Şair, Tiyatro Oyunu, Roman, Deneme Makale Yazarı | Melih Cevdet Anday

[@LaLe]

Melih Cevdet Anday
(1915 - 2002)

Melih Cevdet Anday (13 Mart 1915, İstanbul – 28 Kasım 2002, İstanbul), şair, tiyatro oyunu, roman, deneme, makale yazarı.

Lise arkadaşları Orhan Veli ve Oktay Rifat'la birlikte ortaya çıkardıkları Garip Akımı ile Türk şiirindeki yenilenmeyi başlatmıştır. Kolları Bağlı Odysseus ile kendine özgü felsefi şiir akımını başlatmış, Garip Akımı`ndan ayrılmıştır. UNESCO'nun Courrier dergisi, 1971 yılında onu Cervantes, Dante, Tolstoy, Unamuno, Seferis ve Kawabata düzeyinde bir edebiyat adamı olarak gördüğünü açıklamıştır.

Yaşamı

İstanbul'da doğan Melih Cevdet Anday'ın çocukluğu Kadıköy Bahariye'de geçti. Ortaokula kadar İstanbul'da eğitim gördü. Liseyi ise Ankara'da, Gazi Lisesi'nde tamamladı. Lisede okuduğu sırada, Orhan Veli ve Oktay Rifat ile tanıştı.

Liseyi bitirdikten sonra bir süre Hukuk Fakültesi'ne devam etti. Daha sonra Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi'ne kaydoldu. Ancak Devlet Demiryolları'nda memur olarak çalıştığı için öğrenimine devam edemedi. Çalıştığı kuruluş tarafından sosyoloji öğrenimi görmek için Belçika'ya gönderildi.

Ukde isimli şiiri 1936'da Varlık Dergisi'nde yayımlandı. Bunun ardından şiirleri Ses, Yaprak, Yeditepe, Papirüs, Yeni Ufuklar, Yeni Dergi, Soyut, Ataç, Dönem, Yön gibi dergilerde yayınlandı. Orhan Veli ve Oktay Rifat ile birlikte 1941 yılında Garip isimli şiir kitabını çıkardı.

Hasan Âli Yücel'in tavsiyesi ile Milli Eğitim Bakanlığı Neşriyat Müdürlüğü'ne memur olarak atandı. 1946 seçimleriyle birlikte bakanlığın el değiştirmesi sonrasında önce yeniden askere alındı, sonra Konya'ya atandı. Ancak bu atama daha sonra geri alındı. Anday, bir süre sonra bu görevinden ayrılarak İstanbul'a döndü.

1953-1954 yılları arasında Akşam Gazetesi'nin edebiyat ve sanat sayfasını hazırladı. Fikirleri sebebiyle işten çıkarıldı. Doğan Kardeş Yayınları'na geçti ve çeviriler yaptı. Buradaki görevinden de aynı sebeple ayrılmak zorunda kaldı.

1958'den itibaren Tercüman, Büyük Gazete, Yeni Tanin ve İkdam'da kendi adıyla ve çeşitli takma adlarla denemeler ve makaleler yazdı, tefrika romanlar yayınladı. 1960'ta Nadir Nadi'nin desteğiyle Cumhuriyet'te köşe yazıları yazmaya başladı. Bu gazetedeki yazılarını 1997'ye kadar sürdürdü.

1956'da yayınladığı Yanyana isimli şiir kitabı, 142. maddeye aykırı olduğu gerekçesiyle 1964'te yasaklandı. Anday gerek şiir kitaplarıyla, gerekse daha sonraları yöneldiği roman ve tiyatro alanlarındaki yapıtlarıyla birçok ödül aldı.

Anday, İstanbul Belediye Konservatuarı Tiyatro Bölümü'nde diksiyon, özel bir tiyatro okulunda mitoloji dersleri verdi. 1964-1969 yılları arasında TRT'de yönetim kurulu üyeliği, 1979-1980 yıllarında da Paris'te eğitim müşavirliği görevlerinde bulundu.

