Dario Moreno (1921 - 1968)

[@LoDoS]

Dario Moreno (1921 - 1968)

3 Nisan 1921 İzmir doğumlu, Gitarist, Artist.

Asıl adı David Arugete olan Dario Moreno, 3 Nisan 1921 tarihinde İzmir Mezarlıkbaşı semtinde doğdu. Tren istasyonunda çalışan babası trajik bir şekilde vurulup ölünce yetim kaldı. Dört kardeşi daha olan Moreno annesi Madam Roza tarafından yetimhaneye (Nino De Guerfanos) verildi. Dört yaşına kadar yetimhanede kalan Moreno daha sonra Yahudi ilkokulunu bitirdi.

Gençlik yıllarında pek çok farklı işte çalıştı. En yakın çocukluk dostu Alber Dinar'dır.Çalıştığı esnada kendini yetiştirdi ve Kardıçalı işhahında yanında getir götür işlerinde çalıştığı İzmir'in ünlü avukatlarından birinin katipliğine yükseldi. Ayrıca geceleri Milli Kütüphane'ye gidip Fransızca çalışıyordu. Yine bu sıralarda başlayan gitar merakını eline geçen bir gitar vasıtası ile geliştirdi.

Aynı dönemlerde Bar-Mitsva törenlerinde şarkılar söylemeye başladı. Gençlik çağlarında semtinde ve İzmir'de iyice tanınır olmuştur. Moreno İkinci Dünya Savaşı sıralarında askerliğini piyade olarak Akhisar Orduevi'nde yaptı. Burada caz orkestrasında solistlik yaptı ve yine Konya ile Adana'daki askeri yerlerde sahnedeye çıktı. Askerlik döneminde müzik ile daha içli dışlı olan Moreno İzmir Kordon'da bulunan NATO binasının yerindeki Marmara Gazinosu'nda da sahneye çıktı. Moreno ilk konserini ise Konak vapur iskelesinin üzerindeki gazinoda verdi. Moreno müzisyenliğini biraz daha ilerletince annesi Madam Roza ile birlikte Mithatpaşa Caddesi üzerinde bulunan Karataş semtindeki Asansör Sokağı'na taşındı. (Sokağın bugünkü adı Dario Moreno Sokağı'dır. Halk arasında bu sokak ve çevresi "Asansör" olarak anılır.) Gittikçe daha da ünlenen Dario Moreno'nun şöhreti İzmir Palas otelinde iyice parladı.

Askerlikten sonra ise Moreno bir süre İstanbul Fenerbahçe'deki Belvu gazinosunun sahnesine çıkmaya başladı. Bu arada Moreno, Ankara'da bulunan Bomonti gazinosunda sahne almak üzere iki gün için Ankara'ya gitti. Ancak iki yıl Ankara'da kaldıktan sonra tekrar İstanbul'a dönebildi ve Fritz Kerten'in orkestrasına solist olarak girdi. Moreno Ankara'da kaldığı yıllarda Orhan Veli ile oda arkadaşlığı da yapmıştır.

İstanbul'da bir yıl boyunca çalıştıktan sonra Atina'ya geçti. Burada çalışırken Paris'te bir emprezaryoya telgraf çektikten sonra Paris'e gitti. Moreno burada ilk olarak Perto Del Sol müzikholünde sahneye çıktı. Paris'teki ilk yılları başarısızlık yıllarıdır. Almanya'daki Amerikan askeri kulüplerinde bir müddet şarkı söyledikten sonra Fransa'da ilk defa Jezabel şarkısı ile olağanüstü bir başarı elde etti. Paris'te daha sonra Cannes Palm Beach otelinde şarkı söyleyen Moreno daha sonra söylediği Adieu Lisbon ve Cou Courou Cou Cou isimli kalipsolar ile ününü pekiştirdi. İstanbul'da yanında çalıştığı Fritz Kerten ile annesini yanına aldırdı. Fritz Kerten'in adını Andre Kerr'e çevirterek piyanist olarak yanına aldı.

