Son birkaç yıldır Türkiye’nin gündeminde olan “Mavi Kapak Toplama Kampanyası”nda bugüne kadar 1000’in üstünde engelli, tekerlekli sandalyeye kavuştu. Kampanya devam ederken, toplanan kapakların karşılığında tekerlekli sandalye alamayıp mağdur edildiklerini iddia edenler, “tekerlekli sandalye yok” diyen haberler halen gündemde. Aktüel, “Mavi Kapak Toplama Kampanyası”nı başlatan İzmir Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi’ne gitti; bu kapaklar nerede toplanıyor, nerede işleniyor, ne işe yarıyor, araştırıp izini sürdü.

Sokakta yürürken kaldırımların kenarlarına konmuş kutular içinde biriken kapakları yüklenip torbalarla götürenler, su içtikten sonra şişenin kapağını atmayıp ceplerine saklayan insanlar mutlaka dikkatinizi çekmiş, “kapak toplama kampanyası” hakkında hemen her gün medyada çıkan haberleri okumuşsunuzdur.

Son birkaç yıldır gündemi işgal eden bu kapakların ne işe yaradığı, neden toplandığı, kampanyanın kim tarafından başlatıldığı ve vaat edildiği gibi engellilere tekerlekli sandalye imkânı verilip verilmediği muallâkta kalan meseleyi filizlendiği yerde, İzmir Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi’nde incelemeye aldık.

2010’un Mayıs ayında başlayan projenin mimarları; proje koordinatörü Prof. Dr. Nurselen Toygar ve proje ekip sorumlusu Bülent Başoğlu… Kapak toplama fikri; Ataşehir Belediyesi’nin kısa bir süre için uyguladığı kapak toplayıp geri dönüşüme götürme ve çevreye kazandırma projesinden çıkmış.

“Biz de yapalım, 100 kapak bile toplayabilirsek kârdır” diyen ekip, iki buçuk sene sonunda Türkiye’nin dört bir yanından ve dünyada beş kıtadan akan 300 ton kapakla bir rekor kırmış. Proje koordinatörü Toygar’ın verdiği bilgiler ilginç: “Arjantin’de 80 tonla Guinness rekorunu kırmışlar geçen sene. Bir hastane için kapak toplanmış, hastanenin ihtiyacı olan bir alet alınmış.

Biz şu anda 300 tonla zaten o rekoru kırmış olduk. Resmi başvurumuzu yaptık, biz hem üniversitemizin, hem de Türkiye’nin yüz akı olmak istiyoruz. Bu işi tescillendireceğiz. Bu yardımlaşma Türkiye’nin eseridir. Biz başlatmış olabiliriz ama bu kadar benimsenmesi, yayılması halkımızın başarısıdır.”

Kapak toplama kampanyasına Çin’den ABD’ye kadar dünyada birçok ülkeden destek yağıyor. Öyle ki New York 5. Cadde üzerinde afişleri var, Birleşmiş Milletler’in resmi sitesinde de duyuruları… Şimdiye kadar tekerlekli sandalye ihtiyacı olan kimseyi geri çevirmemişler. En son, Kosova Büyükelçiliği’nden gelen talep doğrultusunda oradaki harp malullerine gönderim yapılması için harekete geçmişler.

Biz de çıkan haberler üzerine, iddia edildiği gibi depoda tekerlekli sandalye olup olmadığını da gözlerimizle görmek istedik. İstanbul Yenibosna’da bir nakliye şirketinin deposunda bulunan tekerlekli sandalyeleri, Ege Üniversitesi’nin yönlendirmesiyle gittik ve fotoğrafladık.

Kapak toplama kampanyası hakkında hiç bilinmeyen veya az bilinen birçok gerçek var. Mesela, adı “mavi kapak” olmasına rağmen aslında her renk kapak toplanabiliyor. “Biz sadece mavi kapakları değil, ilaç kutusu, bulaşık deterjanı kapaklarını, aklınıza gelebilecek her renkte kapağı topluyoruz. Bunların hepsi işe yarıyor” diyor, Toygar. “Mavi kapak” denmesinin nedeni, sayıca mavi renkte olanların daha fazla olması.

