Kış aylarında anakarayla bağlantısı kesilen bir ada... Her daim Toroslar'ın karlı doruklarını gözleyen yalnız bir köy... Beyşehir Gölü üzerindeki adaların en büyüğü Mada, barındırdığı insanlarıyla unutulmuşluğu yaşıyor.

Mada Adası, Beyşehir Gölü'ndeki otuz üç adadan biri; ama üzerinde yerleşim barındıran tek ada. Bu yerleşim küçük bir köy; adanın Toroslar'a bakan tarafında muhteşem bir manzaraya sahip. Köyde yaşayanlar Tırtar Yörükleri; yaklaşık 70 yıl önce beş aile ve 25 kişi olarak gelip yerleşmişler. Şu anda adada yaşayan toplam nüfus 253.

Ada üzerinde yerleşim birimi olarak Gedikli köyüne bağlı Kumluca mahallesi bulunur.

Beyşehir gölünde önemli onbir ada olup bunların sekiz tanesi gölün batı yönünde üçü doğu yönündedir. Bunların en büyüğü batı yönünde Isparta ili sınırları arasında Şarkîkaraağaça bağlı Kazakların adasıdır. Bu adada 800 dönüm kadar tarıma elverişli yer vardır. Şimdilik 35 hanedir. Ayrıca sahille ada arasında beş dönüm bir ada daha vardır ki, burada harap olmuş bir kilise vardır. Ada gedikliye 5 km, Şarkîkaraağaç’a 35 km, Isparta’ya 155 km uzaklıktadır.

Adaya ilk elektrik 6.9.1986 tarihinde geldi. İçme suyu ihtiyacı ise 1996 yılına kadar köyün ortasındaki doğal kaynak suyundan karşılandı. 1996 yılında adanın doğu kıyısına dizel motorlu su pompası kurularak göl suyu şebekeye verildi, ancak fizibilitenin yapılmamasından ve bu suyun içilebilir olmamasından dolayı bu şebeke kullanılamadı. Ve ada 2002 yılına kadar kaynak suyu ile yetindi. 2002 yılında dönemin Isparta’lı Bakanının katkılarıyla karşı kıyıya 70 m sontaj vurularak adamız şebekesine su verildi.

Mada adasına 1870–1871 tarihlerinde 30–40 hane kadar Rusya’dan gelen kazaklar yerleştirilmiştir. Yenişarbademli ileri gelenlerinden Kızıloğlu Mehmet efendi adadaki kazaklarla dostluk ilişkileri içinde olunduğunu nakletmişlerdi. Kızıloğlu Mehmet efendi 1877 -1878 Osmanlı Rus savaşında Plevne cephesinde savaşmış ve bir süre rusların elinde esir kalmış daha sonra köyü Yenişarbademliye dönmüştür.

O yıllarda ada sosyal ve ekonomik yönden Yenişarbademli ile yakınlık içinde idi. Tahıl ve değirmen ihtiyaçlarını yenişarbademliden karşılamaktaydılar. Yenişar halkının Kazak göçmenlerle iyi ilişkileri bu bakımdan tutarlı bir bilgidir ve bu bilgi torunlarından biri olan tarih öğretmeni Raif Ulusoy tarafından verilmiştir. 1940 yılına kadar adada yaşayan Don kazakları bu tarihte Akşehir taraflarına göç ederek adayı terk etmişlerdir.

Kazaklardan sonra adaya yerleşim 1940’lı yıllarda Tırtar Yörükleri tarafından yapılmıştır. O yıllarda Konya’ya bağlı Akşehir ilçesinin çimen dere yaylasından adaya göç eden Tırtar Yörüklerinin çocukları, torunları halen adada ikamet etmektedirler.

Kaynak 1 - Kaynak 2 - Kaynak 3

Tarım alanlarının darlığı sebebiyle Halk kısıtlı tarım ve hayvancılığın yanında balıkçılık da yapmaktadır. Yılın üç ayı avlanma yasağı ve aralık ocak şubat ayları gibi avlanmanın ağır kış şartlarından dolayı yapılamadığı aylar hariç geri kalan altı ayda Her gün ortalama toplam 350–400 kg sarı sazan ve levrek avlanmaktadır.

