitirip yerleşim yerlerini geçiyoruz. Tünelin bitişinden sonra sola dönüyoruz (sağ taraf kayalık) ve kraliyet sarayı, ondan sonra da zirveye olan yolculuğumuz başlıyor. Burada foto da gözüktüğü gibi merdiven basamakları oldukça dar aralıklı ve düzensiz.

Yerleşim yerlerinden çıktıktan sonra yaklaşık 300 metre kadar yukarı tırmanıyoruz. Hafif bir düzlük ve yol ayrımı karşımıza çıkıyor. Eğer sağ tarafa gidersek hafif bir düzlükte 100 mt. kadar ilerleyip günümüzde kalıtı halde, sarp bir yerden Girne'nin batısına doğru bakan, Akdeniz manzaralı "Kraliyet Sarayı"na ulaşıyoruz.

Giriş kapısından gözüken Prens John kulesi de burada yer almakta. Daha demin bahsettiğim hafif düzlükten sola doğru yola devam edersek ikinci bir tırmanış bizi bekliyor. Ancak bu tırmanış hepsinden daha çetin bir tırmanış. Merdivenler o kadar dar ki yamuk yumuk basarak ilerleyebiliyoruz. Bu tırmanışın sol cenahında yukarıda fotosunu gördüğünüz Prens John kulesi yer alıyor. Sağ cenaha dönüp tırmanışa devam ederseniz aşağıda fotosunu verdiğim zirveye ulaşıyorsunuz.

Geri dönüp sağ tarafa geçiyor ve zirveye doğru yaklaşıyoruz. Foto da direğin gözüktüğü yer 732 metre rakımlı kalenin zirvesi.

Zirveden güneydoğu istikametine kalenin girişine doğru bakıyoruz. Buradan kısa bir mesafe gibi görünsede kalenin yer aldığı dağı resmen tavaf ederek yukarı doğru sarp yerlerden geçerek çıkıyorsunuz. Hiç oyalanmadan kondisyonu iyi olan birisi en az 20 dakika da zirveye ulaşabilir.