Osmanlı İmparatorluğunda, kayıklarla boğazda gezerken, yağmur veya güneşten korunmak için açılan "kırmızı renkli" şemsiye saraya mahsusmuş. Benzer şekilde kürek sayısı ve baş tarafta bulunan Kartal figürü de öyle.

Buna rağmen tarihte istisnalar yok değil. Örneğin 1885 - 1886 yılları arasında İstanbul’da görev yapan Amerikan Elçisi Samuel S. Cox, kayığının baş tarafına Amerikan Kartalı'nın ahşap figürünü koyabilmek için dönemin padişahı II.Abdülhamid'in rızasını alabilmiştir. Hatta Samuel Cox kayığını o kadar beğenmiştir ki, "Diversions of a Diplomat in Turkey" adlı kitabında uzun uzun Saltanat ve İstanbul Kayıklarından bahsetmektedir. Hatta 31. Bölümü tamamen İstanbul Kayıklarına ayırarak 15 sayfa boyunca kayıklardan bahsetmiş, kendi kayığını ise bir vapura koydurup Amerika Washington'daki Ulusal Müze'de sergiletmiştir.

Diğer taraftan Marki de la Valette ise Osmanlı'ya borç veren Fransa'nın İstanbul elçisi olarak 1860 yılında kayığına iki çift daha kürek ekletince elçilik kayıklarına izin verilen kürek sayısı olan 5 çifteyi aşmış ve piyadesini, Saltanat Kayığı seviyesine getirtmiştir. Öyle ki, Valette, Boğazda kayığıyla gezerken, halk onu Sultan zannedip alkışlar.

Osmanlı Sarayı ve Sultan Abdülmecid, Fransa ile yaşanan ekonomik ilişkiler sebebiyle buna göz yumsa da, Paris'teki Türk elçisi olan Ahmet Vefik Paşa, tepki olarak siyah renkli at arabasını sadece Fransız sarayına mahsus beyaz renge boyatır. Paris sokaklarında bembeyaz at arabasıyla gezerken, halk onu 3. Napolyon zannederek selamlar. Fransız Sarayından gecikmeden gelen tepkiye cevaben;

"Siz kayığı kaldırdığınız gün, ben de arabayı kaldırırım..." der.

Üçüncü bir istisna ise 1 Ağustos 1789 yılında bir deniz muharebesi sonucunda Fransız donanmasının Ebuhır (veya Ebukir) limanında Amiral Nelson tarafından yakılmasını müteakip imzalanan 5 Ocak 1799 tarihli ittifak anlaşmasının şerefine Sultan III. Selim tarafından, İngiltere sefirine verilen paye ile yedi çifte küreğe izin verilmiştir.

Tahta çıkan her padişah biat merasiminden sonra kılıç kuşanmak amacıyla Saltanat Kayığı ile Eyüp Sultan'a gidermiş. 30 Mayıs 1876'da V. Murat'a Serasker Kapısı'nda yapılan biat töreninden sonra, Sirkeci'den Dolmabahçe'ye saltanat kayığıyla dönmüştür. Sultan II. Mahmut ise Topkapı sarayında oturmak yerine Beşiktaş'ı tercih etmiş ve resmi tören ve protokol için saltanat kayığı ile saraya gidip gelmiştir. Sultan Abdülaziz'in ise üç çifte'den, on üç çifte'ye kadar on altı saltanat kayığı olmuş. Sarı Selim diye anılan Sultan II. Selim ise 1566 yılında Kanuni Sultan Süleyman'dan sonra tahta çıkış töreninde Üsküdar sahilinden Saltanat Kayığı ile ayrılmış ve top atışları eşliğinde saraya gitmiştir.

Süsler ve varak yıllar içinde gelişime uğramış, III. Murat ile Sultan'ın oturduğu köşkler çini ile kaplanmış, önceleri gümüşten yapılan baş taraftaki Kartal figürleri ise II. Mahmut ile birlikte daha Avrupai bir tarz almış ve Altın varak kaplanmış ahşaptan imal edilmiştir. 17.y.y; sedef sanatında yaşanan değişik sonucunda geometrik şekiller yerini bitkisel motiflere bırakmış, IV. Mehmet’e ait saltanat kayığı bunun en güzel örneklerdendir.

Buharlı gemilerin yapımı ile Saltanat Kayıklarının ve İstanbul’da ulaşımın çehresi de değişmeye başlamıştır. İstanbul’un gelişen ekonomik ve Sosyal yapısında kayıklar yetmez olmaya başlar. III. Ahmet döneminde (1703) Boğazdaki köyler birer sayfiye yeri haline gelir. II. Mahmud'a İngiltere'den hediye edilen Swift adlı buharlı vapur 1828'de yurda geldiğinde ismi Sürat olarak değilmiş, halk ise Buğu Gemisi olarak anmıştır. İngiliz yapımı gemide bir gün ilginç bir olay yaşanır; II. Mahmut, Tekirdağ gezisinden dönerken lodosa yakalanır ve Sürat Gemisinin terkine bağlı Saltanat Kayığı Alabora olarak batar.

