Yitirilmiş Zamanın Peşinde | İstanbul

[@Basakca]

Yitirilmiş Zamanın Peşinde | İstanbul

1950'de İstanbul Umumi Haritası

1950'lerde, İstanbul nasıldı dersiniz? Yukarıdaki harita size o günleri hatırlatıyor olmalı. Henüz, birinci, ikinci, üçüncü boğaz köprüleri yoktu. Boğazi alttan geçecek olan tunelin inşaatı da başlamamıştı. 1950'lerde, İstanbul'da, sakin, huzurlu bir hayat vardı. Boğazın her iki yakasında, yeşillikler, alabildiğine uzanıyordu. Trafik, 1 numaralı sorun değildi. Bir yerden bir yere gitmek için, telaşeli davranmaya da gerek yoktu, çünkü yaşam, (Eminönü - Beyoğlu - Üsküdar çevrelerinde) dar bir üçgende odaklanmıştı. Boğazda, Kalender vapuru, iskeleden iskeleye keyifli keyifli süzülüyor, uzaktan tramvaylarin "çın, çın" düdükleri yankılanıyordu.

40 Paralık Osmanlıca Tramvay Bileti

Üçüncü Mevkii Tramvay Bileti (Üzeri 3 Kırmızı Şeritli)

1935-39 arası Tramvay , İstanbul'un, tek değilse bile, en önemli ulaşım aracıydı. Önemli merkezlerinin arsında dolaşıp dururdu. Tramvaylarda "mevki" farkı vardı. Birinci ve ikinci mevki vagonlarının renkleri, konforları ve ücretleri farklı olurdu. Birinci mevkiideki koltuklar deriden, ikinci mevkiidekiler tahtadan olurdu. Yolcular, hem bindikleri vagona, hem de gidecekleri mesafeye (kıta'ya) göre ücret öderlerdi. 1872 - 1881 yillari arasındakı atlı tramvaylar döneminde, birinci mevkiide kısa mesafe 20 para, en uzun mesafe 60 para; ikinci mevkii için en kısa mesafe 10 para, en uzun mesafe 40 paraymis. Ücretler, mevkiiye ve mesafeye göre değişiyordu. Tramvay biletlerinin bir yüzünde, tüm kıtalar, mevkiiler ve ücretleri tablo halinde gösterilirdi. Arka yüzünde ise, bugünkü sistem haritalarına benzer bir şekilde hatlar gösterilirdi. Her bir daire arası bir kıtayı temsil ederdi. Biletlerin üzerinde yazıların tamami Osmanlıca ve Fransızca olurdu. Bizim zamanımızda, tramvayların akordeon yan kapıları olurdu. Vatman, çan çalmak için, ayağının altındakı bir düğmeye basardı. İçeride dolaşan biletcinin, boynuna astığı kahverengi deriden bir para çantası, elinde biletleri yanyana dizdiği bir tahta kutusu olurdu. Bileti kopartmadan önce, arkası lastikli kalın kalemle, biletin üzerini işaretlerdi.

Biletlerin üzerinde yazılan ifadelere, duraklara birlikte bir göz atalım mi ? Yedi-Colué, Ak-Serai, Beyazıd, Sultan-Ahmed, Emin-Eunu, Sirkedji, Pont, Karakeuy, Cabatache, Bechiktach, Ortakeuy, Courou-Tchechme, Arnaoutkeuy, Bebek, Silivri-Kapou, Daoud-Pacha, Top-Capou, Tchappa, Edirné-Capou, Fatih, Chehzadé-Basi, Eyoub, Aivan-Sérai, Djbali, Cassim-Pacha, Yenicheir, Harbié-Ferikeuy, Chichli-Caracol, Chichli, Azap-Capou, Municipalité, Galata-Sérai, Tunnel, Tatavla, Nichantache ! Fransızca-Türkçe arası garip bir dille ifade edilen bu isimler, tramvay üzerindeki hat tabelalarında da görülürdü. Yukarıda yazılanlar "Asil" duraklardı Bir de bunların yanında "İhtiyari" (zorunlu olmayan) duraklar olurdu. Vatman, inecek ya da binecek yolcu yoksa, bu duraklarda durmazdi.

Dersaadet Tramvay Şirketi

1914 yılının Ocak ayında, Dersaadet tramvay şirketi , elektrikli tramvayın işletilmesi ile ilgili tüm hazırlıkları tamamlamış. Deneme seferini, Galata köprüsünden başlatma kararı almış. Derken 25 Ocak 1914 günü, gelmiş, çatmış. Pazar günü olmasına rağmen, Karakoy (Karakeuy) meydanında, büyük bir halk kitlesi toplanmış. Herkes, beygir gücü yerine, elektrik gücüyle çaıişacak tramvayı merak ediyormuş. Böylece, tramvay elektriğe, köpü de tramvaya kavuşmuş. Bu birliktelik, tramvayın son seferine kadar sürmüş.

