Osmanlı Paşa'sı ve Türkiye'nin ikinci ve son mareşalidir. Türkiye'nin Mustafa Kemal Paşa'dan sonraki ikinci mareşalı, ilk Milli Savunma Bakanı ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin cumhuriyet dönemindeki ilk Genelkurmay Başkanıdır. Takma adı ''Kavaklı Fevzi''dir. (Rumeli Kavağı'nda doğduğu için olsa gerek.)

Mustafa Fevzi Çakmak, 12 Ocak 1876'da İstanbul Rumeli Kavağı'nda, Çakmakoğullarından Topçu Albayı Ali Sırrı ile Hesna Hanım'ın oğlu olarak dünyaya geldi.

İlk ve orta öğrenimini Kuleli Askeri Lisesi'nde tamamladıktan sonra, 29 Nisan 1893'te Harp Okuluna kaydolarak 28 Ocak 1896'da Piyade Teğmen rütbesiyle mezun oldu. Akabinde "Mekteb-i Erkân-ı Harbiye"ye girerek 25 Aralık 1898'de Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle bitirdi.

Bir süre Erkan-ı Harbiye (Genelkurmay) 4. Şube'de görev yaptıktan sonra 1899'da 3. Ordu'ya bağlı Metroviçe'deki 18. Fırka'nın kurmay heyetinde görevlendirildi. Balkanlar'daki Sırp ve Arnavut çetelere karşı verilen mücadeleye katıldı. Kısa aralıklarla terfi ederek 1907'de miralaylığa (albay) yükseldi. 1908 yılında İkinci Meşrutiyet ilan edildiğinde 35. Fırka Komutanı ve Taşlıca Mutasarrıfıydı.

1910'da Arnavutluk'ta çıkan ayaklanmayı bastırmakla görevlendirilen Kosova Kolordusu'nun Kurmay Başkanlığı'na atandı. 1911'de Trablusgarp Savaşı başlayınca Rumeli'nin savunmasıyla görevli Garp (Vardar) ordusunun kurmay başkanlığına getirildi. Balkan Savaşı (1912-1913) sırasında 21. Fırka Komutan Vekilliği ve Vardar Ordusu 1. Şube (Harekat Şubesi) Müdürlüğünü yaptı.

1913'te 5. Kolordu Komutanlığı'na atandı. Mart 1915'te rütbesi Mirlivalığa (tuğ ya da tümgeneral rütbesine eş bir rütbe) yükseltildi.

I. Dünya Savaşı'nda Çanakkale, Kafkas ve Suriye cephelerinde savaştı. 1918'de ferikliğe (Tümgeneral ile Korgeneral arasında bir rütbe) yükseldi.

Aralık 1918'den 14 Mayıs 1919'a kadar Ferik rütbesiyle Osmanlı Devleti'nin Erkan-ı Harbiye Reisliği (bugünkü Genelkurmay Başkanlığı) görevinde bulundu. 1. Ordu Müfettişliği, Askeri Şura üyeliği, Ali Rıza Paşa ve Salih Hulusi Paşa hükümetlerinde Harbiye Nazırlığı (Milli Savunma Bakanı) (Şubat - Nisan 1920) yaptı. Harbiye nazırlığı sırasında Anadolu'daki milli kurtuluş hareketine silah ve cephane gönderilmesini kolaylaştırıcı bir tutum izledi.

İstanbul'un İtilaf Devletleri tarafından resmen işgalinin (16 Mart 1920) ardından Anadolu'ya geçmeye karar veren Fevzi Paşa, 27 Nisan 1920'de Ankara'ya ulaştı. İstasyonda Mustafa Kemal Paşa tarafından törenle karşılandı. Birinci dönem TBMM'ye Kozan milletvekili olarak katıldı. 26 Mayıs 1920'de İstanbul Hükümeti tarafından ulusal hareketin önderlerinden biri olarak rütbesinin kaldırılmasına, nişanlarının geri alınmasına ve idamına karar verildi.