Solunum ve böbrek yetmezliği tanısıyla Marmara Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi'ne kaldırılan Melih Cevdet Anday, 28 Kasım 2002'de 87 yaşındayken vefat etti. Büyükada mezarlığında toprağa verildi.

Şairin Ören'deki heykeli

Takma Adları

Anday, eserlerinde kendi adı haricinde şu takma adları da kullanmıştır: Yaşar Tellidede, Niyaz Niyazoğlu, A. Mecdi Velet, M. C. A., H. Mecdi Velet, Yaşar Tellidere, Gani Girgin, Zater, Yaşar Tellioğlu[1]


Eserleri

Şiir

• Garip (1941, Orhan Veli ve Oktay Rifat'la birlikte)
• Rahatı Kaçan Ağaç (1946)
• Telgrafname (1952)
• Yanyana (1956)
• Kolları Bağlı Odysseus (1962)
• Göçebe Denizin Üstünde (1970)
• Teknenin Ölümü (1975)
• Sözcükler (1978, toplu şiirler)
• Ölümsüzlük Ardında Gılgamış (1981)
• Tanıdık Dünya (1984)
• Güneşte (1989)
• Yağmurun Altında (1995)
• Yalan
• Şinanay
• Tohum
• Tek Başına
• Anı

Şiir Çevirileri

• Annabel Lee - Edgar Allan Poe
• Atlının Türküsü - Federico Garcia Lorca
• Ben de - Langston Hughes
• Bir Zenci Kızın Türküsü - Langston Hughes
• Çayhane - Ezra Pound
• Gece. Şehir Uyumuş. - Aleksandr Blok
• Hürriyet - Paul Éluard
• Kanun - Wystan Hugh Auden
• Pan Öldü - Ezra Pound
• Şiir Sanatı - Paul Verlaine

Roman Çevirisi

• Buz Sarayı (1973 - Tarjei Vesaas)
• Babalar ve Oğullar ( 1983- [Turgenyev] )
• Ölü Canlar (1982- [Gogol] )

Roman

• Zifaftan Önce (1957 - Murat Tek adıyla)
• Yağmurlu Sokak (1959 - Murat Tek adıyla)
• Dullar Çıkmazı (1962 - Murat Tek adıyla)
• Bir Gecede Üç Erkek (Murat Tek adıyla)
• Aylaklar (1965)
• Gizli Emir (1970)
• İsa'nın Güncesi (1974)
• Raziye (1975)

Şiir Üzerine Yazılar

• Anlamın Anlamı
• Çağlar Geçiyor
• Şiir Üzerine
• Şiirin Vazgeçilmez Üç Dönemi
• Şiirin Anlamı
• Uzun Şiir - Kısa Şiir
• Yarın Düşüncesi

Tiyatro Oyunu

• İçerdekiler (1965)
• Mikadonun Çöpleri (1967)
• Yarın Başka Koruda
• Dikkat Köpek Var
• Ölüler Konuşmak İster
• Müfettişler (1972)
• Ölümsüzler (1984)

Ödülleri

• 1970 TRT Roman Armağanı (Gizli Emir ile)
• 1973 TDK Çeviri Ödülü (Buz Sarayı ile)
• 1976 Yeditepe Şiir Armağanı (Teknenin Ölümü ile)
• 1978 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü (Sözcükler ile)
• 1981 İş Bankası Büyük Ödülü (Ölümsüzlük Ardında Gılgamış ile)
• 1984 Enka Sanat Ödülleri (Mansiyon - Ölümsüzler ile)
• 1991 TÜYAP Onur Ödülü
• 2000 Aydın Doğan Vakfı Şiir Ödülü

Kaynak

[@Basakca]

UNESCO'nun Courrier dergisi, 1971 yılında onu Cervantes, Dante, Tolstoy, Unamuno, Seferis ve Kawabata düzeyinde bir edebiyat adamı olarak gördüğünü açıklamıştır.

