Santral (Merkezi) Sinir Sistemi Tümörleri: Belirtileri, Teşhis ve Tedavi

[@Ekin]

Santral ( Merkezi ) Sinir Sistemi Tümörleri: Belirtileri, Teşhis ve Tedavi

• Santral ( Merkezi ) Sinir Sistemi Tümörü Nedir ?

• Santral ( Merkezi ) Sinir Sistemi Tümörleri Çeşitleri

• Santral ( Merkezi ) Sinir Sistemi Tümörleri Belirtileri ve Bulguları

• Santral ( Merkezi ) Sinir Sistemi Tümörleri Tedavi Seçenekleri

Merkezi sinir sistemi (MSS) tümörü, omurilik ya da beyindeki sağlıklı hücrelerin zamanla değişikliği ve kontrolsüz büyümesiyle oluşan bir kitleyle başlar. Tümör, kanserli ya da iyi huylu olabilir. Kanserli tümör büyümeye ve vücudun diğer bölümlerine yayılmaya devam edebilir. İyi huylu tümör ise; büyüyebilir, ancak yayılır anlamına gelmez.

Santral (merkezi) sinir sistemi tümörü özellikle sorun yaratmaktadır. Çünkü bir kişinin düşünce süreçleri ve hareketleri etkilenebilir. Bu tip tümörleri tedavi etmek zor olabilir. Çünkü tümör çevresindeki dokular vücudun işleyişi için hayati olabilir.

Beyin; düşünce, bellek ve duygu merkezidir. Koku, dokunma, tat, işitme ve görme dahil beş duyuyu kontrol eder. Ayrıca vücudun hareketi ve ayrıca kalp atışı, kan dolaşımı ve solunum gibi diğer temel fonksiyonlarını kontrol eder. Omurilik, vücut ve beyin arasında ileri geri bilgi taşıyan sinirlerden oluşur.

Santral Sinir Sistemi Tümörleri Çeşitleri

Santral sinir sistemi tümörlerinin çok farklı türleri bulunmaktadır. Bazıları kanserlidir ve yayılıp büyümeleri çok muhtemeldir. Bunlara genellikle çok agresif ya da yüksek dereceli denir. Diğer türler daha az agresiftir; genellikle düşük dereceli denir. Ve diğerleri kanserli değildir, yayılıp büyümeleri olası değildir.

Çocukluk çağında en yaygın görülen santral sinir sistemi tümörleri türleri şunlardır:

• Astrositom

• Beyin Sapı Gliomu

• Ependimom

• Germ hücreli tümörler

• Medulloblastom

Santral Sinir Sistemi Tümörleri Belirtileri ve Bulguları

MSS tümörü olan çocuklarda aşağıdaki belirtiler veya işaretler ile karşılaşabilirsiniz. Bazen, merkezi sinir sistemi tümörü olan bir çocukta bu belirtilerden herhangi biri görünmeyebilir. Ya da, bu belirtiler tümör olmayan bir sağlık durumundan kaynaklanabilir.

Santral sinir sistemi tümörü beyin fonksiyonlarından herhangi birini etkileyebilir ve tümörün bulunduğu yere bağlı olarak belirtiler farklı olabilir. MSS tümörü aşağıdaki belirtilere de neden olabilir:

• Bir kişinin kaslarında ani ve istemsiz hareketler, nöbet veya konvülsiyon.

• Boyun eğme ya da şaşılık gibi, gözlerini dik dik bakmak ya da yineleyici otomatik hareketler görülebilir.

• Açıklanamayan devamlı bulantı ve kusma.

• Yürüme güçlüğü ya da denge sorunu gibi güçsüzlük ya da sakarlık.

• Erken veya gecikmiş ergenlik ya da gecikmiş veya anormal büyüme.

• Uyurken solunumun periyodik olarak durması, uyku apnesi.

• Görme problemleri.

• Geceleri uyandıran ya da sabahları gelişen baş ağrısı şikayeti.

• Ağrı, özellikle sırt ağrısı.

• Sinirlilik, ilgisizlik ya da kişilik değişiklikleri.

• Bir bebekte, tek belirti kafasının çok hızlı büyüyor olması olabilir. Bebeğin kafatası, büyüyen tümöre yer açmak için genişler ve bu nedenle bebeğin kafası beklenenden daha büyük olabilir.

Yukarıda yer alan listedeki belirti ve bulguların biri ya da daha fazlası hakkında endişeleriniz varsa, çocuğunuzun doktoru ile konuşunuz.

Santral Sinir Sistemi Tümörleri Tanısı

Doktorlar, tümör teşhisi, kanserli olup olmadığı ya da vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığını öğrenmek için birçok tanı testi kullanabilirler. Bazı testler hangi tedavi yönteminin daha etkili olabileceğini belirlemede yardımcı olabilir. Çoğu tümör türü içinse, biyopsi tanı koymanın tek kesin yoludur. Eğer biyopsi mümkün değilse, doktorunuz tanıya yardımcı olacak başka testler önerebilir. Görüntüleme testleri, tümörün yayılıp yayılmadığını öğrenmek için kullanılabilir.

