Mutluluk Nedir? Bilim Ne Diyor?

[@happy1]

Mutluluk ile ilgili en son bilimsel çalışmalar iki ayrı alanda odaklaşmaktadır: hedonik görüş ve eudaimonik görüş (Ryan & Deci, 2001; Waterman, Schwartz, & Conti, 2008). Bugüne kadarki mutluluk ile ilgili alanlarda hedonik görüş daha çok incelenmiştir (Ryan & Deci, 2001). Mutluluğun zevk ve hayatın tadını çıkarmaktan geldiği fikrini destekleyen araştırmacılar bedensel ve psikolojik arzuları ve tadları araştırırlar (Ryan & Deci, 2001). Bu paradigmayı savunan bilim insanları öznel iyi olma hali olarak tanımladıkları kavramı (subjective well-being – SWB) mutluluğun ölçütü olarak alırlar (Kahneman, Diener, & Schwarz, 1999; Kesebir & Diener, 2008). Bu bilim insanlarına göre öznel iyi oluş, özneldir, çünkü kişiye göre değişmektedir. Öznel iyi oluş hali, yaşam doyumu, pozitif duygulanım ve negatif duygulanım olarak insan yaşamını belli kavramsallaştırmalarla inceleme altına alan ‘yaşam doyumu yaklaşımı’ olarak da bilinir (Kristjánsson, 2010; Diener et al., 1999; Kesebir & Diener, 2008).

Eudaimonia

Öte yandan eudaimoniayı psikolojik iyi oluş hali olarak açıklamak daha doğru olacaktır. Ryan ve Deci (2008) eudaimonik anlayışın insanın iyi oluş haline önemli katkıda bulunabileceğini öne sürerler. Eudaimonik görüş, Aristo’nun kişinin kendi benliğini kanıtlamasını, onun hayattaki amacı ve dolayısıyla mutluluğu olduğuna dikkati çekmesi gibi, kişinin kendisini gerçekleştirmesinin (Maslow, 1954, 1971; Rogers, 1961, 1966) önemini ortaya koyar ve mutluluğun faziletten kaynaklandığını söyler (McMahon, 2004). Eudaimonide insanın kendisi ilgi ve merakına göre ‘şeylere’ ilgi duyması, bu şeylerin anlamını araması ve bunlara merak ve dahil olma vardır (Ryff ve Singer, 2000). Bazılarına göre hedonik ve eudoinomik yaklaşım aslında Pozitif Psikoloji’de biraraya getirilir (Jørgesen & Nafstad, 2004). Martin Seligman Otantik Mutluluk (2002) adlı kitabında mutlu yaşamı zevkli yaşam (hedonik anlayış), iyi yaşam (eudaimonik ve hedonik anlayış) ve anlamlı yaşam (eudoinomik anlayış) olarak üç ana başlıkta toplar. Bilimsel yaklaşımda mutluluk hedonya, fazilet ise eudaimonia olarak tanımlanır (Kahneman, Diener, & Schwarz, 1999).

Dr. Albert Ellis

Dr. Ellis (1994) mesleki hayatıyla ilgili yaptığı öz-değerlendirmesinde felsefi kaynakların kendi fikirlerini oluşturmasındaki öneminin altını çizmiştir ve özellikle mutluluk konusuna eğildiğini ve insanların nasıl mutlu olunabileceği konusunda araştırmalar yaptığını ifade etmiştir. Pozitif Psikoloji Kuramı’nın kurucularından Martin Seligman, Rasyonel Duygucu Davranışçı Terapi’nin kurucusu Dr. Albert Ellis’i pozitif psikolojinin adsız kahramanı olarak isimlendirmiştir (Bernard, Froh, DiGiuseppe, Joyce ve Dryden, 2010). Ellis, insanları neyin mutlu ettiği ile ve mutluluğa nasıl ulaşılabileceği konusuyla derinden ilgilenmiştir (Bernard, 2010).

Yazar: Yrd. Doç. Dr. Murat Artıran
Rasyonel Psikoloji