Ticarette Kadın Vücudunun Sömürüsü: Metalaştıramadıklarımızdan mısınız?

Tüm canlılar, kendi tabiatlarını ve yaşamlarını sürdürmek için mücadele ederler. Bu mücadele, sadece yeteri kadar olan ile sınırlıdır. Avını ele geçiren bir aslan, kendisine uzun bir süre yetebilecek bir avı saklamak ya da sonraya bırakmak derdine düşmez. Doyduktan sonra diğer aslanlara, çakallara, akbabalara ya da daha türlü başka hayvanlara pay almaları için müsaade eder. Hatta oradan hemen ayrılıp bir uykuya dalar ve kimlerin paylaştığını bile düşünmez.

Peki ya insanoğlu aynı mıdır? Hayır; insanoğlu tüm canlılardan farklı olarak doyumsuzluk ile sınırlıdır. Doyumsuzluğun sınırı olamamasından dolayı da durma noktasını bilememektedir. İnsanlığın tarihini ne zaman izlesek elindekiyle yetinmek yerine hep daha fazlasını istediğini görürüz. İlk başta gelişimin ve ilerlemenin temeli olarak görülen bu aç gözlülük kimilerince iyi bir etmen olarak görülebilir. Bunu iyi kabul eden kimi kişi veya görüşlerin ‘hırs’ ve ‘gelişmenin temel yapısı’ olarak adlandırdıkları ‘aç gözlülük’ kötü yanlarını iyi yanları ile kapatan bir olgu değildir. Gelişim; aşındırmaya, aşağılamaya ve bir caniye dönüştüğü anda temel işlevini yitirir. Gelişim, kendisinin görünürde adına yakışır bir şekilde devam ettiğini ileri sürer. Fakat gerçek anlamda durum bundan farklıdır. Kapitalizmin çekirdeği olan bu aç gözlülük, büyüdükçe yöntemlerini de acımasızlaştırmış; insani, ahlaki ve erdemsel değerleri de kendi amacına giden bir yol için araç olarak kullanmıştır. Bu yöntemlerden birisi de erkek egemenliğindeki piyasayı kadın vücudunu kullanarak ele geçirmek ve kadını metalaştırarak; bir et ya da önemsiz bir eşyadan farkını yitirmesini sağlamaktır.

Sanayi devrimine kadar kendisini geliştirmek adına adayan insanlık maddi hiçbir çıkar beklemeden bilim, sanat, edebiyat gibi konularda gelişme ve ilerleme kaydediyordu. Ancak sermayenin etkisi altına almaya başladığı her alan kendisini para için var kabul etmeye başladı. Daha fazla para kazanmak için ise daha fazla üstünlük ve daha fazla üstünlük için daha fazla para ilişkisini keşfederek acımasızlığını ve para hırsını artırmıştır. Ancak para kazanmak için ise üretilen şeylerin pazarlanması gerekliliğini bilen burjuva sınıfı daralan piyasayı genişletmek için çeşitli yöntemlere başvurmuştur hâlâ da başvurmaktadır.

Öte yandan açılan pazarlarda da kendi üstünlüğünü sağlamak isteyen firmalar rekabet ortamından en yüksek karla çıkabilmek için en acımasız yöntemleri bu noktada da kullanmaktan çekinmemektedirler. Reklam ve pazarlama adı verilen bu sömürü çeşidi, Leo Huberman’ın ‘Sosyalizmin Alfabesi’nde çok sade ve açık bir dille anlatılan ‘Pazar arayışı’nın savaştan – yani emperyalizmden- sonra en büyük ve insanlık dışı kapitalist harekettir. ‘Daha fazla tüket’ mantığı ile insanlara savurganlığı empoze ederken etkileyici bir yöntem bulunması gerekirdir. Piyasa, ekonomi, politika ve diğer baskı ve güç etmenlerinin erkek egemenliğinde olduğunu bilen acımasız ve aç gözlü yeni sınıf, kadın vücudunun erkek için cazibesini kullanmaya karar verdiler.