Adada ne bir bakkal, ne bir kıraathane nede bir sağlık ocağı olmadığından sosyal yaşam haftada bir Cuma günleri gedikli pazarına ve ayda bir Çarşamba günleri Şarkîkaraağaç pazarına gidip gelmekten ibarettir.

Bir Efsane

Halk arasında söylenen bir efsanaya göre; o zaman Beyşehir Gölü şimdiki halinden daha küçükmüş ve gölün bulunduğu yere 'kuru ova' denilirmiş. Fazla sular bir menfezden yeraltına akarmış.

Bir av sırasında eşref beyin oğlu atıyla beraber bu akıntı merkezine düşer. Oğlunun acısına dayanamayan bey de bu menfezi kapattırmak için halka kül ve kıl salması yaptırır. Akıntı merkezini ardıç ağaçları ve dallarla saldığı kül ve kıllarla kapattırır.

Kül için verilen makbuzların halen Konya’nın Kıreli kasabası yakınlarında bazı köylerde mevcut olduğu söylenmektedir. Bu mevkiler sular altında olup gölün suları azaldığı zaman iki tepecik halinde belirirler. Bunların birine kül tepesi diğerine yeter tepesi denir.

İsimlerden de anlaşılacağı gibi kıl ve kül menfeze kâfi miktarda kullanılınca yeter denilmiş bunun için bu tepeye yeter tepesi denildiği, artan küllerin yığılmasından meydan gelen tepeye kül tepesi denildiği anlaşılmaktadır. Bu işlemden sonra gölün suları hızla genişleyerek bazı köyleri sular kaplamış ve şimdiki Beyşehir gölünü oluşturmuştur.

Manici Nine Ümmühan Karasu'dan Maniler

Sigarayı tersinden yakan
Yakasız gömleğe kravat takan
Oturup ta şaşkın, şaşkın göle bakan
Madalıdır madalı.

Gölün yüzünde kayıklar
Anam ağlarda bacım sayıklar
Beyşehir gölü buz tutar
Buz üstünde kayık kaydıran
Madalıdır madalı.

Muğla Milas’ın askeri güzel
İçinde turistler gezer
Çağırın muradım tez gelsin
Gelmese annesin üzer

Ada idari olarak Isparta ili Şarkikaraağaç ilçesi Gedikli Köyünün Kumluca Mahallesi olarak kayıtlarda yer almaktadır. Köy, Beyşehir Tolca Köyü’ne bağlı iken Beyşehir’den ayrılarak Şarkikaraağaç Gedikli Çiftliği Köyü’ne bağlanmıştır. Bu ayrılış ile gölün bütünü Beyşehir sınırları içinde iken, küçük bir kesimi Isparta sınırları içine girmiştir.

Şu anda adanın sakini olarak yörükler yaşamaktadır. Son rakamlara göre adanın nüfusu 253'tür. Dar bir alanda yapılan tarım, kısıtlı hayvancılık ve ulaşım sorunu ada halkının başlıca zorluklarıdır.

Mada Adası'nda Yaşam

Mada Adası'nda yaşayan 200 kadar insanın, anakarayla tek bağlantısı küçük kayıkları.

Mada, karşı kıyıdaki Gedikli Köyü'ne bağlı bir yerleşim. Adalılara sorsanız, Gedikli sorunlarına yeterince ilgi göstermiyor. Gediklilere sorarsanız, ada halkı dikkat çekmek için sorun çıkarıyor. Her ne kadar hepsi Yörük olsa da, kız alıp verse de inceden çekişme halindeler.

Mada halkının en önemli geçim kaynağı balıkçılık. Daha çok sazan ve levrek avlıyorlar. Ancak bilinçsiz avlanma nedeniyle göl eskisi kadar bereketli değil.

Çoğu zaman erkeklerle birlikte balığa çıkan kadın ve çocuklar daha sonra evde temizledikleri balıkları civardaki pazarlarda satıyor.

Dışarıdan gelebilecek bir tehlike olmadığından adadaki hayvanlara kimse çobanlık yapmıyor. Yavrulama dönemleri dışında sabahları ağıllardan alınan hayvanlar, tepelerde otlamaya bırakılıyor.