Türk edebiyatı açısından Unesco'nun vermiş olduğu payeler göğsümüzü kabartıcı derecededir. Lakin kaç kişi bu derecede onurlandırılmış, kalemi güçlü kişiyi tanıyor ve yad edebiliyor?

Konuyu okurken, Babalar ve Oğullar ile Ölü Canlar çevirilerinden başka hiç bir kitabını okumadığımı fark ettim ve kendime kızdım. (netteki şiirleri hariç)

Okumamız gereken değerlerden birini hatırlamamıza vesile olduğun için teşekker ederim Lale.

Ukde

Bir gun ışiga döner yaprak,
Üzümler kızarır kütükte,
Elbette diner bu sağanak,
Kaybolur içimdeki ukde.

Sandalımı bırakmıyor su,
Silinmiş dönüp baktığim iz,
Çoktandır kaybettiğim arzu,
Boğuna çırpıdığım deniz.

Dudağımı Islatan zemzem ,
Testisinde çökmesin dibe,
Rüzgarla dağılacak madem,
Bu yolu kapayan eksibe .

Bir gun ışığa döner yaprak,
Üzümler kızarır kütükte,
Elbette diner bu sağanak,
Kaybolur içimdeki ukde.

[@C.Doğan]

Orjinal Mesaj Sahibi Basakca

Türk edebiyatı açısından Unesco'nun vermiş olduğu payeler göğsümüzü kabartıcı derecededir. Lakin kaç kişi bu derecede onurlandırılmış, kalemi güçlü kişiyi tanıyor ve yad edebiliyor?

Okumamız gereken değerlerden birini hatırlamamıza vesile olduğun için teşekker ederim Lale.

Aynen katılıyorum. Biraz ihmalkarlık, biraz yabancı hayranlığı kendi değerlerimizin kıymetini anlamamızı engelliyor. Ben de bundan sonra Melih Cevdet Anday eserlerini okumaya gayret edeceğim.

Hatırlatma ve paylaşım için teşekkürler.

[@AFiLi]

Edebiyat derslerimizi süsleyen üstadlardandı tüm eserlerini özelliklerini meğer sular seller gibi ezberlemişim bakınca hepsini hatıradım

[@Ekin]

Çok Güzel Şey

Yaşamak güzel şey doğrusu
Üstelik hava da güzelse

Hele gücün kuvvetin yerindeyse
Elin ekmek tutmuşsa bir de

Hele tertemizse gönlün
Hele kar gibiyse alnın

Yani kendinden korkmuyorsan
Kimseden korkmuyorsan dünyada

İyi günler bekliyorsan hele
İyi günlere inanıyorsan

Üstelik hava da güzelse
Yaşamak güzel şey

Çok güzel şey doğrusu!

[@Redwine]

Döneceğim

Dağıtır saçlarını ve yalvarıp uzaktan
Mavi bir iklim gibi çağırır beni sesin,
Tertemiz göklerinde dal dal erguvan açan
Rüyalarıma ışık ve özlem serpmektesin.

Bir mayıs sabahını yaşayacak böcekler
Çılgın karanfillerle dolacak yeşil saksın,
Ve sen bir fidan gibi yeşermiş olacaksın,
Serin, çakıl yollarda kuşlar birikeceklere.




Sevincin Yarısı


Kuşlar yağmur yağdırır da
Yağmur güneşi vururdu ya
Ben sana gelirdim

Sevincin yarısı ağzımda
Zambağa birikir sabahlar
Ovalar atlara binerdi

Kulesine koşuşunca deniz
Cebimde geceden yıldızlar
Arılarla ballarla kanımda

Yüreğim avuç olurdu da
Sonra çeşme de olurdu ya
Mutsuz dönüşler ayında

Ben sana gelirdim


Melih Cevdet Anday

[@Ekin]

Apartman

Dün iki katlıydı,
Bugün üç katlı
Derken
Dört katlı, beş katlı, altı katlı
Yükseliyor efendim yükseliyor
Memleket yükseliyor

***

Islık Çalmak

Balıklar için deniz lazım,
Sevişmek için işsiz olmak
Ve geceleri yatakta
Duymamak için tabanların sızısını
Zengin olmak lazım.
Halbuki ıslık çalmak için
Bir şey lazım değil.