Kadıköy'de Tramvaylar

Tramvaya Asılanlar 1

Tramvaya Asılanlar 2

Tramvayla İlgili Haber

Tramvayla ilgili haberler, gazetelere de konu olurdu. 1955'lerdeki bir gazete haberini birlikte okuyalım: "Şu tramvayın haline bakınız, daha doğrusu, tramvayı kucaklayan gençlerin haline! Bu gençler Haydarpaşa Lisesi öğrencileridir. Okuldan çıktıktan sonra, önlerinden dolu geçen tramvaya binip, bir an evvel, uzaktaki evlerine gitmek için, işte böyle ileri atılmakta, tramvayı sarmaktadırlar. Elbetteki bunların, bu hareketlerinde bir aykırılık yoktur. Okuldan çıkış saatine göre, bir kaç tramvay geçirilmezse, tek tramvay da dolu geçirilirse, öğrenciler başka ne yapabilirler? Ezilmek, düşmek, arkadan gelen, yandan geçen diğer vasıtaların altında kalmak tehlikesine rağmen, bu çocuklar işte her gün böyle hareket etmekte, mekteplerine böyle gidip gelmektedirler. Reklam ve propaganda nutukları bir yana, herkesin gözü önünde cerayan eden bu hali görüp bir son vermek lazımdır. Bu çocukları bu şekilde tramvaya hücum etmekten men şeklinde olursa, çok daha ağır yazarız! "

Taksim'de Tramvaylar

İstanbul için vazgeçilmez gibi görülen tramvaylar, 1956 sonbaharında başlayan "İmar hareketleri"nden nasibini aldı. İlk önce, tramvayların, şehrin en önemli meydanı Aksaray'a girmesine izin verilmedi. Sonra, Topkapı-Çapa ve Çapa-Aksaray hatlarındaki raylar söküldü. İstanbul, yavaş yavaş, tramvaysız yaşama hazırlanıyordu. İstanbul yakası, 1961 yılında, tramvaylara tamamen veda etti. Avrupa ülkelerinde, kaldırılan tramvayların yerini hemen metrolar aldıysa da, İstanbul, metro ile çok uzun seneler sonra tanışacaktı. İstanbul'da, raylar söküldü, meydanlar yeniden duzenlendi, hatlar iptal edildi, araçlar tamir edilemeyecek şekilde açik havada bekletildi, tramvay zamana yenik düştü.

Tramvay'ın Son Seferi, 128 no'lu Tramvay, 12 Ağustos 1962

Troleybüsler

Troleybüsler Sürat azlığı, bakım masraflarının ağırlığı nedeniyle kaldırılan tramvayların yerine konan troleybüsler de çok uzun soluklu olmadı. Halk onlara "boynuzlu" adını taktı. En küçük bir sarsıntıda, boynuzları, üstteki telden kurtuluyor, şöför inerek, onlari tekrar tellere yerleştirmek için çaba harcıyordu. Troleybüslerin hızları düşüktü, manevra kabiliyetleri azdı. 1984 yılında seferden kaldırıldılar. İstanbullular, troleybüsleri benimsemedikleri için, onları, tramvaylara yaptıklari gibi, duygulu törenlerle uğurlamadılar. Troleybüsler, sessiz, sedasız, hayatımızdan silindiler.

Eski Bir İstanbul Otomobil

İstanbul 7869 Plakalı Otomobil

1948'de Taksimetreli Otomobil

Direksiyondan Vites Otomobil

İstanbulluların hayatında hep vardı ama, yollarda çok ender görülüyorlardı. Plakalar, İST 7869 örneğinde olduğu gibi, İstanbul'un ilk üç harfiyle başlar, sonra sıra numarasıyla devam ederdi. Ön camlar, genelde iki parçalıydı. Taksimetre, dışarıda bulunur, yolcu geldiğinde "kurulurdu". Otomobilin "taksi" oldugunu belirten, damalı şerit, camların altında otomobili çepeçevre sarardı. Otomobiller 3 vitesli olur, vites direksiyondan değiştirilirdi. Ağır nikelajlarla süslü olurlardı. Otomobile binebilmek için, kılık kiyafete de dikkat etmek gerekirdi. Otomobil ile ilgili ozel bir moda bile vardi. Motor yağ değişimleri, şimdi olduğu gibi 15.000 km'de değil, 2.000 - 3.000 km'de bir yapılırdı. Otomobili olmak, bir ayrıcalıktı. Otomobili olanlar,mutlaka otomobilleri ile birlikte bir fotoğraf çektirirlerdi.

Trafik Kontrolü

Otomobilin az olmasına rağmen, trafik polisleri, her zaman olduğu gibi gene sahnedeydi. Polis arabalarının tavanlarında sirenleri olurdu. Ekip olarak gezerlerdi. Henüz "radar tuzaklari" yoktu. Gördükleri otomobili durdurur, evrak kontrolü yaparlardı. Trafik polislerinin, özel yapılmış, açık renk uniformaları olurdu.