Sezen Cumhur Önal ve Fecri Ebcioğlu Moreno'nun şarkılarına Türkçe söz yazmışlardır. Moreno Jacques Brel'in yazıp sahneye koyduğu ve başrolünü oynadığı L'Homme de la Mancha adlı müzikal eserde Sancho Pancho rolünü üstlendi. Dario Moreno ayrıca 32 filmde rol almıştır.

Moreno'nun ölümü ile ilgili rivayetler değişiktir. Bunlardan birisi 1 Aralık 1968 günü İstanbul Hilton otelindeki odasında ölü bulunduğudur. Diğeri ise havaalanına taksi ile giderken geçirdiği bir kalp krizi sonucunda öldüğüdür. Kendisi İzmir'de gömülmesini vasiyet ettiği halde, ölümünün hemen ardından annesi Madam Roza oğlu Moreno'yu gömülmek üzere İsrail'deki Holon kenti mezarlığına götürmüş ve Moreno orada defnedilmiştir

[@**EMEL**]

Pembiş çerçevede ne yakışmış

Teşekkürler Lodos çok güzel bir paylaşım olmuş emeğine sağlık

[@SuLTaN]

Dario Moreno yorumları dinlenmeli mutlaka, ayrı bir tat katıyor şarkılara.
Teşekkürler Lodos, çok hoş olmuş

Gerçi sen videosunu koymuşsun da, mediası da benden olsun

[@LaLe]

Tam diyecektim neden media player koymadın, sağolsun Sultan eklemiş bile


Ellerine sağlık Lodos, çok güzel olmuş.

[@Smyrna]

Dario Moreno (1921 - 1968)

Asıl adı David Arugete olan “Dario Moreno”, 3 Nisan 1921’de İzmir'in Mezarlıkbaşı semtinde doğdu. Tren istasyonunda çalışan babası trajik bir şekilde vurulup ölünce yetim kaldı.

Dört çocukla ortada kalan annesi madam Roza, onu çaresizlikten yetimhaneye (Nıno de Guerfanos) vermek zorunda kaldı. Dört yaşlarına kadar çocukluğunun bu dönemini yetimhanede geçiren Dario, daha sonra Yahudi ilk mektebini bitirdi.
İlk gençlik yıllarında durmadan bir işten diğer işe, dolaşıp duruyor, düzenli bir işte çalışmıyordu,.... En yakın çocukluk dostu Alber Dinar'dı.

Ayak hizmetleri, getir götür işlerini görmek üzere İzmir'in ünlü avukatlarından birinin Kardıcalı İşhanındaki yazıhanesine alınmıştı. Gözü açılmıştı artık Dario'nun.

Kendi kendini yetiştirdi ve katipliğe yükseldi. Artık biriktirdiği para ile kendisine elbise alabiliyor, onun bunun eskisi ile geçinmiyordu. Bu arada geceleri milli kütüphaneye gidip Fransızca çalışıyordu. Dario, kısa bir zaman içersinde bu dili öğrendi. Bu arada eline gecen ilk gitarı ile sokak aralarında napoliten şarkılar söylemeye başladı Dario,
Türk çiftetellisini Yahudilerin yüzyıllardır yaşattığı ladino dilinde, egzotik ve romantik bir tarzda yorumluyordu.

Aynı dönemde bar-mitzva törenlerinde şarkılar söylemeye başladı.17 - 18 yaşlarına geldiğinde semtinde ve İzmir’de tanınmaya başlamış, düğün ve benzeri etkinliklerde elinde mikrofon boy gösteriyordu. İlk konserini Konak vapur iskelesinin üzerindeki gazinoda verdi. Dario biraz eline para geçince annesi ile birlikte Asansör semtine taşındı. Gittikçe İzmir’de ünlendi, İzmir Palas’ta şöhreti iyice parladı.

ASKERLİK

Piyade eri olarak askerlik yaptığı sırada Akhisar orduevi caz orkestrasında solistlik yaptı. Ayrıca yine Konya ve Adana’daki askeri mahfellerde sahneye çıktı. İşte bu askerlik döneminde müzikle daha derin meşgul olabildi. Yine birgün İzmir Kordondaki Nato binasının yerindeki Marmara gazinosunda da sahneye çıktı.