Adada sağlık ocağı yok. Bu nedenle çocuklar ancak Gedikli Köyü'nden rutin kontrol için doktor geldiğinde muayene olabiliyor.

Mada'nın tek derslikli ve tek öğretmenli okulunda farklı yaşlarda çocuklar birarada eğitim görüyor. Ama bu mahrumiyet bölgesinde kimse uzun süre görev yapmak istemediği için öğretmen sık sık değişiyor.

Mada Adası'nın tek köyünde yaşayanların toplanacağı bir köy kahvesi yok. Karanlık çöktüğünde erkekler köy meydanındaki metruk evin önünde buluşuyor ve saatlerce ayakta durup yıldızların altında muhabbet ediyorlar.

Mada, Beyşehir Gölü'ndeki 32 adanın en büyüğü. Sadece Mada'da insanlar yaşıyor, diğerleri ıssız. Aslında Mada da ıssız! 35 hanelik köyde sakin ve mazbut bir hayat hüküm sürüyor.

Köyde her ailenin kendi ait bir kayığı var. Ve bu kayık onlar için sağlık ocağı demek, bakkal demek, lise demek, üniversite demek...

Anakaraya 700 metrelik uzaklık kısa gibi görünse de bu mesafe ada sakinleri için karnındaki bebeğini düşürecek, fırtınada mahsur kalacak, dünyaya iletişimi koparacak kadar uzun. Buna karşın Madalılar, karşı kıyıya göç teklifine sıcak bakmıyorlar. Çünkü yaşadıkları yeri seviyorlar ve devlet, onlara da bir köprü yapıversin istiyorlar.

Mada'nın sakinleri, gıdalarının önemli bir kısmını gölden, kendi hayvanlarından ve sebze meyve bahçelerinden karşılıyorlar.

Çocuklar, beşinci sınıftan itibaren çevre ilçelerdeki yatılı okullarda okumak zorunda. O yüzden adada 10 yaşından büyük çocuk görmek mümkün değil.

Fotoğraflar: Saner Şen

__________________

"Ey egosu boyundan büyük insan..
Bir gün ölüp toprak olacaksın. Bir tohum filizlenecek ot olacaksın, bir öküz seni yiyecek ve atık olacaksın.. Yani hep aynı kalacaksın."

İlk defa duydum burayı. Elektrik 86 yılında, su 96 yılında doğal kaynaktan sağlanmış. Daha sonra da 2002 yılında su verilmiş..

Gerçekten unutulmuş ama bozulmayan güzelliklere sahip doğası var.

Halkın yaşayışları da eskimoları andırdı sanki.

Eline sağlık Başakça.

Yakınımızda olmasına rağmen, ben de ilk olarak duydum burayı.


Teşekkürler Başakça.

Sağlık ocağının olmaması,eğitimin en az düzeyde olması,anakaraya tek bağlantının bir tek kayıklar ile olması vs.. haksızlık. Günümüz şartlarına göre yaşamayı elbet oradaki insanlarda hak ediyor. Olumsuzluklara rağmen göç olmaması kararlılıklarının göstergesi,bu konuda tebriği hak ediyorlar.

Teşekkür ederim Başakça.

__________________

Beyşehir'deki arkadaşlarımız anlatırdı, bende oradan biliyorum. Gölün hizasından adayı görürdük ama gidipte nasıl bir yerdir deme fırsatımız olmamıştı. Başakça'ya Teşekkürler.

__________________
Kader, çadırındaki kilim gibidir. İpliğini Tanrı verir sen dokursun

Sevgili Başakça ilk kez duydum yapmış olduğun paylaşımlar öyle güzel ki hiç olmazsa senin sayende eksikliğimizi giderebiliyoruz, tekrar teşekkürler.

__________________

Yerleşim olsun, eksik yaşam koşulları olsun, ölü ada gibi. (Yalnış mı görüyorum ne.)

Emeğine sağlık, teşekkürler Başakça.

__________________

__________________

"Ey egosu boyundan büyük insan..
Bir gün ölüp toprak olacaksın. Bir tohum filizlenecek ot olacaksın, bir öküz seni yiyecek ve atık olacaksın.. Yani hep aynı kalacaksın."