Kadına cinsel özgürlük ve eşitlik sağladığı maskesi ile halkları kandıran bu yöntem, bunun tam tersi olarak kadını tarihte hiç olmadığı kadar aşağılamış ve kötülemiştir. Orta Çağ Avrupası ve cahiliye dönemi Arap yarım adası koşullarında insanlığı tartışılan kadın; kapitalist sisteme göre ise tartışılmasına gerek duyulmayacak kadar gereksiz bir metadır. Taşıma aracı olarak kullanılan araba reklamındaki kadın profili, cips, kraker, kola vs. gıda ürünlerinin kadın ile bilinçlere yerleştirilmesi hatta çıplak kadın vücudun üzerine giydirilmiş erkek gömleği reklamı bunları bize gösteren ilk örneklerdir. Güzellik yarışmalarında erkeklerden çok kadınların ön plana çıkması ve güzelliğin sadece seksüel açıdan bakılması kadını seks kalıbı içine hapsetmiştir. Büfe, market ya da mahalle bakkalı önüne kurulmuş gazete standındaki bilgi, kültür ve haberleri aktarmak ve analiz etmesi gereken gazetelerin dahi ilk sayfalarını kadın vücudunun kaplaması, aynı gazetelerde ‘arka sayfa güzeli’ anlayışının oluşması ayrı bir acıdır.

Kadın vücudunun sömürüsünü halka sıradanlaştırmaya çalışan emperyalist sınıf bunu moda, medya ve kültür adları ile başarmaktadırlar. Kadınların seks sunusunu yaptıklarında etkili olacaklarını iddia eden ve kıyafet tasarımlarını dahi buna göre yapan tekstilciler ile daha genç yaştakilere televizyonda ‘magazin’ ve ‘gençlik’ programları adı altında hem erkek izleyici kitlesi oluşturuyorlar hem yeni nesil için örnek gösteriyorlar hem de halklara normalleştiriyorlar. Ayrıca ‘gençlik dergisi’ adı altında yine karakter oluşumunu tamamlamamış olan genç beyinleri etkiliyorlar.

Popüler kültür ile bunlardan çıkar sağlayan, empoze eden ve normalleştiren kapitalizm, diğer yandan da kadına değer verdiğini hatta kadına verilen değeri artırdığını da iddia etmekten geri kalmıyor. Oysa sermaye ile çığ gibi büyüyen bilim, teknoloji ya da buna benzer alanlarda niçin kadınlar hala yok denecek kadar az? Neden her alanda eşit olduğu savunulan kadın yönetimsel anlamda pasifize ediliyor? Günümüz de kadının tanımından ‘seks’i çıkartırsak ne kalır? Gibi sorular kapitalizmin bu konudaki iki yüzlülüğünü ortaya koyuyor. Dostoyevski’nin daha 19. yüzyıl gibi eski bir tarihte dikkat çektiği bu hususlar yukarıda da bahsedilen ’empoze’ ve ‘normalleşme’ ile günümüz toplumunda anlaşılamıyor.

Öyle ki artık bir kadın bile için ölçüt daha fazla erkek tarafından beğenilmektir. Parfüm, makyaj malzemeler, kıyafet vb. ürünlerin reklamında aktarılan bu mesaj etkisi göstermektedir. Daha genç yaşlarda özgürlüğün tanımını yapan bir genç kız eğitim, düşünce ve inanç özgürlüğünden önce cinsel özgürlüğünü savunuyorsa bu kapitalizmin zaferinin göstergesidir.

Sonuç olarak; kadına değer verdiğini iddia eden kapitalist sistem, kadını meta hatta et olarak kullanan ve onu araç olarak görüyor. Aldous Huxley’in ‘Brave New World’de de Bernard Marx karakteri ile bize anlatmaya çalıştığı bu iğrenç ve kadını aşağılayıcı düzendir. Belki de bir makale ya da kitapta basitçe değil de ana konu olarak incelenebilecek bu konu biraz da kadınları uyanması ve kapitalizmin uzattığı ‘pembe gözlükler’i çıkarmaya bağlıdır. Bu uyanış sağlandığı gün kadın meta olmaktan çıkacak gerçek değerini kazanacaktır. Ancak günümüz piyasa ve politikalarında kadın sadece cinsel çıkar sağlanan bir et olarak gözükmeye hala devam ediyor ne yazık ki!

