İstanbul'un kentsel ve mimari estetiği Cumhuriyet sonrası ve özellikle son 30 yıllık dönemde kayboldu gitti.

Tintin et le mystère de la Toison d'Or
(Tenten ve Altın Post)

1961 tarihli Belçika-Fransa ortak yapımı olan filmin yapım tasarımcısı Philippe Ancellin. Tintin serisinin 2.filmi olan ve mekânları kısmen film dekoru olarak inşa edilen projenin mekânları ve yapılı fiziksel çevresi, İstanbul'un 1960'larına dair kentsel bir belgesel niteliğindedir. 1960'lı yıllarda sadece Fransa'da yaklaşık 4 milyon kişi izledi.

From Russia with Love
(Rusya'dan Sevgilerle)

1963 tarihli İngiliz yapımı, 007 Bond serisinin ikinci filmi olan projenin sanat yönetmeni Syd Chain. Filmin neredeyse tamamı İstanbul'da geçmekte olup, ofisler ve otel odaları film dekoru olarak inşa edildi. Romanı, başkan J.F Kennedy'nin en sevdiği 10 kitap arasında bulunan film, o dönem tam 17 ülkede gösterime girdi.

Topkapi

1964 tarihli Amerikan yapımı filmin set tasarımları Max Doly ve Andre Labussiere imzalı. Dış sahneler gerçek tarihi mekânlarda çekilirken iç mekanlar Fransa'da Studios de Boulogne’da dekor olarak inşa edildi. Tüm zamanların en güzel polisiye-macera filmlerinden biri kabul edilen proje bir nevi kültürel propaganda aracı olarak uluslararası kamuoyunda İstanbul’u halen temsil etmektedir. Film Peter Ustinov’a En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Oscar’ını getirdi.

Kriminal
(Killink Istanbul'da)

1966 tarihli İtalyan İspanyol ortak yapımı olan filmin sanat yönetmenliğini J.Luis Garsia ve J. Pérez Cubero, set dekorlarını ise Giuseppe Bassan yaptı. Çekildiği dönemde Bond serisine alternatif olarak görülen filmde olabildiğince doğu motifleri ve İstanbul'un gösterişli tarihi mekânları vurgulandı.

The Red Headed Corpse

1971 tarihli İtalyan yapımı filmin yapım tasarımını Giovanni Fratalocchi yaptı. İstanbul'da yaşayan ressamın hayatına dair bir kesit sunan filmin ana mekânları her ne kadar batılı tarzında kurgulanmış olsa da iç mimari öğelerde oldukça sık doğu motifleri kullanıldı.

Kaynak

Murder On The Orient Express
(Şark Ekspresinde Cinayet)

1974 tarihli İngiliz yapımı olan film, Agatha Christie 'nin Pera Palas oteli 411 numaralı odasında yazdığı aynı adlı romanından uyarlandı. Yapım tasarımını Tony Walton'un yaptığı filmde Ingrid Bergman en iyi yardımcı kadın oyuncu dalında Oscar ödülü aldı. Filmin özellikle tren garı sahnelerinde Osman Hamdi Bey'in resimlerinden çıkma Osmanlı karakterleri görmek mümkün.

Midnight Express
(Geceyarısı Ekspresi)

1978 tarihli Amerikan İngiliz ortak yapımı olan filmin yapım tasarımcısı Geoffrey Kirkland. Vizyona girdiği dönemde ve sonrasındaki uzun bir süre Türkiye'nin ulusal imajını zedelediği için oldukça büyük tepki gören filmin Sağmalcılar Cezaevi çekimleri Malta'da yapıldı.

Zombie And The Ghost Train
(Zombi ve Hayalet Tren)

1991 tarihli Fin yapımı filmde Finlandiya'dan İstanbul'a kaçan ana karakterin depresif, tabiri caizse 'looser' yaşantısı işlendi. Film mekânlarında ağırlıklı olarak Eminönü, ara sokaklar ve köprü altı kullanılırken, karakterin psikolojisine paralel olarak İstanbul'un bulutlu, gri, renksiz yüzü yansıtıldı.

Il Bagno Turco
(Hamam)

1997 tarihli İtalyan, Türk, İspanyol ortak yapımı olan filmin sanat yönetmenliğini Virginia Vianello ve M. Ziya Ülkenciler yaptı. Bir kentin insan üzerindeki etkisi ve karakterini dönüştürebilme gücünü yansıtan film Fransa, İngiltere, Hollanda, Almanya, Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri başta olmak üzere 21 ülkede gösterime girdi. Norveç, İsveç gibi bazı ülkelerde gişe hâsılat rekoru kırdı.