Askerlik devresinden sonra Dario'yu bir süre İstanbul'daki Fenerbahçe Belvü gazinosunun sahnesinde görüyoruz. Bu arada Ankara'daki Bomonti gazinosu onu iki gece için Ankara'ya çağıracak ve iki gün için gittiği Ankara’da tam iki yıl çalışacaktı. (İkinci Dünya Savaşı yılları)

ORHAN VELİ İLE TANIŞMA
(Hayat Dergisi - Ozan Sağdiç Ropörtajından)

Dario Moreno Ankara’ya ilk gelişini şöyle anlatıyor; Hergele meydanında 3'üncü sınıf bir otelde iki kişilik bir odaya yerleşmiştim. Bir hafta geldim gittim, oda arkadaşımı tanımak kısmet olmadı. Ya ben geç geliyordum ya o. Sabahleyin de birimizden biri erken kalkıp gidiyordu.

Sonunda bir sabah gözlerimi açtım, oda arkadaşım da gözlerini açtı. Birbirimize baktık. Ben "merhaba" dedim. O da "merhaba" diye karşılık verdi. Benim hakkımda o zaman Ankara gazetelerinde ufak tefek yazılar çıkmaya başlamıştı., komşum beni bu yazılardaki resimlerden tanıyormuş. Peki siz kimsiniz? Ne iş yapıyorsunuz? Diye sordum. Gülümsedi "boş gezerim" dedi, "adım Orhan Veli'dir". Şair Orhan Veli ile oda arkadaşlığımız uzun bir müddet devam etti, Orhan, yeni yazdığı veya sevdiği bir şiiri mutlaka bana okutur ve hep:
"ne güzel şiir okuyorsun sen" derdi.

FRITZ KERTEN İLE TANIŞMA / İstanbul

Dario Moreno iki yıl Ankara’da kaldıktan sonra, İstanbul'a gitti. Ve Fritz Kerten'in orkestrasına solist olarak girdi. Orkestranın iki yıldız solisti vardı : Sevim ve Sevinç Tevs kardeşler.
Yıllar sonra Paris’te büyük üne kavuşan Dario Moreno eski patronu Fritz Kerten'i unutmadı, Paris'e getirtti, adını Andre Kerr'e çevirip piyanist olarak yanına aldı.

ATİNA VE PARİS

Dario İstanbul’da bir yıl çalıştı. Bir yıl sonra Atina'ya giden Dario orada çalışarak bir uçak bileti parası biriktirir. Paris'teki bir emprezaryoya telgraf çeker, kendisini karşılamalarını ister ve atlayıp uçağa Paris'e gider. Fransa’da ilk kez Cannes'daki Palm Beach Otelinde şarkı söyler.

Daha sonra Paris’e geçen Dario, burada Perto del Sol müzikholünde sahneye çıkar. Paris’teki ilk yıllar başarısızlık yıllarıdır. Almanya'daki Amerikan askeri kulüplerinde bir müddet şarkı söyledikten sonra Fransa'da ilk defa "jezabel" şarkısı ile olağanüstü bir başarı elde etti. Daha sonra söylediği kalipsolarla ününü pekiştirdi "adieu Lisbon" ve "cou courou cou cou" en tutulan parçaları oldu. Türkçe müzik çalışmalarında Sezen Cumhur Önal ve Fecri Ebcioğlu şarkılarına Türkçe söz yazdılar.

DARIO SİNEMADA

Müzik çalışmaları yanında Dario toplam 45 film çevirmiştir. İlk filmi "le salaire de la peur" (dehşet yolcuları) dır. Bu arada "oeil pour oeil" (göze göz) adlı filmiyle Fransa'da en iyi yardımcı aktör ödülünü almıştır.

Brigitte Bardot ile "oh que mambo" (come and dance with me) filminde oynayan Moreno, Eddie Constantine ile serüven filmlerinde rol aldı. Ünlü sanatçı Jacques Brel ile Don Kisot müzikalinde oynadı.