__________________
Never fade away...

Yıllardır çok sevmeme rağmen motor fuarına gıtmıyorum. Her motorun önünde ceyrek giyininik bir Rus hatunu önünde kurulmuş bir Hergele pazarı, gelde bu tiyatronun önünde hobilerinin zevkine var. Burada kullanılan kadınların izzet-i nefsi degilmidir?

__________________
Kader, çadırındaki kilim gibidir. İpliğini Tanrı verir sen dokursun

Kadını soymak bunu kapitalist bakış açısıyla tekstile ve reklama uygulamak doğal bir hale geldi. Geçen hafta artık çok dikkatimi çeken tekstilde eskiden imalat fazlası veya astar olarak kullanılan parçaların mini etekler, tamamen transparan t-shırtler olarak mağazalarda ana üretim kalemli olan pantolon ve normal eteklerden daha pahalıya satıldığını gördüm. Kumaşın boyu ve kalınlığı azalıyor ama fiyatı artıyor. Ve bu durum kıyafetler üzerinden insanların sosyo ekonomik sınıflandırmasını yapmıyor sadece, aynı zamanda dini ve kültürel yapısınıda ayrıştırmak için kullanılıyor.

Yazıdada değinildiği gibi güzellik ve seksilik birbirine karıştırılıyor ki güzellik zaten erkeğe ait bir sıfattı. Erkeğin çıplaklığı resmedilir ve heykelleştirildi. Ama şimdi bu kadın üzerinden nerdeyse ticaret haline geldi. Bütün dünya görecekse soyunmak övünülecek bir durum oldu. Ben bunu kültür yozlaşması olan popüler kültür adı altında yapılan dayatmalar olarak görüyorum.

__________________
Asya boz kırlarında bir bebek dünyaya geldi. Bu bebeğe asya stepleri beşik oldu. Rüzgarlar şarkı söyledi ona. Yıldızlar yol gösterdi. Yağmurlar yıkadı. Bu bebek büyüdü ve ona Türkadını verdiler. Türk büyüdü kasırga oldu tayfun oldu. Türk budur. Türk tayfundur, kasırgadır, Boradır. | Mustafa Kemal Atatürk.

la şey e vaki ün mutlak bel küllün mümkin

Doğru tespitler. Kesinlikle katılıyor ve teşekkür ediyorum paylaştığınız için...

__________________

H.

Geçen bir takımın forma tanıtımını görmüştüm. Kimse formanın güzel olup olmadığını düşünmüyordu, sadece içindekini düşünüyordu. Kadınları altta bikini üstte forma vs gibi yarı çıplak vaziyette sözde forma tanıtımı yapıyorlar, fotoğraflarını yayınlıyorlar. Artık hemen herşeyde böyle bir durum var dediğin gibi...

__________________

Buna itiraz etmesi gerekenler kadınlar ve kadın haklarını savunduklarını iddia eden feministlerdir. Fakat kadının ekonomik özgürlüğü ya da özgürlük bahanesi altında kadın vücudunun teşhirine ve sadece bir et parçasıymış gibi gösterilmesine dair yükselen bir ses duyamıyorum. Bu durumdan sadece erkekleri sorumlu tutmak ve suçlamak ise yine eksik bir teşhis koymak olur. Kadınlar da vücutlarının sergilendiği ya da vücutlarıyla herhangi bir ürüne prim yaptırılmaya çalışılan bir reklam teklifi geldiği zaman o teklifi kabul etmeyebilirler. Dolayısıyla bu durumdan; erkek egemenliği, erkeklerin arzuları ya da erkekler kadar en az kadınların teşhirciliği ve kadınlar da sorumludur. Bana kalırsa; vücudunu para için kullandıran kadının mesleğinin tek adı vardır. Onun dışındaki isimler sadece, bu işi o meslek adı altında yapamayacak kadınları rahatlatmak için uydurulmuştur. Onun da adını burada dillendirmek pek uygun olmaz...