3 Mayıs 1920'de Milli Müdafaa Vekilliğine (Milli Savunma Bakanlığı) getirildi. 24 Ocak 1921'de Mustafa Kemal Paşa'nın İcra Vekilleri Heyeti Reisliğinden ayrılması üzerine, Milli Müdafaa Vekilliği üzerinde kalmak kaydıyla İcra Vekilleri Heyeti Reisliğini (Başbakanlık) de üstlendi. İkinci İnönü Muharebesi'nin zaferle neticelenmesinin ardından 3 Nisan 1921'de rütbesi TBMM kararıyla birinci ferikliğe (orgeneral) yükseltildi. Kütahya-Eskişehir Muharebeleri'nde mirliva İsmet Paşa komutasındaki Garp Cephesi ordularının mağlup olup Yunanlıların Temmuz 1921'de Kütahya, Afyon ve Eskişehir'i ele geçirmelerinden sonra İsmet Paşa'nın (İnönü) yerine TBMM tarafından Genelkurmay Başkanlığı görevine de getirildi. 3 Ağustos 1921'de Başvekillik, Milli Müdafaa Vekilliği ve Erkan-ı Harbiye Reisliği görevlerini hep birlikte yürütmeye başladı ve Sakarya Savaşı sırasında TBMM Reisi ve Başkomutan Mustafa Kemal Paşa ile birlikte bizzat cephede harekatı yönetti.

14 Ocak 1922'de milli müdafaa vekilliği, 9 Temmuz 1922'de icra vekilleri heyeti reisliği görevlerinden ayrıldı ve Genelkurmay Başkanı olarak Büyük Taarruz'un askeri planlarını hazırladı. Zaferle sonuçlanan Dumlupınar Meydan Muharebesi'nin (30 Ağustos 1922) ardından 31 Ağustos'ta rütbesi Başkomutan Mustafa Kemal Paşa'nın tavsiyesi üzerine TBMM tarafından Müşirliğe (Mareşal) terfi ettirildi.

10 eylül 1922
Gazi Paşa, Salih Bozok ve Fevzi Çakmak Paşa ile İzmir'e gelirken

Atatürk ve Fevzi Çakmak

"Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Vekilliği"nin kaldırılmasıyla 30 Ekim 1924'e kadar TBMM'de İstanbul Milletvekilliği görevine devam etti. Mustafa Kemal Paşa'nın askerlik yapanların siyasete karışmamaları gerektiğine dair talimatından sonra, 31 Ekim 1924'te askerlik görevini, siyasete tercih ederek İstanbul Milletvekilliği'nden istifa etti.

Atatürk 10.Yıl Konuşması sırasında..
Mareşal Fevzi Çakmak, Kazım Köprülü (Özalp) ve İsmet İnönü ile. (1933)

Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Reisliği görevini 23 yıl yaptıktan sonra 12 Ocak 1944'te 68 yaşında Askerî ve Mülkî Tekaüt Yasası'na göre Tahdit-i Sin yani yaş haddinden dolayı emekliye sevk edildi.

1946 seçimlerinde Demokrat Parti listesinden bağımsız aday olarak TBMM'de VIII. Dönem İstanbul Milletvekili seçildi. 5 Ağustos 1946'da milletvekili seçilerek 22 sene sonra tekrar Meclise katılan Fevzi Paşa, Demokrat Parti genel başkanı Celal Bayar'ın dönemin Cumhurbaşkanı'nın demokratik seçimlere izin vermesi için söylediği "Devr-i Sabık yaratmayacağız" (yani iktidara geldikten sonra yapılan yanlışların ve yolsuzlukların hesabını sormayacağız) demesinden sonra partisinden istifa ederek, 19 Temmuz 1948'de Osman Bölükbaşı ile birlikte Millet Partisi'nin kurucu üyeleri arasında yer aldı.

10 Nisan 1950 tarihinde vefat etti. Cenazesi 12 Nisan 1950'de Eyüp Sultan Camiinden kaldırılırken, cenaze namazında yüzbinlerce vatandaş bulundu. Türk Halkı çok sevdiği Fevzi Çakmak'a cenazesinde de sahip çıkmış, Teşvikiye'den Eyüp'e kadar binlerce kişi tarafından omuzlarda taşınmıştır.

Ruhu Şâd Olsun!