***

Yalan

Ben güzel günlerin şairiyim
Saadetten alıyorum ilhamımı
Kızlara çeyizlerinden bahsediyorum
Mahpuslara affı umumiden…
Çocuklara müjdeler veriyorum
Babası cephede kalan çocuklara

Fakat kolay olmuyor bu işler
Güç oluyor yalan söylemek…

[@Dilaver]

Forum Gerçek Flash Dosyası

Forum Gerçek Flash Dosyası

[@Gülümsün]

TEK BAŞINA

Ölürken çocuklarımı unuttum
Küçük deniz kirpileriyle sabah
Denedim bütün sabahları.
Sana sürgünümün şarabını bıraktım al
Mumlarını güzelliğin ve hiçliğin
Bir de kaygumun soluk ellerini.
Denedim bütün ölümleri
Ama görmedim büyülü ağaç
Ezilmiş sevdaların giysileri.
Sana ayrılığın yayını bıraktım al
Bir de adını bilmediğim gökyüzünü
Lamalar gibi koşar bozkırda.
Oysa ölümsüzlük şuracıkta, kar
Güneşi gibi doldurmuş odayı, basit,
Anlamsız ve tek başına.
Ayaklarım hayvan, üstüm başım bitki
Denedim bütün vakitleri al
Başka türlü geçmeyen bir vakitti.

Melih Cevdet ANDAY

Konuya emeği geçen arkadaşlara çok teşekkürler, ellerinize sağlık.

[@Ekin]

ANI

Bir çift güvercin havalansa
Yanık yanık koksa karanfil
Değil bu anılacak şey değil
Apansız geliyor aklıma
Neredeyse gün doğacaktı
Herkes gibi kalkacaktınız
Belki daha uykunuz da vardı
Geceniz geliyor aklıma
Sevdiğim çiçek adları gibi
Sevdiğim sokak adları gibi
Bütün sevdiklerimin adları gibi
Adınız geliyor aklıma
Rahat döşeklerin utanması bundan
Öpüşürken bu dalgınlık bundan
Tel örgünün deliğinde buluşan
Parmaklarınız geliyor aklıma
Nice aşklar arkadaşlıklar gördüm
Kahramanlıklar okudum tarihte
Çağımıza yakışan vakur, sade
Davranışınız geliyor aklıma
Bir çift güvercin havalansa
Yanık yanık koksa karanfil
Değil unutulur şey değil
Çaresiz geliyor aklıma.

Melih Cevdet ANDAY


***********

AĞULU MANTAR

Yağmur bir adım ötemizde
Kabarmış ağulu mantar

Sessizliktir ateşin yanındaki kütük
Suyun ışık değmiş kabuğu

Sen tane tanesin sevgilim
Denizim ben batık aşklarla dolu


Melih Cevdet ANDAY


**********

TELGRAFHANE

Uyumayacaksın
Memleketinin hali
Seni seslerle uyandıracak
Oturup yazacaksın
Çünkü sen artık o sen değilsin
Sen şimdi ıssız bir telgrafhane gibisin
Durmadan sesler alacak
Sesler vereceksin
Uyuyamayacaksın
Düzelmeden memleketin hali
Düzelmeden dünyanın hali
Gözüne uyku giremez ki...
Uyumayacaksın
Bir sis çanı gibi gecenin içinde
Ta gün ışıyıncaya kadar
Vakur metin sade
Çalacaksın.


1952

Melih Cevdet ANDAY