1. TBMM Binası

Çatı kiremitleri bile döşenememiş olan yapının tamamlanıp, meclisin çalışabileceği hale getirilmesi için Ankara halkı her manada özveri ile çalıştı. 23 Nisan 1920' de, okullardan toplanıp getirilen sıralara oturan mebuslar, kahvelerden devşirilen gaz lambaları ışığında, Kurtuluş Savaşı' nın yönetileceği ve Cumhuriyet'imizin temellerinin atılacağı süreci başlattılar. Kuvay-i Milliye dönemi bu çatının altında geçirildi. Cumhuriyet ve Ankara' nın başkent olması bu binada ilan edildi.

İlk Meclis binası, bir bodrum katı üzerinde yer alan tek katlı 22x43 metre ölçülerine sahip, farklı ölçülere sahip dokuz oda ve bir büyük salondan oluşan bir yapıydı. Ön yüzündeki geniş saçakları ve iki balkonu binaya belli bir görkem ve şıklık veriyordu. Kurtuluş Savaşı sırasında bütün askeri ve politik kararların verildiği bu küçük ve fazla kullanışlı olmayan yapı 18 Ekim 1924 tarihine dek kullanıldı. Bina günümüzde Kurtuluş Savaşı Müzesi olarak hizmet vermektedir.

2. TBMM Binası

Bina, Birinci Ulusal Mimari Dönemin en seçkin örneklerinden sayılır. Cumhuriyet tarihimizin en renkli ve önemli parlamenter olaylarının yaşandığı yer olması ve Atatürk' ün, herbiri yeni devrimler ve atılımları müjdeleyen konuşmalarını bu meclisin kürsüsünden yapmış olması önemlidir.

Bina çok partili demokrasiye geçişin bütün sancılarını da yaşamıştır. Ayrıca Atatürk, Büyük Nutkunu bu kürsüden okumuştur. 1961 yılının Ekim ayına kadar 36 yıl TBMM olarak kullanılan bina şimdi Cumhuriyet Müzesi' dir.

TBMM'nin ikinci binasının yapımına Mimar Vedat Bey'in projesiyle 1923'de başlandı. Bina çok kısa bir sürede tamamlandı ve 18 Ekim 1924'de hizmete açıldı. İlk binadan aşağı yukarı 50 metre uzağa yapılan yeni bina 36 yıl boyunca kullanıldı ve siyasi tarihimizde birçok önemli karara tanıklık etti. Binanın içi, bir bodrum katı üzerinde yer alan iki kattan oluşuyordu.

Merkezde Genel Kurul salonu yer alıyordu. Üst katın tavanı, Osmanlı motifleriyle dekore edilmişti. Genel Kurul salonunda dinleyiciler için balkonlar ve yıldız motifleriyle süslü duvar panelleri yer alıyordu. Dış cephesi büyük bir giriş, köprü kemerleri ve saçaklarla süslenmişti.

Cumhuriyetin ilk yıllarına tanıklık eden ikinci Meclis binası önemli tarihsel bir dönemde Meclis binası olarak kullanılmıştı. Günümüzde Cumhuriyet Müzesi olarak hizmet vermektedir.

3. TBMM Binası
Bugünkü Meclis Binası

Günümüzde de kullanılmakta olan TBMM'nin üçüncü binasının mimarı Avusturyalı mimar Prof. Clemens Holzmeister (1886-1983)'dir. Ankara'da başka birçok önemli devlet yapısının da mimarı olan Prof. Hozmeister 1938 yılında yapılan TBMM Yeni Meclis Binası yarışmasında birincilik elde etti. 11 Ocak 1937'de TBMM tarafından "anıtsal bir değer taşıyan, Türkiye Cumhuriyeti'nin devamlılığına ve yirminci yüzyılın mimari karakteristiklerine uygun" yeni bir meclis binasının yapımı için bir yarışma düzenlenmesine karar verildi. 14 projenin katıldığı yarışmada jüri üç projeyi birincilik ödülüne layık gördü. Ancak yapımı için Atatürk'ün de beğenisini kazanan Clemens Holzmeister'in projesinde karar kılındı. Binanın yapımına 26 Ekim 1939'da, görkemli bir törenle başlandı.

İkinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesi binanın yapımı için finansal sıkıntılar yaşanmasına neden oldu ve inşaatına belli dönemlerde ara verildi. 1957 yılından sonra inşaata tekrar hız verildi ve bina Ocak 1961'de kullanılmaya başlandı. Yeni Meclis toplamında 475,521 metre karelik bir arazi üzerine kuruldu. Ana bina 19.372 metre kareyi kaplıyordu. Fonksiyonel iç mekân olarak toplam alan 56,775 metre kareydi. Beş katlı binanın ön cephesi 248 metredir.

TBMM binası, Türkiye Cumhuriyeti'nin gücü ve kalıcılığını da temsil edebilecek şekilde, ciddi, kalıcı ve sağlamlığın ön planda tutulduğu mimari bir dışavuruma sahiptir. Büyüklüğü açısından, dünyanın en büyük parlamento yapılarından biridir.

TBMM Hangi Şartlar İçinde ve Nasıl Açıldı?

Her üç meclis binasını da defalarca gezdim. Ama hiç biri ikinci bina kadar duygulandırmadı desem yeridir. Balmumundan yapılan canlandırmalar sanki o anları yaşıyormuş hissini yaşatıyor.

En son meclis binası ise tam bir keyif yeri. Yani şimdi meclisde olanların istedikleri gibi.

"Ey egosu boyundan büyük insan..
Bir gün ölüp toprak olacaksın. Bir tohum filizlenecek ot olacaksın, bir öküz seni yiyecek ve sıçtığı bok olacaksın.. Yani hep aynı kalacaksın."