Doktorunuz santral sinir sistemi tümörleri teşhisi için tanı testi seçerken aşağıda yer alan faktörleri dikkate alabilir:

• Yaş ve sağlık durumu

• Şüphelenilen tümör türü

• Belirtiler ve bulgular

• Önceki test sonuçları

Fiziksel muayeneye ilave olarak, aşağıdaki testler de merkezi sinir sistemi tümörü teşhisi için kullanılabilir:

Bilgisayarlı tomografi: BT taraması, tümörün boyutunu ölçmek için kullanılabilir.

Manyetik rezonans görüntüleme (MRG): Hastanın vücudunda ayrıntılı üretmek için kullanılır.

Biyopsi: Mikroskop altında incelenmesi için az miktarda doku örneği alınır. Biyopsi tipi tümörün konumuna bağlıdır.

Santral Sinir Sistemi Tümörleri Tedavi Seçenekleri

Genel olarak, çocuklarda tümörler nadir görülür. Bu yüzden diğer çocuklarda hangi tedavinin etkili olduğunu bilemedikleri zaman tedavi planlaması yapmak doktorlar için zor olabilir. Amerika’da çocukların %60’ından fazlasının klinik çalışmanın parçası olarak kabul edilmesinin nedeni de budur. Yeni tedavilerden yararlanmak için, merkezi sinir sistemi tümörü olan çocuklar özel bir kanser merkezinde tedavi edilmelidir.

Santral sinir sistemi tümörleri için en yaygın tedavi seçenekleri aşağıda açıklamaları ile birlikte listelenmiştir. Tedavi seçenekleri ve öneriler; tümörün türü, kanserli olup olmadığı, evresi ve derecesi, olası yan etkiler, aile geçmişi, çocuğun yaşı ve genel sağlığı gibi çeşitli faktörlere bağlıdır. Örneğin; radyoterapi genellikle 3 yaş altı çocuklarda sınırlıdır. Çünkü bu tedavi gelecekte öğrenme ve hafıza sorunlarına neden olabilir. Çocuğunuzun bakım planında semptomlar ve yan etkilerin tedavisi, tıbbi bakımın önemli bir bölümünü içerebilir. Çocuğunuzun tedavi seçenekleri hakkında bilgi edinmeli ve belirsiz şeyler hakkında sağlık ekibine sorular sormaktan çekinmemelisiniz. Ayrıca, tedavi hedefleri hakkında da çocuğunuzun doktoruyla görüşmeniz önemlidir.

Astrositom Tedavisi:

Düşük dereceli astrositom: Büyük çocuklar için tek başına ameliyat ya da ameliyat artı radyoterapi veya tek başına radyoterapi tedavi planını oluşturabilir. Küçük çocuklar için ameliyat artı kemoterapi veya radyoterapi ile tedavi sınırlandırılır.

Yüksek dereceli astrositom: Ameliyata ek olarak radyoterapi ve kemoterapi içerebilir.


Beyin Sapı Gliomu Tedavisi:

Kemoterapi ile birlikte ya da tek başına radyoterapi tedavi planını oluşturabilir.


Ependimom Tedavisi:

Cerrahi ve radyoterapi; muhtemelen kemoterapi tedavi planını oluşturabilir.

Germ Hücreli Tümör Tedavisi:

Ameliyat ve radyoterapi tedavi planını oluşturur. Kemoterapi de içerebilir.

Medulloblastom Tedavisi:

Cerrahi, radyoterapi ve kemoterapi içerir.

Santral Sinir Sistemi Tümörleri: Risk Faktörleri

Çocukluk çağı merkezi sinir sistemi tümörlerinin çoğunun nedeni bilinmemektedir. Araştırmacılar, MSS tümörlerinin olası nedenleri üzerine çalışmalarını sürdürmekteler. MSS tümörlerinin farklı türleri farklı yaş gruplarında görülür. Örneğin, MSS tümörlerinin bazı türleri üç yaşından küçük çocuklarda daha sık görülür. Kafa travması MSS tümörü nedeni olarak görülmemektedir.

Santral sinir sistemi tümörleri az sayıda ailede oluşur. Aşağıdaki faktörler, çocuklarda santral sinir sistemi tümörü gelişme riskini arttırabilir:

Nörofibromatozis: Beyin tümörü olan çocukların yalnızca küçük bir yüzdesinde genellikle nörofibromatozis denilen ailesel bir hastalık ile birlikte tanımlanabilir bir genetik neden vardır. Nörofibromatozis kalıtsal bir hastalıktır. Recklinghausen hastalığı veya Von Recklinghausen hastalığı olarak da adlandırılır.

Diğer genetik nedenler: Santral sinir sistemi hastalıkları riski ile daha yüksek ilişkisi olan diğer yaygın görülmeyen genetik hastalıklar şunlardır:

• Li-Fraumeni sendromu

• Tüberoz skleroz

• Nevoid bazal hücreli karsinom sendromu

• Turcot sendromu

Santral Sinir Sistemi Tümörleri: İstatistikler

ABD’de her yıl 20 yaşından küçük 4000 çocuğa merkezi sinir sistemi tümörleri teşhisi konur. Lösemiden sonra gelen ikinci en yaygın çocukluk çağı kanseridir.

Santral sinir sistemi tümörü olan çocuklar için 5 yıllık sağ kalım oranı %72’dir. Amerika’da açıklanan bu istatistiklerin tahmini olduğunu hatırlamak önemlidir. Yani; her çocuğun riski farklı olabilir.

Kaynak

[@Basakca]

Bilgilendirme için teşekkürler Ekin