Toygar, Ege Üniversitesi’nin maddi bir kazancı olmadığının ve projeye maddi bir katkıda bulunulamayacağının, sponsor olunamayacağının da altını çiziyor: “Hiçbir çıkar amacı ve menfaat gütmeyen bir proje bu. Biz yalnızca kapak istiyoruz. Hiçbir şekilde maddi yardım ve sponsorluk istemiyoruz. Kişilerin hevesle, coşkuyla kapak toplamaları bu projeye olan güvenden kaynaklanıyor. Yaşlı amcalar, teyzeler, yol parası bile olmayan insanlar toplayıp bize kapak getiriyorlar” diyor.

Toygar bu sözleri söylerken, fakülte içinde bulunan depoya doğru ellerinde torbalarla yardımsever vatandaşlar geliyor ve topladıkları kapakları üniversiteye veriyor. “Şöyle düşünün, bugüne kadar toplanan kapaklar Ege Üniversitesi kampüsünü olduğu gibi kapatıyor ve 5 metrelik de bir duvar oluşturuyor…” Toygar ve ekibi, ilk 10 ton kapağı topladıklarında, 68 engelliyi tekerlekli sandalyelerini vermek üzere üniversiteye davet etmiş ve kamuoyu ile basın önünde bunları teslim etmiş.

“Ancak onların gelmesi zaten zordu, bundan sonrakileri bu şekilde yapmadık ve evlerine gönderim yapmaya başladık. Bu konuda firmalar gönüllü olarak bizlere destek verdi” diyor, proje ekip sorumlusu Bülent Başoğlu ve ekliyor: “Tansaş, Migros, Gürman ve Kipa da bizlere destek veriyor ve yine İzmir içindeki bu mağazalardan çok kapak geliyor. Antalya, Adana, Mardin de en çok kapak gelen yerler. İnsanlardan posta ve kargoyla da çok kapak geliyor. Her ilde belli toplama alanları var.

Biz merkezlerle görüştük, Migros ve Tansaş Ege bölgesinde 800, Akdeniz bölgesinde de 1120 mağazayı toplama bölgesi olarak ilan etti. Kipa kendi AVM’lerinde kapak topluyor ve kendi kargosuyla bizlere gönderim yapıyor. Bir de protokol yaptığımız Gümüşsu mağazaları var, lojistik ve mağazalarıyla destek veriyor.”

Kampanyaya bugüne kadar en çok ilgi gösteren ise İzmir. “Karşıyaka sahilinde insanlar sabahları yürüyüş yaparlar. Su içerler ve ellerinde kapakları toplayıp belli noktalara bırakırlar. Onlar da belediyeleri vesilesiyle buraya ya da geri dönüşüm firmasına teslim edilir” diyor Başoğlu. Projenin Türkiye’de yankılanmasının sevindirici yanları olmuş. “Engellilerimiz sosyal birey olup haklarını aramaya başladılar.

İlköğretim ve anaokullarından çok destek geldi, o çocuklar da sosyal sorumluluğu öğrendiler. Çevreyi korumak konusunda da kimsenin bir fikri yoktu, bu konuda da önemli bir adım attık” diyor, Nurselen Toygar ve “Şu an hakkında tez yazılan, üniversitelerde seminerleri düzenlenen bir dünya projesine imza attı Türkiye” diyor: “İnsanlar kalplerini açmayı öğrendiler ve uzun zamandan sonra bir iş için tek yürek oldular…”

İlköğretim ve anaokullarından çok destek geldi, o çocuklar da sosyal sorumluluğu öğrendiler. Çevreyi korumak konusunda da kimsenin bir fikri yoktu, bu konuda da önemli bir adım attık” diyor, Nurselen Toygar ve “Şu an hakkında tez yazılan, üniversitelerde seminerleri düzenlenen bir dünya projesine imza attı Türkiye” diyor: “İnsanlar kalplerini açmayı öğrendiler ve uzun zamandan sonra bir iş için tek yürek oldular…” Projeyi hayata geçiren ekiple geçtiğimiz günlerde gündeme gelen “kapak karşılığı tekerlekli sandalyelerin verilmediği” yönünde çıkan haberleri sorduk. Toygar’dan aldığımız yanıt düşündürücüydü: “Bu kişiler bize, yani Diş Hekimliği Fakültesi’ne gelmediler. Bu haberler projeyi baltalamak için... Sakladığımız hiçbir şey yok, her şey açık. Söz uçar, eylem kalır.

