Bodrum’da Mimari | Yapı Kültürü

[@Mislina]

Bir rivayete göre "Yazı pırıl pırıl bir güneşle, kışı ise yağmurlarla geçiren her deniz kasabasının kaderi akrepler, bir dönem Bodrum’un da kapısını çalıyor. Buna önlem olarak da önce pencereleri sonra kapıları maviye boyamaya başlıyor Bodrumlular…

Çünkü mavi akrepler için ateşi temsil ediyor ve mavi rengi gördükleri her yerden uzaklaşıyorlar. Hatta aynı dönemlerde evlerde cam olmadığı için sineklerden korunmanın yolunu da pencere önlerine konulan fesleğenlerle buluyorlar. İşte bugünlerde bizi Bodrum’a bağlayan o mavi-beyaz evlerinin sırrı burada saklanıyor. Gelenek hala devam ediyor ve ilkbahar gelir gelmez yeniden parlatılmaya başlanıyor o pencere ve kapılar… Şimdilerde sineklerden korunmanın onlarca yolu olsa da pencere önleri, yeniden gün yüzüne çıkan fesleğenlerle süsleniyor."

Bodrum ve çevresinde yaşayan halkın içme ve kullanma suyu ihtiyacı mahalle ve köylerdeki küçük pınarlara bağlı çeşme ve kuyulardan karşılanıyordu. Özellikle hayvan sulamak ve kullanma suyu için gümbetler inşa edilmiştir. Gümbet, Bodrum mimarisinin simgesel yapılarından biri olup, dairesel bir planda, 8-10m. Çapında yapılmış, üzeri kubbeyle örtülmüş sarnıç yapılarıdır. Yığma taş olarak inşa edilen yapıların kubbeleri de küçük taşlar ile örülmüştür.

Bodrumun bir yarım ada olması nedeniyle, her mevsimde güçlü bir rüzgâr sirkülâsyonu görülür. Yarım adada, su değirmeni çalıştıracak kadar güçlü bir akarsu bulunmadığından değirmenler rüzgâr gücü ile çalıştırılmıştır.

Bodrum dendiğinde akla ilk gelen simgesel yapı yel değirmenleridir.

Bodrum yarımadasında rüzgara hakim birçok tepede örnekleri görülen yel değirmenleri 6-8m. çapında, 8-10m. yüksekliğinde silindir formlu yığma taş binalar olup yüzyıllardır halkın ihtiyacına yanıt vermektedir.

Yel değirmenlerinin tüm aksamı yöresel ahşaplardan yapılmıştır.

Kent Dokusu Yapıları

Bodrum’da daha çok, Kumbahçe, Omurça, Çarşı, Eski Çeşme Tepecik, Yeniköy mahallerinde eski yerleşim görülür. Yollar genellikle denize dik ve paralel olarak gelişmiş olup, denize dik bu yollar yağmur suyu drenajı yapmaktadır. Aynı zamanda denizden gelen rüzgârı mahalle içlerine taşıyan rüzgâr koridoru oluşturur. Çoğunlukla taş kaplı yollar dar ve gölgelidir. Yapılar yollara bitişiktir, yaklaşık iki metreyi bulan taş duvarlar iç bahçelerin mahremiyetini sağlar. Yola bakan pencerelerde, fesleğen ve sardunya saksıları görülür. Sokak üstlerine yaban üzümlü ve asmalı gölgelikler yapılmıştır.

Yöresel mimaride en belirleyici faktör iklim ve temini kolay ve bol bulunan yapı malzemeleridir. Bodrum’da kışlar yağışlı geçmesine rağmen pek soğuk olmaz. Ekim ayı sonu, Kasım ayı başlarından itibaren yağışlar görülmeye başlar ve Nisan ayı sonlarında yağış kesilir. 5-6 aylık yağışlı dönemde hava sıcaklığı ortalama 10° civarındadır. Aslında kış sezonu, uzun süren bir bahar olarak yaşanır Bodrum’da. İlk yağışlarla birlikte, ortalık yeşerir, her ay çeşit çeşit otlar, çiçekler doldurur yöreyi.

Ocak ayının il haftasından itibaren de badem ağaçları çiçeklenmeye başlar. Bol yağış vardır, ancak uzun süreli yağmurlar değildir. İki gün üst üste güneşi göremediğiniz pek olmaz. Nisan – Ekim ayları arasında uzun bir yaz yaşanır Bodrum’da. En güzel zamanları da yerlilerinin “Sarı Yaz” dedikleri Eylül – Ekim aylarıdır. Bu güzel hava ve doğa insanları hep dışarıda tutar. İşler dışarıda görülür, yemek teraslardaki ocaklarda pişer, asma çardaklarının serininde, ağaçların gölgesinde oturulur, yenir, içilir, yatılır.