Türkiye Adı Nereden Gelmiştir?

Günümüzde Türkiye Cumhuriyeti'nde kullanılan Türkiye, Eski Fransızca'daki Turquie kelimesinden türemiştir. Orta Çağ Latin ülkelerinde Turquia ve Turchia olarak geçer. Yunan kaynaklarında Τουρκία olarak adlandırılmıştır. Orta Çağ İngilizcesi'nde ilk defa (olarak Turkye, Torke, ardından Turkie, Turky), 1369 yılında Chaucer tarafından yazılmıştır. O zamanın diğer uygarlıkları tarafından Osmanlı İmparatorluğu'ndan sık sık Türkiye veya Türk Medeniyeti olarak bahsedilirdi.

Etimoloji

Türkiye adı (Orta Çağ Latincesi: Turchia/Turquia) 2 parçaya ayrılabilir: Çok önceden beri söylenen Türkiye ismine teorik olarak eklenen -iye eki, "sahip", "bölgesi", "ile ilgili" anlamlarına gelir. İlk olarak Yunanca ve Latince Tourkia (Τουρκία) ve Turchia sözlerindeki –ia ekinden türeyip daha sonra Arapça Turkiyya (تركيا) kelimesindeki –iyya ekinden türemiştir.

Türk kaynaklar

"Türk" veya "Türük" kelimesi ilk defa Eski Türk Yazıtları'ndan biri olan Orhun Yazıtları'nda Göktürk Devleti döneminde 8. yüzyılda kullanılmıştır. Türkçeden çıkmış olan Türk kelimesi Göktürk Devleti'nde ilk defa kullanılmıştır. İşbara Kağan'dan İmparator Yang Jian'a 585 yılında gönderilen mektupta ona "Büyük Türk Kağanı" demiştir. Orhun yazıtlarında Türk ve Türük adı çokça geçmektedir.

Çin kaynakları

Türkiye ile aynı anlama gelen belki de ilk sözcük Çin kaynaklarında "tie-le" (铁勒) veya "tu-jue" (突厥) olarak geçer. İsim, Çinliler tarafından Orta Asya'daki Altay Dağları'nın güneyinde yaşayan Türk halkına milattan önce 177 civarında verilmiştir.

Yunan ve Latin kaynakları

Yunanca, Tourkia ismi (Yunanca: Τουρκία) ilk defa Bizans imparatoru ve rahip VII. Konstantinos Porfirogennetos'un yazdığı De Administrando Imperio, kitabında geçmektedir fakat o, "Türkler" diyerek daima Macarları kastetmiştir. Benzer olarak Hazar Kağanlığı'na da Bizans kaynaklarında Tourkia (Türklerin Bölgesi) denilmiştir. Ancak, Bizanslılar daha sonra 1071 Malazgirt Savaşı'ndan sonra Türklerin Anadolu'da yaşadığı yerlere demeye başlamıştır. Orta Çağ Yunan ve Latince'de geçen Türkiye adı aynı yerleri tanımlamak için kullanıldığı söylenemez. Hazarları da kapsayan Tataristan sözcüğü Orta Asya bozkırlarına denilirdi. Selçukluların çıkışı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun 14. yüzyıldaki yükselişinden sonra Tataristan sözü bir başka bölge için kullanılmaya başlandı.

Pers kaynakları

Türkçede kullanılan -stan eki Farsça kökenlidir.Persler, Orta Asya'da yaşayan Türklerin bölgesine Turkestan demişlerdir. Bu kelime Türk kelimesinin yanına "İkametgahı" anlamına gelen Farsça "-estan veya -stan" ekinin gelmesiyle oluşmuştur. Modern Farsça'da Türkiye (ترکیه) sözcüğü, kişilerin yerini belirtmek için kullanılan Arapça nisba ekinin türemiş halidir. Türk dilinde kullanılan Türkiye, ayrıca Arapça'dan alınmış -iye eki taşımaktadır.

Arap kaynaklar

Arapça Turkiyya (Arabic: تركيا) Memlük Sultanlığı'nda kullanılmış (Türklerin Devleti) ve Mısır, Filistin, Suriye, Hicaz ve Siranayka'ya denilmiştir.

Diğer dillerde

İzlandaca sözcük Tyrkland ve Macarca sözcük Törökország, Türk toprağı anlamına gelen ana dildeki söz türetme yöntemleri kullanılarak türetilmiş iki sözdür.

Coğrafi ad olarak Türkiye adı nereler için kullanılmıştır?

Türkler, göçebe bir yaşam sürdüklerinden tarih boyunca birçok bölgeye göç etmişlerdir. Bağımsız yaşadıkları coğrafyaları da vatan olarak görmüşlerdir. Bu sebeple tarih boyunca birçok yere Türkiye adı verilmiştir.

• Türkiye kelimesi ilk defa Bizans kaynaklarında geçmektedir. 6. yüzyılda Kök Türk Devleti döneminde “Orta Asya” için kullanılmıştır.

• 9. ve 10. yüzyıllarda Bizans kaynaklarında Hazarların yaşadığı Volga ve Don nehirleri arasında kalan bölgeye “Türkiye” denilmiştir. (Batı Türkiye (Macaristan) ve Doğu Türkiye (Hazarların Ülkesi))

• Memlükler döneminde 11. ve 13. yüzyıllar arasında Mısır’a “Türkiye” denilmiştir. (Memlükler devletlerine El Devlet’üt Türkiye derdi.)

• 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi sonrasında Anadolu Türkiye olmuştur. 12. yüzyıldan itibaren Türkiye denilmeye başlanmıştır

Türkiye adı ilk kez hangi savaştan sonra kullanılmıştır?

• Anadolu’ya ilk kez Miryokefalon Savaşı‘ndan itibaren Avrupa kaynaklarında “Türkiye” denilmeye başlanmıştır. (1176)

Türkiye adı ilk hangi antlaşmada geçmiştir?

Ermenistan ile yapılan Gümrü Antlaşması‘nda geçmiştir.

Selçuklu ve Osmanlı döneminde Türkiye adı kullanılmamıştır. İlk defa Namık Kemal ve Ali Suavi’nin yazılarında “Türkiye, Türkistan, Türkland” şeklinde Türkiye adı kullanılmıştır.

20 Ocak 1921’de yürürlüğe giren Teşkilatı Esasiye‘nin (1921 Anayasası) 3. ve 10. maddelerinde “Türkiye” adına yer verildiği için o tarihten başlayarak ülke ve devlet adı olarak Türkiye Devleti ve Meclisin adı da Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak kullanılmıştır.

Kaynak