The World is Not Enough
(Dünya Yetmez)

1999 tarihli İngiliz yapımı olan projenin bütçesi 135 milyon dolar olup, 007 Bond serisinin 19.filmidir. Yapım tasarımını Peter Lamont'un yaptığı filmin İstanbul mekânları için neo barok, neo klasik tarzda çizgiler tercih edildi. Filmin sadece dvd kopyaları o yıllarda 5 milyondan fazla sattı.

Accidental Spy
(Altınyumruk İstanbul'da)

2001 tarihli Hong Kong yapımı filmin yapım tasarımını Kenneth Mak yaptı. Dünya çapında dağıtımı yapılan filmde Kapalıçarşı, Yerebatan Sarnıcı, Pera Palas Oteli, Aya İrini Kilisesi, Çemberlitaş Hamamı gibi tarihi İstanbul mekânları kullanılırken, Sarıyer Garipçe köyünde dev bir iskele inşa edildi. Banka'nın kasa dairesi de yine film dekoru olarak Tepebaşı'ndaki TRT binası içinde inşa edildi.

Politiki Kouzina
(Bir Tutam Baharat)

2003 tarihli Yunan Türk ortak yapımı filmin set tasarımları Olga Leontiadou'ya ait. 2003 yılında Selanik Film Festivali'nde En İyi Sanat Yönetimi ödülü dâhil tam 10 ödül birden aldı, 4 kıtada 45 ülkenin sinema seyircisi ile buluştu.

The International
(Uluslararası)

2009 tarihli Amerikan Alman İngiliz ortak yapımı olan proje 2010 Berlin Uluslararası Film Festivalinin açılış filmi oldu. Yapım tasarımını Uli Hanisch, set dekorlarını Simon Boucherie'nin yaptığı filmin finali Süleymaniye, Yerebatan sarnıcı, Eminönü ve Kapalı Çarşı çatılarında geçti.

Tinker Tailor Soldier Spy
(Köstebek)

2011 tarihli Fransız İngiliz Alman ortak yapımı filmin yapım tasarımını Maria Djurkovic, set dekorlarını ise Tatiana MacDonald yaptı. Observer okuyucularının 2003 yılında dünyanın en iyi 100 romanı arasında saydığı John Le Carréın casusluk romanından sinemaya uyarlandı, aynı roman 1979'da 7 bölümlük bir dizi halinde BBC tarafından, 80'lerde ise TRT tarafından yayınlandı.

Taken 2
(Takip 2)

2012 tarihli Fransız yapımı filmin yapım tasarımını Sébastien Inizan yaptı. Filmin İstanbul sahneleri açılışı lüks bir otelden yapılsa da, konusu gereği Arnavut mafyasının İstanbul'da ikamet ettiği ve hikâyenin izlendiği diğer tüm mekânlar kentin en bakımsız, kentsel dönüşümden henüz hiç nasibini alamamış bölgeler içinden seçildi. "Taken2" film mekânlarıyla belki de İstanbul'un şimdiye kadar hiç gösterilmeyen, saklı kent kültürünü tüm dünyaya izlettirerek bir ilki başardı.

Skyfall

2012 tarihli İngiliz Amerikan ortak yapımı filmin 25 Ekim 2012'de ilk gösterimi yapıldı. Yapım tasarımcısı Dennis Gassner. İstanbul yine en klişe haliyle tüm dünyada gösterime girdi.

Bu filmlerin çoğunu seyrettim. Maalesef bir çoğunda İstanbul'un en köhne semtleri gösterilmiş, insanlara baktığınızda da arap ülkelerinden fırlamış gibi vurgulanmış. Yazında da belirttiğin gibi Topkapı Sarayı, Yerebatan Sarnıcı ve Kapalı Çarşı demirbaş mekanlar zaten. Derleme için çok teşekkürler Başakça.

__________________

Filmler macera ve polisiye konulu. İstanbul çekimleri ise Osmanlı motifleri ile bezenmiş. Hep aynı yerleri niçin tercih ettiler bilemem ama kesinlikle İstanbul'da film çekilecek bir çok modern yer mevcut.


Teşekkürler Başakça.

__________________