Fasıl Nedir?

Fasıl, Türk musıkisinde bir bestekarın aynı makamda bestelediği 2 Beste ile 2 Semai’ye verilen ad’dır. Dede efendinin Sultân-ı Yegâh faslı demek, bestekârın o makamda bestelediği 2 Beste ile 2 Semai(Ağır ve Yürük Semai)'ler demektir.

1. Beste ağır karakterli Darb-ı Fetih, Ağır Çenber, Darbeyn gibi usûl’lerle bestelenir.

2. Beste daba yürük canlı ve kısadır. Hafif ve Muhammes gibi usûller’le bestelenir.

Geniş manasıyla Fasıl, bir konser programıdır. Bu konserde eserler, aynı makamdan olmak şartıyla usûl’lerine göre sıralanarak icra edilir. Rast Faslı, Mâhur Faslı gibi.

Eski icralarda bu fasıl’larda sıra şöyledir:

Herhangi bir sazla baş taksimi, Peşrev, 1. Beste veya Kar, 2. Beste, Ağır Semai, çeşitli şarkılar, Yürük Semai, Saz Semai, istenirse bir de oyun havası. Şarkıların aranağmelerle birbirine bağlanmasından başka aralarda Saz ile Taksim yapmak veya Söz ile Gazel okumak adettir .

Bu, günümüzde Fasıl içinde yanlış bir uygulama ile bazı Şefler tarafından solo eser okutulması şekline dönüşmüştür. Geleneksel Fasıl icrasında Gazel ve Taksim’in dışında tek bir sanatçının solo okuması yoktur.

Usûl’ler hareket sırasına göre sıralanıp, Yürük ve canlı usûl’ler Düyek, Yürük Aksak gibi, sona bırakılır. Sonlar da Türkü veya Köçekçeler de okunabilir.

Bu topluluklar da bulunan sazlar, tarih boyunca çeşitli değişikliklere uğramıştır. Santur, Rebab, Lavta gibi sazlar unutulmuş, 19. asır dan itibaren Sine keman’ın yerine Keman geçmiş Klarnet yayılmıştır. Viola, Violonsel gibi Batı sazları sık görülmeye başlamıştır.

Eskilerde 40 Hanende+40 Sazende den oluşan 80 kişilik Fasıl Heyetleri de konserler vermiştir. Faslı elindeki Def’le Ser-Hânen de idare ederdi. 1940 yılında Ankara Radyosu Türk Musıkisi Şefi olan Mes’ut Cemil Bey zamanından beri, Klasik Korolar ve diğerleri gibi Fasıl’da bir şef tarafından yönetilmektedir.

Meydan-Küme Faslı

Kalabalık ses topluluğuna eskiden Küme Faslı denirdi. Musıkimizin tek seslilik yapısı içinde, geniş ve yüksek bir ses hacmi sağlamak ve bunu geniş dinleyici kitlesine duyurmak için kurulmuştu.

Saray’ların, büyük uzun divanhanelerin de daha sonra 19. yüzyılın ikinci yarısında İstanbul’un Okmeydanı, Kağıthane gibi mesire yerlerinde çalan bu toplulukların en kalabalığı 9 Kasım 1823 tarihinde Silahtar Ağa çiftliğinde havuz başında yapılanıdır.