Bu durumda konu alttaki resimden farksız değildir;

Ya da alttaki resimdeki ürünle kadın vücudu nasıl bir tutulabilir ? ve bu reklamda oynayan kadının hiç mi suçu yok ?

Ve sonraaa ;

Dünyaca ünlü bir firmanın çektiği Fatmagül benzeri bir reklam. Sizce bu bir tecavüz sahnesini canlandırmıyorsa neyi canlandırıyordur ? Tecavüz olayındaki ahlaksızlıkla bu reklamdaki ahlaksızlığın arasında ne gibi bir fark vardır ? Burada ahlaksızlık olarak değerlendirmememizin nedeni sadece bu resimde kadına gerçekten tecavüz edilmeyip, reklam çekiminden sonra gönüllü birlikte olunması mı ?

Bu türden reklamlar yapan firmaların mallarını alıp kullanmak onlara böyle reklamlar çektikleri için bir nevi teşekkür gibidir.

__________________

Sevgili Karagöz,

Bu konu başlığı altında yazılmış olan bilgilendirmeye tamamen katılmakla birlikte, sizin yazınızda belirtmiş olduğunuz, buna kadın izin veriyor şeklindeki saptamanızı kesinlikle onaylamıyorum.

Bir kere tüm toplumlar erkek egemen toplumlar. Yöneticilerin (tüm kurum ve kuruluşların yöneticilerinden bahsediyorum) tamamına yakını erkek. Örnek verdiğiniz reklamlar da arz- talep meselesi.

Bu tür reklamlarda görsel öge olarak kullanılan kadınlar, elbetteki cebine girecek paraya bakıyorlar. Bakış açısı değişmediği sürece, parayı veren düdüğü çalar.

Bu ülkede, çeyrek altına, ya da iki çuval kömüre oylarını, dolayısıyla ülkemizi satan insanları gördükten sonra, reklamlarda para kazanmak amacıyla kendini sergileyenlere söyleyecek sözümüz olamaz. Kendi seçimi ve bu seçim bizim geleceğimizi değil, onu ilgilendiriyor.

CadII' nın itirafı: DOLCE-GABBANA reklamı çok başarılı olmuş bence. Kompozisyon çok iyi, modeller tam olması gereken yerlerde. Doğru çekim açısı. Veee kışkırtıcı. Çok beğendim

__________________

H.

Hep de mazeret aynıdır. Erkek gemen toplum. Tamam ama erkek egemen toplumlarda kadın meta olarak kullanılmaz. Bu yanlış bir saptama. Bu erkek egemen bir toplum olduğuna değil, kadının egemen olduğu bir toplum modelidir. Erkek egemen toplumlar derken neyi kastettiğinizi bilmiyorsunuz sanırım. Ataerkil toplumlardan bahsediyorsak eğer; Amerika, Avrupa ya da gelişmiş ülkelerden hiç biri erkek egemen toplum değildir ve hatta Türkiye bile. Erkek egemen toplumlar genelde kadının hiçbir söz hakkının olmadığı toplumlardır. Kadının söz hakkının olmadığı toplumlarda ise kadın böyle meta olarak kullanılamaz. Örnek vermek gerekirse Ataerkil düzenini hala sürdüren Arap toplumlarında Arap kadınlarını böyle reklam yapamazsınız. Erkek egemen ve ataerkil toplum yapısı odur. Erkeğin egemen olduğu ve kadının hiçbir şekilde lafının geçmediği toplumdur erkek egemen toplumlar.