Elbette bu tip şeylerde çatlak sesler olabilir… İnsanlar o kadar bilinçli değil. Bakıyorlar habere, ‘aa o kadar kapak toplamışlar ve vermemişler’ diyorlar… Ne kurum adı önemli, ne kişiler önemli onun için… Oysa orada vaatte bulunan kişilerin bizimle hiçbir alâkaları yok, bize başvursalardı çoktan verirdik. Ama yine de bu haberden sonra haberi yapanlar vesilesiyle bu insanları bulacağız ve onlara istedikleri kadar tekerlekli sandalye verilecek.”

Kapaklar üniversitenin deposunda toplandıktan sonra kamyonlara yükleniyor ve Türkiye’nin ilk büyük geri dönüşüm firması olan EgeÇev- Muzaffer Pınarbaşı Geri Dönüşüm Katı Atık İşletmeleri’ne ulaştırılıyor. Bazen de üniversiteye hiç uğramadan direkt işletmenin yolunu tutuyor. İşletmenin müdürü Ergin Erdinç’e merak ettiklerimizi sorduk. Kapaklar üniversitenin deposunda toplandıktan sonra kamyonlara yükleniyor ve Türkiye’nin ilk büyük geri dönüşüm firması olan EgeÇev- Muzaffer Pınarbaşı Geri Dönüşüm Katı Atık İşletmeleri’ne ulaştırılıyor. Bazen de üniversiteye hiç uğramadan direkt işletmenin yolunu tutuyor. İşletmenin müdürü Ergin Erdinç’e merak ettiklerimizi sorduk.

Kapaklar nasıl geri dönüşüme uğruyor? Bu kapaklar yüksek yoğunluklu poli-etilen. Ancak içlerinde başka türler de var. Burada geri dönüşümün en temel noktası, orijinal malzemeye dönülmesi… Orijinal maddeye oldukça yaklaşan bir atık ortaya çıkıyor. Kapaklar firmamıza atık olarak giriyor, hammadde olarak çıkıyor.

Bu hammadde en çok nerede kullanılıyor? Yoğunluklu olarak kasa imalatında. Ekmek için kullanılan ya da muhtelif plastik kasalar yani. Bu kasalarda kullanılır, yani kapaklar geri dönüşerek bize başka bir alanda hizmet vermeye başlar. Hem maddi kazanç olur, hem de çevreye daha az zarar vermiş oluruz. Kapak zaten homojen bir malzemedir. Kırılan kapağın büyüklüğünü de elekle seçtiğinizde herhangi bir işlem görmeden enjeksiyona kolaylıkla girebiliyor. Müşterilerimiz de temiz ve derli toplu malzemeler alıyorlar bizden. Sonuçta bu işten herkes memnun kalıyor.

Peki ya işlem bittikten sonra? Malzeme gelir, kantarımıza girer, tartılır. Yazılı olarak ne gelir, fişler ve hem gönderimi yapana, hem Ege Üniversitesi’ne bildiririz. Hepsinin tek tek kaydını tutarız. Bu projeye en ufacık bir leke düşmesini istemeyiz

Tekerlekli sandalye firması Otto Bock ile nasıl irtibata geçildi?

Ege Üniversitesi yalnızca kapak toplama konusunda bizlere yardımcı oldu. Biz de onlarla sonrası için kafa kafaya verdik ve Almanya menşeli Otto Bock’un S1 modelini seçtik. Ege Üniversitesi engelli dernekleriyle konuştu ve bir araştırma yaptı. Bunun sonucunda bir protokol imzaladık. Piyasa değeri yaklaşık 700 TL olan bir adet Otto Bock marka tekerlekli sandalye için 250 kilo kapak gerekiyor, bu da cinsine göre takribi 75 bin-250 bin kapak demek. Bu toplandığında tekerlekli sandalyeler hazırlanıyor, hatta her üç sandalyede bir tanesi de tarafımızdan hibe ediliyor.