Yedi dili gayet iyi konuşan Dario, şarkılarını da çeşitli dillerde okumuştur. Plaklarını Avrupa’da "Barcley", Amerika’da Frank Sinatra'nın sahibi olduğu "Raprise" firmaları doldurmaktadır.

Çocukluğunda yalınayak, bardağı bir kuruştan su satan, İzmirli Dario Moreno büyük bir servet yapmaya devam eder. Brezilya’da bir çiftliği, Paris’te muhteşem bir dairesi vardır. Her yıl Rio de Janeiro karnavalına gitmeyi adet edinmiştir. Gene her yıl 16 ülkeyi içine alan büyük bir turneye çıkar. Döneminde, Fransa’da Jean Marais'ten sonra en zengin gardroba sahip ve şık giyinen erkek olarak bilinmekteydi. Franbuaz renkli cadillac'ı çok ünlüydü.

JACQUES BREL İLE AYNI SAHNEDE
(L'Homme de la Mancha)

Jacques Brel'in yazıp sahneye koyduğu ve başrolünü oynadığı Don Quichotte adlı müzikal eserde Dario, Sancho Panca rolünü üstlendi. Eserin Belçika promiyeri 4 Ekim 1968 de Brüksel’de yapıldı. 10 Aralık’taki Paris promiyerine kısa bir süre kalmışken Dario'nun Türkiye’den ölüm haberi geldi. Bunun üzerine rol Robert Manuel'e devredildi.

ÖDÜLLERİ

"Oeil Pour Oeil" (GÖZE GÖZ) adlı filmiyle Fransa'da en iyi yardımcı aktör ödülünü almıştır.

Dario Moreno 1958 yılında la vie parisienne'de ilk defa klasik bir eseri plağa doldurdu ve o yılın "grand prıx du dısque" (plak armağanı) ödülünü kazandı.

1962'de Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın "Hitit Güneşi" ödülünü kazandı.

1969 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı, "Darıo Moreno" ödülünü koydu, ve bu ilk ödülü “Esin Afşar” ve "Jacques Brel" Paris Büyükelçiliğindeki törenle teslim aldılar.

Bu kez 1988 yılında, 6 Ekim gecesi Akdeniz müzik yarışmasında, bu yarışmanın direktörü, ve rahmetlinin çok yakın dostu Erkan Özerman'ın girişimi ile "Dario Moreno" anısına "altın Hitit" ödülü konuldu. Bu ilk ödülü İtalyan sanatçı Gianluigi di Franco aldı.

Dario’nun ölümü ile ilgili rivayetler bir hayli değişiklik gösterir, bilinen bir versiyona göre 1 Aralık 1968 günü, İstanbul Hilton Oteli’ndeki odasında ölü bulunduğudur. Bir kısım rivayet ise hava alanına taksi ile giderken bir kalp krizi sonucu öldüğüdür. Ölümünün hemen sonrasında merhumun annesi madam Roza, Dario'yu gömülmek üzere İsrail'e götürdü.

Bugün Dario’nun mezarı İsrail’deki Holon kenti mezarlığındadır.

[@Kardelen26]

Çok güzeldi Smy...
Valla bugün sevdiğim tarz müzikler paylaşıyorsunuz teşekkürler

[@ReaL]

Teşekkürler Smyrna, ellerine sağlık..

İzmir - Konak ilçesi Halil Rifat Paşa semtindeki Tarihi Asansöre giden kısa yol..

Dario Moreno Sokağı

[@Smyrna]

Kusura bakma Lodos.

Gerçe konu güncellenmiş oldu sayemde.

* * *

Real; sokağın başına iki tarafa yeni heykeller koyuldu. Gidip bir resim çekmek lazım.

[@LaLe]

Sana da teşekkürler Smy, ellerine sağlık.

[@aydede]

teşekkürler Lodos en sevdiğim sanatçılardan biridir,onun hakkında verdiğin uğraşı için gerçekten teşekkürler.