Sonrasında bunu kadının istediğine inanmıyorum demek tamamen gereksiz ve gerçeği görmeme inadıyla yapılmış bir yorumdur. Bu manken kızlarımızın kafasına silah mı dayanmış ? Hea derseniz ki; "Onlar sözlerşme yapıyor, ajansların istediği reklamlarda oynamak zorunda" o zaman da ajans kafasına silah dayayarak mı o sözleşmeyi imzalatmış derim. Bu kızlar manken olacakları zaman ne olacağını bilmiyor mu ? Ajanslarının her istediğine boyun eğiyorsa, bunun erkek egemen toplum zırvalığıyla değil, manken olma hayaliyle yaşayan salak kızlarımızla alakalı bir durum olduğu aşikar olur. Sırf kadın olduğunuz için kadınları koruma içgüdüsüyle söylediklerime karşı çıkıyor ve "bütün suçu erkeklere atıyorsanız" size bir şey diyemiyorum. Kadınlar sürekli kabahati başkalarında gördüğü müddetçe, kendi hatalarını görmediği müddetçe, böyle mal gibi kullanılmaya mahkumdur.



Kendiniz söylemişsiniz. Cebine girecek paraya bakıyorlar diyorsunuz. Bu da kadının seçiminin kendin ait olduğunu gösterir. Ben araba alacak olan "sağlıklı kafa yapısına sahip bir adamın" ya da bilgisayar alacak olan ya da televizyon alacak olan, ya da herhangi bir ürün satın alacak olan insanların oturup da acaba bunun reklamını çıplak bir kadınla mı yaptılar, çıplak kadınla yapmadılarsa bu üründen almam diyeceğini zannetmiyorum. Diyorsa onun cinsel ve ruhi olarak problemleri vardır.

Yineliyorum; bu türden reklamlarda para karşılığı oynayan kadınların; "yani vücudunun ve kadınlığının para karşılığı herhangi bir şekilde kullanılmasına izin veren kadınların" mesleğinin tek bir adı vardır. Onu da dillendiremem dedim. Bunun lamı cimi yok.

Sonrasında şu olayı bari siyasete indirgememek lazım. Siyasete indirgersek o konuda da fikirlerim değişmez. Şahsi kanaatim şudur, vücudunu satmak ile düşünceni satmak arasında bir fark yoktur. Onun için sanki ben kömür satanları aklamışım da sadece kadınlara yüklenmişim gibi anlamlar çıkan eleştiriler yöneltmeyin sözlerime. Çünkü hatalı oluyor. Ben siyasi olarak bakmıyorum olaya, toplumsal ve zihinsel olarak bakıyorum.

Bütün suçu erkeklere atarsanız, kadını sütten çıkma ak kaşık gibi gösterirseniz, eksik teşhis koyarsınız ve dolayısıyla tedavi de işe yaramaz.

Bunun üzerine hala Dolce Gabana reklamındaki alt mesajı göremiyorsanız ve reklamı "kışkırtıcı" gibi Esquire ya da Cosmopolitan gibi gerzek kadın dergilerinin iğrenç mottolarıyla/klişeleriyle yorumluyorsanız sizi sadece alkışlarım...

__________________

Sevgili Karagöz,

1. Tam da foruma konu giriyordum ki; bu kırkta bir olur, mesajınızı gördüm, konum güme gitmiş oldu böylece.

2. Erkek egemen toplum derken, erkeklerin sözünün geçtiği toplum demek istemiştim. Görüntü beni çok ilgilendirmez. Yani görüntü de sanki kadınlara fikirleri soruluyormuş gibi yapılır. Ama kafalarında ne varsa onu uygularlar. Sözde eşitlik yani. Bana da böyle olmadığına kimse inandıramaz. İstisnalar var elbette. Ama genel böyledir. Burda da erkek kadını reklamda kullanmak istiyor ve kullanıyor. Patron o. Ama o kadar karşıysanız kadının kullanılmasına, önce siz erkekler talep etmeyin bu reklamları, satın almayın ürünleri, bakın nasıl değişiyor sistem. Ama bu da mümkün değil. Bakın Pattaya başlıklı konuya. Forumda en çok bakılan yer.

3. Manken kızların kendi seçimi, ya da ajans yönlendirmesi. Bu onları ilgilendirir. Siz ve sizin gibi düşünenler, üstte yazdığım gibi pirim vermeyin o ürünlere. Kendiliğinden yok olur giderler.

