Fransa’da Ordu Müzesi’nin yaptığı “Cezayir açılımının” ardından ülkenin en büyük haftalık dergisi Paris Match Afrika sömürgesindeki “karanlık yıllara” 20 sayfa ayırdı. “Unutulmaz Cezayir” dosyasında işkence fotoğrafları ilk kez paylaşıldı, kurbanlar yıllar sonra konuştu.

Fransa’da yaraya ilk neşteri ordu vurmuştu. Başkent Paris’in en büyük beşinci müzesi olan Ordu Müzesi’nde (Musee de l’Armee) açılan “Cezayir 1830-1962” adlı sergide, 130 yıllık Fransız sömürge döneminde Kuzey Afrika’da Fransız askerlerinin işlediği suçlar da gözler önüne seriliyor.

Sömürge sürecinden resim, fotoğraf, belge, film ve desenlerin Arap/Fransız tarihçilerin yorumlarıyla aktarıldığı, temmuz ayı sonuna kadar devam edecek olan “objektif” sergi yüzünden orduya eleştiriler gelmeye başladı. Ancak Fransız kamuoyunda Cezayir ile yüzleşme çabaları büyüyor. Paris Match dergisi fotoğraf ve tanıklıklarla 20 sayfalık bir dosya yayınladı.

Paris Match Cezayirlilere yapılan işkenceleri, yargısız infazları fotoğraflar ve tanıklıklarla sayfalarına taşırken, terörizmle suçlanan ayrılıkçı Ulusal Kurtuluş Cephesi (FNL) militanlarının eylemlerinden de bahsetti ve savaştan en çok zarar gören Fransa yanlısı Cezayirlilere ağırlık verdi. Buna karşın Fransız ana akım medyasının artan Cezayir ilgisi “çarpıcı” bulunuyor.


Körlüğe son vermek için

Paris Match, “Resim ve yazılarla hep tarihin karanlık hafıza ya da dolaplarında saklanan bu sessizliği yırtmak, bu körlüğe bir son vermek istiyoruz. Nostaljik ya da travmatik, unutulmaz Cezayir” diyerek dosyayı sundu. Bir kısmı ilk defa yayınlanan görüntüler arasında, bir Fransız askerinin yolda yürüyen Cezayirli bir sivili sırtından vuruşunu anbean gösteren bir dizi fotoğraf da var.

Bu arada Cezayir’deki İslami eğilimli partiler, Cezayir Millet Meclisi’nde, Fransa’nın bu ülkede işlediği suçları kabul etmesi, özür dilemesi ve tazminat ödemesini içeren, “Fransa’nın Sömürgecilik Suçu” yasa tasarısını yeniden gündeme getireceklerini açıkladı.


Tabu yıkan fotoğraf

Yıl 1957. General Jacques Massu liderliğindeki Fransız ordusu, Cezayirli direnişçileri falakaya yatırmış. Tarihçi Raphaelle Branche bu kareyi açıklıyor: “Ordu istihbarat elde etmek için değil, gücün kimde olduğunu göstermek için oradaydı.”

Fotoğraf, Jean Philippe Charbonier tarafından Cezayir’in Kabylie bölgesinde çekildi ve sadece bir kez basılıp hemen toplatıldı. Tabuyu Fransız ordusu kendi eliyle yıktı. Paris’te sergilenmeye başlayan bu fotoğraf Paris Match’ın son sayısına da yansıdı.

Charbonnier’in Fransız Milli Kütüphanesi’ne verdiği fotoğrafta, sömürge güçlerinin işkenceye ilk dönemlerde sık sık başvurduğu yazıyor. İlk emri 1955’te General Koenig vermiş, General Massu işkenceyi sistematik hale getirmişti.


O kızı da buldular

Dergi, 1952’de Fransız ordusunda görevli er Gerard Van Der Linden’ın “hiç durmadan çektiği fotoğraflara” da ulaştı. Van Der Linden, “O zaman bize ‘Kardeş kardeşe düşmüş. Cezayir’de iç savaş var. Onları ayırmaya gidiyoruz, akan kardeş kanını durduracağız’ demişlerdi. Safça inanıp gittim. Gerçekler başkaydı” dedi. Fotoğraflardan biri, Cezayirli militanların bombardımanında kırılan ev camları yüzünden gözlerini kaybeden kız çocuğu Delphine Renard’a ait. Dergi Renard’ı Paris’te buldu, her sabah yaptığı gibi Senato’nun bahçesi Luxembourg Parkı’nda kılavuz köpeğiyle yürürken görüntüledi.

Fotoğraflar için tıklayın

Kaynak