Fikrin çıkışı, yayılışı ve sistemin işleyiş şekli...

Saydamlık konusundaki bu hassasiyet çok önemli ve insanların güveninin bu şekilde sağlanmasıyla umarım sonuçlar çok daha iyiye gider.

Okurken tüylerim diken diken oldu. Ham fikir, küçük çaplı bir uygulama alanından sonra kartopu gibi yuvarlana yuvarlana bir çığa dönüşmüş.

Yardım etmek, faydalı olmak, bir işin ucundan tutarak bu yapının bir parçası olmak ne kadar basit aslında.

Hadi toplamaya devam...

Teşekkürler Lale...

__________________
Ben hiç insan kaybetmedim...
Sadece zamanı geldiğinde, vazgeçmeyi bildim...

Teşekkürler Lale...
Bu yazından sonra kimseler tutamaz beni, hiçbir
kapağın çöp kutusuna gitmesine razı olmayacağım...

__________________
"Aşk nasıl da kırılgan, sus dedim ama olmadı
Kalbimden ismin geçti , kimseler duymadı"

Mavi kapak toplama olayını ilk televizyonda, ihtiyaçlılara tekerlekli sandalye yardımı için toplatıldığını duymuştum. Fakat, bu kadar teferruatı tabiki bilmiyordum.

Bu projeyi başlatanları da bunu önemseyip kapak biriktirenleri de kutluyorum. Ne kadar güzel bir uygulama.

__________________

Bu proje çıktığından beri harul hurul kapak toplamaya başladım.

İlk kapaklarımı Ege Üniversitesine yollamıştım. Daha sonraları bazı alışveriş mağazalarında mavi kapak toplama yerleri oluşturdular. Oturduğumuz muhitte sokaktaki birkaç direkte büyük pet şişesi bağlamış birileri, çok fazla kapak atılıyor içine. Ben de artık kapakları ya buralara atıyorum ya da AVM'lere götürüyorum.

Daha önce de yazmıştım, hastanede hastalarımızı da örgütlemiştim diye. Sabah beni gördüklerinde kapaklar hazır oluyordu

Hastanelerde pet şişe suları çok fazla tüketiliyor, aynı şekilde havaalanlarında da. Böyle yerlerde bu konuya daha fazla destek verilmeli.

Hala sandalyesi olmayan birçok engellimiz var, çoğu ailelerinin sırtında taşınıyor. Akülü olanlar birçoğunun daha fazla işine yarasa da, normal tekerlekli sandalyeler onlar için nimettir.

Lütfen bu konuda duyarlı olalım, her gördüğümüz kapağı bir tekerlekli sandalye olarak gözümüzde canlandırırsak, sanırım daha fazla eğilim gösteririz.

Çok yerinde bir bilgilendirme,
Kızım ve yeğenlerimle birlikte, kapak toplayarak destek olduğumuz bu kampanya hakkında böylesine geniş kapsamlı bir bilgim yoktu.
Teşekkürler Lale.

__________________

Teşekkürler Lale, ben de toplandığını biliyordum ve bu toplama sonucunda engellilere tekerlekli sandalye verildiğini de, ama ne şekilde değerlendirildiğini bilmiyordum...

Çok doğru ve harika bir uygulama, inşallag başka doğru projeler üretilir ...

__________________

Milletimin bu yönünü seviyorum toplumsal duyarlılık için çok güzel bir örnek.


Paylaşim için eline ve yüreğine sağlık Lale.

__________________
Asya boz kırlarında bir bebek dünyaya geldi. Bu bebeğe asya stepleri beşik oldu. Rüzgarlar şarkı söyledi ona. Yıldızlar yol gösterdi. Yağmurlar yıkadı. Bu bebek büyüdü ve ona Türkadını verdiler. Türk büyüdü kasırga oldu tayfun oldu. Türk budur. Türk tayfundur, kasırgadır, Boradır. | Mustafa Kemal Atatürk.

la şey e vaki ün mutlak bel küllün mümkin

Herkes küçücük bir kapağı saklasa daha neler olur kimbilir.

Umutla okudum yazıyı, önceden de elimden geldiği kadar topluyordum ama artık elden gelenin fazlasını yapma zamanı sanırım