İnce Saz Toplulukları

Küme faslı gibi kalabalık saz ve ses topluluğu değildir. Eser sıralamasında büyük eserlere yer verilmez. Şarkı,Türkü ağırlıklıdır. Saray, Köşk, Konak ya da evler de, Tekke meydanı gibi yerler de, oda müziği gibi az sayıda müzisyen tarafından icra edilirdi. 8. yüzyılın Avrupa’lı seyyahlarından Osmanlı Edebiyat, Kültür ve Müziğini iyi tanıyan Toderini, İnce Saz - Kaba Saz ayırımını yapar. Mehterhane ve Savaş çalgılarının yer aldığı kümeyi Kaba Saz, oda müziği yapan diğer sazlardan oluşan kümeyi de İnce Saz olarak anlatır. İkinci Meşrutiyeti izleyen yıllarda İstanbul’da ilk kez halka açık Türk Musıkisi konserleri verilmeye başlanır. Tanburi Cemil Bey’in de katıldığı bu konserler Tepebaşı gazinosunda yapılır ve 15 kişilik topluluklardır . 3. Selim ( 1789 - 1807) yıllarında başlayan batılılaşma hareketleri sırasında Fasıl Müziği de etkilenerek ikiye ayrılır. Batı çalgılarının da yer aldığı Fasl-ı Cedid ve geleneksel Fasıl Heyeti Fasl-ı Atik.

Günümüzde Fasıl

TRT Ankara, İstanbul ve İzmir Radyolarında devam eden geleneksel fasıl programlarının yapısı çoğunlukla 30-40 Ses ve 15-20 Saz Sanatçısının birleşiminden oluşmakta ve Batı anlamında bir şefın yönetiminde yapılmaktadır.
1950′li yıllardan beri sadece Makam isimleriyle, Kürdili Hicazkar Faslı, Mahur Faslı, Nİhavend Faslı gibi adlandırılmaktadır.

• Hanendeler: Ses Sanatçıları,

• Sazendeler: Saz Sanatçıları,

• Ser Hanende: Fasıl Şefi veya Yöneten

Olarak değiştirilmiştir.


Program içerikleri, Peşrev, Ağır Aksak, Sengin Semai, Devr-i Hindi, Türk Aksağı, Aksak, Düyek, Curcuna, Yürük Semai, Yürük Aksak ve Saz Semai’sinden oluşmakta, Ara Taksimi ve Gazel ile akış içinde renklendirilip icra edilmektedir.

Eski geleneksel Fasıl türlerinin bir karışımı ve şarkı formunun en güzel ve hareketli eserlerinden oluşan bu gün ki Fasıl Programlarının sadece T.R.T Kurumu Radyo ve Tv’lerinden dinlenebildiği de tartışılmaz bir gerçektir.


Gültekin AYDOĞDU
T.R.T ANKARA RADYOSU
Fasıl Şefi

Süper canım, kulaklarım bayram etti...
Arkadaşlarla fasıl dinlemek çok eğlenceli oluyordu..İstanbul'da türkü cafemiz vardı hafta sonları fasıl zamanı olurdu..Hiç kaçırmazdık..

Teşekkürler Lalem
Yazdıkların ne kadar aklımızda kalır bilmem ama, müziğin kulağımızdan silinmeyeceği kesin

__________________

Bak şimdi... Bugün de haftasonu... Fasıl için uygun bir gün.

__________________

Vay neler de biliyoruz Kimmiş bu arkadaşlar


Teşekkürler Lalem

Ellerine sağlık, teşekkürler LaLe...

Fasıl yerine, hafifçe çalan müzikler bana daha iyi geliyor...

Fasıl yapılan yerlerde, fasıla eşlik eden müşteriler yırtınıncaya kadar bağırmaları, ancak ve ancak kafa çok iyi iken çekiliyor...

__________________

Haklısın belki ReaL, içki içmem buna rağmen fasılı çok sever, dinler ve eşlik ederim.


Mehtap iri, güller ve senin en güzel aksin..
Velhasıl o rüya duruyor yerli yerinde

Paylaşım güzeldi. Teşekkürler.

__________________

Ah bir kez fasıl dinlemiş olsaydım keşke.

Dinlendiren müzikleri severim bende.

Teşekkürler LaLe.

__________________

Ben de içki içmem ama mezeleri pek seviyorum fasıl eşliğinde.

Gitmeyeli ne uzun zaman oldu

İnleyen nameler favorimdir

Teşekkürler LaLe..

__________________