4. Estetikse eğer, pornografi içermiyorsa, çıplaklık güzeldir. Bir de bu gözle bakmayı deneyin

5. CadII' nın notu, herhangi bir derginin klişe yorumlarından alıntı değil, kendi kişisel yorumumdur. Kendi donanımım, kendi estetik anlayışım, kendi bakış açım. Aslında bu yorumu daha da genişletebilirdim. Ancak gördüğünüz üzere çıplaklığa bakış açısı çok da olgunlaşmış değil bizim ülkemizde. Ancak şu kadarını söyleyeyim, o reklam başarılı arkadaşım

__________________

H.

Keşke konunuzu açsaydınız fakat "özgür irade" niz ile bana cevap vermeyi uygun görmüşsünüz. Eh "buna siz zorladınız" diye savunma da yapabilirsiniz tabii ki


Tekrarlayayım, patronu bir kadına reklam için gerçekten birini vurmasını istese acaba o çok üst düzey zekaya sahip manken kızımız para için bunu da yapar mı ? Eee tabii ki ne de olsa insanların nefisleriyle oynamak ve onlara zarar vermek suçtan sayılmıyor dünyada. Onun için insan öldürmezler ama insanların sevgili Ilgın'ın çok güzel özetlediği gibi "İzzet-i nefs" i ve dahi nefsi ile oynamayı; "siz o ürünleri talep etmeyin, ben soyunurum, istediğim gibi pornografik hareketler yaparım, sen dönüp bakma, aslında senin bakman için yapıyorum, bütün amacım senin gelip bu ürünü alman, ben bunun için senin duygularını yok ederim, senin nefsini azdırırım, sana cinsel çağrışımar yaparak o ürünü kullanırsan ne kadar popüler ya da ne kadar mükemmel olacağını, ne kadar iyi hissettireceğini düşündürürüm, sana kendini bir hayvan gibi hissettiririm, gerekirse para için bunları yaparım, çünkü bende bir hayvanım ama ben bu işi para içi yapıyoprum bu beni haklı çıkarıyor." cümlelerini kurmadan çok normal bir şeymiş gibi yuttururlar.


Diğer maddeye gelince yine aynı terane Prim vermeyin o ürünlere ? Bizim primimizden çok manken kızlarımız ya da oyuncu kızlarımız başka bir şeylerini vermese sorun kalmaz. Kimse bir reklam çıksa da çıplak kadın görsek diye debelenmiyor. Koskoca sektörler var kadınları daha da hayvan gösteren. Cem Yılmaz anlatıyordu.


Çıplaklık güzeldir gibisinden laflar bana göre laflar değil. Madem çıplaklık güzel o zaman salalım kızlarımızı sokağa çıplak gezsinler. Her köşe başı estetik kızlarla dolar taşar. Ne güzel değil mi ? Mevzuyu yüzeysel ele alıyorsunuz, insanların duygularıyla nefsleriyle oynuyorlar, iradelerini kırıyorlar. Kim hayatında olan bir kadını başkasının çıplak görmesini ister ? Herhangi biri karısını ya da kızını ya da anasını başkasının çıplak görmesini ister mi ? Dolayısıyla o manken kızların da bir ailesi ve hayatında olan insanlar var. Onları da çıplak görmek istemeyecek insanlar vardır. Çıplak görmekte sakınca görmüyorlarsa ve bunu normal karşılıyorlarsa, ya Türk değildirler ya da soysuzlaşmışlardır. Türk Kültürü'nde böyle bir şey yok bayan. Çıplaklık güzeldir türünden laflar da az önce sözünü ettiğim o gerzek kadın dergilerinin sıçmaları (bu kabalığım size değil, o gerzek dergilere). Edep diye bir şey var. Edep ve haya çıplaklıktan daha güzeldir.


Son olarak o lafları o dergilerden aldınız manasında söylemiyorum. Sizin zihninize böyle nakış gibi işlerler diyorum. Mevzu budur. İşlenmiş olduğu da aşikardır.

__________________