Türkiyede ve Dünyada Gemi İnşa Sektörü




Son yıllarda dünyadaki teknolojik gelişmeler ve yaşanan yoğun rekabet, gemi inşa sanayinin gelişimini de büyük ölçüde etkilemiştir. Yaşanan teknolojik gelişmeler neticesinde gemilerin yapısı ve kapasitesi artmıştır. Denizyolu taşımacılığının, karayolu taşımacılığına göre ortalama 6,5 kez; demiryolu taşımacılığına göre ise 3,5 kez daha ekonomik olmasının yanında, çok büyük miktardaki yüklerin, bir seferde ve güvenli taşınması da gemi inşa sektörü için önemli bir avantajdır. Bu itibarla, hacim olarak dünya ticaretinin %75’i deniz yoluyla, %16’sı demiryolu ve karayoluyla, %9’u boru hattı ile ve %0,3’ü havayoluyla gerçekleştirilmektedir.

Dünya ticaretinde denizlerde 2011 tarihi itibariyle 300 GT üzerinde 47.833 gemi dolaşmaktadır. 2012 yılı başında bu rakam 48.197 adete ulaşırken, toplam gemi tonajı 1.46 milyar DWT ve toplam konteyner filo kapasitesi 15.3 milyon TEU’ya ulaşmıştır.

2012 yılı verileri dikkate alındığında toplam dünya deniz ticaret filosunun DWT bazında yaklaşık %70’ini 10 ülke kontrol etmektedir. Bu çerçevede, Yunanistan, Japonya ve Almanya ilk üç sırada yer almakta olup, Ülkemiz 1.000 GT ve üzeri milli ve yabancı bayraklı gemilerden oluşan 22,5 Milyon DWT’lik filo kapasitesiyle 15. sırada yer almaktadır.

Dünyadaki Gemi İnşa sektörü siparişlerini incelediğimizde Güney Kore (%37), Çin (%34), Japonya’nın (%17) ile ilk sıralarda yer aldığı dikkat çekmektedir.

Gemi inşa sektörü; çelik sanayi, makina imalat sanayi, elektrik-elektronik sanayi, boya sanayi ve lastik-plastik sanayi gibi pek çok sanayi koluyla işbirliği içerisindedir. Bu anlamda sektörün emek yoğun niteliği ve yarattığı geniş faaliyet alanı ile Türkiye’deki istihdam sorununun çözümüne önemli katkılarda bulunmaktadır. Yarattığı katma değer itibariyle doğrudan veya dolaylı olarak her zaman uluslararası rekabete maruz kalan ve dünyada ulusal normlardan ziyade uluslararası normlara göre yönlendirilen gemi inşa sektörü, her ülke için askeri, ticari ve sosyal açıdan değişik ve fakat özel bir konumu haizdir.

Dünyada 2008 yılı son çeyreğinden başlayan ve 2009 yılı son çeyreğine kadar kuvvetli şekilde hissedilen Global Ekonomik Kriz, ülkemizde de pek çok sektörde olduğu gibi gemi inşa sektörünü de olumsuz etkilemiş, sipariş defterindeki düşüş, hem istihdam hem de yeni yatırım ve modernizasyon çalışmalarının iptal ya da ötelenmesine sebep olmuştur. Ülkemizde gemi, yat inşa ve bakım onarım tersaneleri olmak üzere toplam 71 adet faal tersane bulunmaktadır. Bunların dışında, başta Tuzla Tersaneler Bölgesi olmak üzere çeşitli illerde 50 metreden küçük kıyı şeridi bulunan işletmelerde “Tekne İmal Yeri” adı altında gemi inşa ve bakım onarım faaliyetleri gerçekleştirilmektedir. Ayrıca, ülkemizde yatırım halinde bulunan 54 adet tersane mevcuttur.

Sektörün ülkemiz ekonomisindeki yerine değinecek olursak, 2008-2012 yılları arasında Türkiye tersanelerinde inşa edilen gemilerin tamamına yakını Avrupa Birliği ülkelerine ihraç edilmiş olup, 2012 yılı yeni gemi ve yat ihracat rakamı 813 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Ülkemiz özellikle küçük tonajlı kimyasal tanker üretiminde bir marka haline gelmiştir. Ayrıca, Türkiye özellikle süperyat (30 m ve üzeri) inşasında 2007 yılından itibaren istikrarlı bir yükseliş ile birlikte, 2010 yılı teslim edilen adet ve uzunluk verilerine göre dünya üçüncüsü konumundadır.

Bu itibarla, ülke ekonomisinde önemli bir paya sahip olan,

*Bağlı yan sanayi sektöründe hızlı bir gelişim oluşturan,
*Döviz girdisi sağlayan,
*Bölgesindeki nitelikli iş gücünü artıran,
*Bölgesel ticaretin gelişmesine, büyümesine ve güçlenmesine yardımcı olan,
*Bölgede yaşayan insanların refah ve kültürel düzeyini yükselten,
*Yan sanayi ile birlikte 1’e 7 oranında istihdam oluşturan,
Gemi inşa sektörüne yönelik, Sektörün yol haritasını belirleyecek strateji belgesi ve eylem planı çalışmaları 29/04/2013 tarihinde gerçekleştirilen hazırlık toplantısı ile başlatılmıştır.

Ülkemiz, Avrupa coğrafyasında gemi inşa sektörünün gelişimi için stratejik bir konuma sahiptir. Türkiye’nin denizcilik sektöründe beklenilen konuma gelmesinde gemi inşa sanayi ve tersaneler önemli bir yere sahip olup, gerek coğrafi konumu gerekse iklim şartları ülkemize tersanecilik açısından büyük bir rekabet üstünlüğü sağlamaktadır. Tersanelerimiz özellikle küçük ve orta tonajlı kimyasal tanker inşasında dünya çapında bir marka haline gelmiş olup, hazırlık çalışmaları yapılan söz konusu strateji belgesi kapsamında katma değeri yüksek ürünlerin üretilmesi ve sektörün uluslararası rekabet gücünü arttırmaya yönelik faaliyetlerin desteklenmesi amaçlanmaktadır.

Diğer taraftan, son yıllarda dünyada kapıdan kapıya taşımacılık önem kazanmış olmakla birlikte, demiryolu, havayolu, karayolu ve denizyolunu bütünleşmesi olan çoklu taşımacılık sistemi (kombine taşımacılık) gelişmeye başlamıştır. Deniz taşımacılığının, kapıdan kapıya taşımacılık sistemine imkân sağlaması, taşıma maliyetinin karayoluna göre düşük olması nedeniyle önümüzdeki dönemde artış sağlaması beklenmektedir. Bu itibarla, bahse konu eylem planı çalışmalarında, sektörün bu yöndeki beklentilerinin karşılanması planlanmaktadır.

Kaynak: GİSBİR 2012 Sektör Raporu

__________________
....................................