Cenazesi İstanbul'daki Eyüp Sultan Mezarlığında Küçük Hüseyin Efendi dergahı türbesine defnedildi ve ailesinin isteğiyle Ankara'daki Devlet Mezarlığı'na nakledilmedi. Mareşal Çakmak, Fitnat Çakmak (1892-1969) ile evli ve Nigar (1909-21 Ocak 1982) ile Muazzez adlarında iki kız çocuk babasıydı.

Vefatı halk arasında o kadar üzüntü yaratmıştır ki, müzik yayınını kesmedi diye, İstanbul Radyosu önünde iki gün gösteriler yapılmıştır.

Atatürk'ün Özel Kalem Müdürü Hasan Rıza Soyak'ın anlattığına göre Atatürk, kendisinin halefi olarak Fevzi Çakmak'ı görmekteydi:

"Şüphesiz ki, konuşma ve seçme hakkı TBMM'ye aittir ancak bu konudaki düşüncelerimi belirtmek isterim. Akla ilk olarak İsmet Paşa gelmektedir; kendisi bu ülkeye büyük katkılarda bulunmuştur. Ancak, bir nedenden dolayı kamuoyunun tevccühünü kazanamamış gibi görünüyor. Mareşal Fevzi Çakmak da ülkesine büyük katkılarda bulundu ve bununla birlikte herkesle de iyi geçinebilmekte. Üslerinin düşüncelerini her zaman takdir etmiş ve kimse ile kavga içerisinde değil. Bu sebeplerle kendisi devletin başı için en uygun adaydır."


Kaynak

__________________

Sn. Dilaver katkıları ile önemli bir askerin hayat hikayesinin bir bölümünü okuyarak, onu bir kez daha rahmetle andık. Teşekkürler sn Dilaver emeklerin ve paylaşım için.

__________________

Önemli şahsiyet Fevzi Çakmak'ın tanıtımının, detaylı olarak forumumuzda bulunmasını sağladığın için teşekkürler Dilaver

Türkiye'nin ikinci mareşalinin ruhu şad olsun...

__________________

Vefatının 64. yıldönümünde Mareşal Fevzi Çakmak'ı saygıyla anıyorum.

Ruhu Şad olsun !

__________________

Resmi tarihte Eskişehir Kütahya yenilgisinden sonra İsmet İnönü'nün Genel Kurmay başkanlığından alınıp yerine Mareşal Fevzi Çakmak ın getirildiğinden bahsedilmez. Direkt Sakarya Muharebesi'ne ve Başkomutanlık Meydan Muharebelerine Mustafa Kemal'in başkomutanlık yaptığı anlatılır. Hep düşünmüşümdür. Türk Tarihi'nde iki büyük mareşal var neden Fevzi çakmak kitaplarımızda anlatılmıyor. Atatürk gibi rütbeleri İstanbul hükümetince ellerinden alınan ve milli mücadale yanlısı olduğu için idamına karar verilen bir kişi kurtuluş savaşında ise bir destan yazmış....

Tarihçilerin daha duyarlı davranıp özellikle İnkılap Tarihi ders kitaplarına bu kahramanları hak ettiği şekilde anlatmaları lazım...

Paylaşım adına çok mutlu oldum... Yüreğinize sağlık

__________________

Mezarının eyüpte olduğunu bilmiyordum. İçinden geçmişim. Bir daha gidersem mutlaka bulmak isterim.
Allah rahmet eylesin. Ruhu şad olsun.
Gercek bir vatansever. Ben merkezli değil vatan merkezli önemli büyük paşalarımızdan. Çok sevdiğim mert paşalarımızdan.
Allah razı olsun hepsinden.

__________________

__________________

Vefatının 64. yıldönümünde Mareşal Fevzi Çakmak'ı rahmetle anıyoruz. Mekanı cennet olsun. Nurlar içinde yatsın.

__________________

Vefatının 65. yıldönümünde Mareşal Fevzi Çakmak'ı saygıyla anıyorum.

Ruhu Şad olsun !

__________________

Mareşal Fevzi Çakmak'ı rahmetle anıyoruz. Mekanı cennet olsun. Işıklar içinde uyusun.

__________________