Dodge Kamyon

Tünel

Bir ay süren hayvan denemeli seferlerden sonra, 17 Ocak 1875'te hizmete başlayan tünel, 1910 yılına kadar, 150 beygir gücünde 2 buharlı makineyle çalışırmış

Ahşap Vagon

1940'larda tünelde ahşap vagonlar hizmet veriyordu.

[@LaLe]

Eskiye doğru nostaljik bir tur yaptım


İstanbul'un boş sokaklarının olduğu dönemi yaşamak isterdim.

Resimde Taksim Anıtının sol yanındaki bina artık yok. Ne binası imiş acaba o? Çok da güzel görünüyor. Senin bir başka konunda Taksim'de yok olan binalardan bahsediyordu herhalde Başakça, onu bulmam lazım.

Zaman tünelinde kısa ve güzel tur için çok teşekkürler, emeğine sağlık.

[@Banemin]

Başakça 3. mevkide yapılmış harika bir yolculuktu benim için...

Sökülen tramvay hatları yerine yapılmayan metrolarda aynı demiryollarının gelişmesini istemeyen otomobil ve kara taşımacılığı sektörünün baskılarına boyun eğildiği için, şimdi hala şehirler arası yolculuklarda otobüsler, taşımacılıkta kamyonlarla uğraşmaktayız.

Oysa demiryollarına ve şehir içi metro sistemine ağırlık verilmiş olsaydı hem milli servet bu kadar fütusurca çarçur etmemiş, hemde Trafik denen canavarı! başımıza bela almamış olacaktık...

Ama adına emperyalizm denen canavar, her zaman ki gibi yemlendi işte bir şekilde...


Haydarpaşa lisesi öğrencilerinin o zamanlar yaşadığı sorunların katlanarak devam ediyor olması da hala arpa boyu kadar yol katetmediğimizin en güzel göstergesi bence...


Teşekkürler Başakça...

[@ReaL]

Yollar parke kesme taş ve bomboş... Yine de trafik kontrolü he..

* * *

Ellerine sağlık, teşekkürler Başakça...

[@Kardelen26]

Ellerine sağlık Başakca

[@OkyanusunKalbi]

Eski resimlere bakmak çok hoşuma gider.

İstanbul eskiden bu kadar kalabalık değilmiş anlatan büyüklerim sayesinde biliyorum.

Şuanda orada İstanbul'un yerlisini de bulmak çok zor..

Zor imkanları ve şehrin değişen kültürene rağmen, tarihi yeter..

Eline sağlık Başakça.

[@Duayen]

Ellerine, emeğine, yüreğine sağlık Başakçam..

Sayende geçmişe güzel bir yolculuk yaşadım..
Çocukluğumun izlerini taşıyan zamanlar..İlk otomobile bindiğimdeki heyecanları yeniden yaşadım.
Azdı, özeldi, ve güzeldi her şey o zamanlar..

Keşke yeniden yaşamak şansımız olsaydı dedirttin bu gün..

[@Nisan]

Ellerine gönlüne saglik Baskca, Harika bir konu tebrik ediyorum.

AT 1014 Plakalı Otomobil

1948'de Taksimetreli Otomobil

O zamanin insanlarina bakiyorumda ne kadar modern ve giyimleri özenle secilmis harika .

[@Lilium]

O zamanlarda bulunamadım ama keşke bulunmuş olsaydım.

Herşey ne kadar sade ve güzeldi. Hayatın karşaması insanı yoruyor.

Troleybüsü görmek isterdim kaybolup gitmiş

***

"Şu tramvayın haline bakınız, daha doğrusu, tramvayı kucaklayan gençlerin haline! Bu gençler Haydarpaşa Lisesi öğrencileridir. Okuldan çıktıktan sonra, önlerinden dolu geçen tramvaya binip, bir an evvel, uzaktaki evlerine gitmek için, işte böyle ileri atılmakta, tramvayı sarmaktadırlar. Elbetteki bunların, bu hareketlerinde bir aykırılık yoktur. Okuldan çıkış saatine göre, bir kaç tramvay geçirilmezse, tek tramvay da dolu geçirilirse, öğrenciler başka ne yapabilirler? Ezilmek, düşmek, arkadan gelen, yandan geçen diğer vasıtaların altında kalmak tehlikesine rağmen, bu çocuklar işte her gün böyle hareket etmekte, mekteplerine böyle gidip gelmektedirler."

Ozamandan bu zamana değişmeyen tek şey bu durum sanırım. Ama şimdiki gençler mecburiyetten değil serserilikten dolayı asılıyor o ayrı. Sadece manzara değişmiyor yani.

***

Çok güzel bir konu oldu benim için. Müzikte tam uymuş.

Ellerine sağlık Başakça

[@Duayen]

Bu sayfayı her gün ziyaret etmekten bıkmayacağım sanırım..
Ne iyi ettinde bu güzel konuyu açtın Başakça,bir kez daha teşekkürler