Swift'ten ayrı olarak Mısır Hidivi de padişaha "Hümayı Pervaz" ismi verilen bir buharlı gemi hediye etmiştir.

1802 - 1864 yılları arasında yaşamış olan Lord George William Frederick Howard'ın yazdığı "Diary in Greek and Turkish Waters" adlı kitapta, Saltanat Kayığının mükemmelliğinden bahseder.

“....Padişahın her Cuma günü öğle namazı için bir camiyi ziyaret edişine bugün ben de katılıyorum. Kayığa bindik. Saltanat kayığı çok mükemmel. Dört adet büyük, 3 adet küçük yaldızlı kayıktan meydana gelmiş padişahın konvoyu. Padişah çok görkemli bir tentenin altında oturuyor. Kayığında sanırım 22 kürek var.”

Yaldızlarla süslü, kendine has işlemeli Saltanat Kayıkları günümüzde Deniz Müzesinde sergilenmektedir. Hâlihazırda tadilatta olan müzede, Sultan Abdülaziz'e ait 13 çifte kürekli 1865 yapımı 30.70m uzunluğunda, 2.37m genişliğinde Köşklü Saltanat Kayığı bulunmaktadır. Kancabaş formunda armuz kaplama yoluyla imal edilmiş olan kayığın baş tarafında ağaçtan, kanatları açık bir kartal figürü, kıç kısmında ise köşk bulunmaktadır. Kayığın kıç kısmındaki işlemelerde ay, yıldız, kılıç, kalkan figürleri bulunmaktadır.

Yine aynı salonda Sultan Abdülmecit'e ait 32m uzunluğunda, 2.40m genişliğinde köşklü ve 13 çifte kürekli bir saltanat kayığı bulunmaktadır. Köşk kısmı kırmızı kumaşla kaplı, tavanında ay, yıldız figürleriyle padişah tuğrası bulunmaktadır.

Sultan Abdülmecit'in annesi Valide Sultan'a ait yine 13 çifte kürekli, kemanebaş formunda 16.30 metre boy, 2.40 metre genişliğinde köşklü bir kayık daha vardır.

Gerçekten tüm haşmetini yansıtıyor.
Denizciliğin Osmanlı için öneminin büyüklüğü kayıklarından anlaşılıyor...
Teşekkürler ReaL...

Osmanlı ihtişamını yaptığı herşeyde göstermek için elinden geleni ardına koymamış gibi...Cuma namazına giderken oymalı kakmalı kayıklar seferber ediliyor.Allahtan o dönemlerde akaryakıt kullanılmıyormuş.

Şimdilerde saltanat kayığı gibi süslenmiş teknelerde yaz aylarında balık ekmek satıyorlar.Saltanat kayıklarına hayran olan ecnebilere...


Teşekkürler Real...

__________________

"Ey egosu boyundan büyük insan..
Bir gün ölüp toprak olacaksın. Bir tohum filizlenecek ot olacaksın, bir öküz seni yiyecek ve atık olacaksın.. Yani hep aynı kalacaksın."

Şimdilerde ya turistler ya da gelin ve damatlar için kürek çekiliyor.

Bakalım ne zamana kadar.

Detaylı konu için teşekkürler Real.

__________________

Ben de bu kayıklarda, Şemsiyemi sallaya, sallaya
''Üsküdar'a gider iken aldı da bir yağmur'' şarkısını söylemek istedim, şöle etrafıma hava ata, ata

Güzel konu için teşekkürler Real

__________________

“Sultan V. Mehmet Reşat Devrine ait 10 Çifte Köşklü Saltanat Kayığı”

Armuz kaplama ve dikbaş formundadır. Köşk tavanında yer alan kalem işlerinde, köşk sütuncelerinde, kayığın gövde bordürlerinde ve kıç armasında altın yaldız kullanılmıştır. Kayığın baş kısmında altın yaldızlı hilal motifi bulunmaktadır. Kıç kısmında Sultan Reşat’ın tuğrası yer almaktadır. Köşk kısmının tepesinde ise Sultan Reşat’a ait alem vardır. Kayığın 20 adet küreği mevcut olup bu küreklerin uç kısımlarında yaldızla yapılmış hilal motifi bulunmaktadır.

Uzunluk: 16.30 m. Genişlik: 2.40 m.

“Sultan Reşat Devrine ait 10 Çifte Saltanat Kayığı”

Armuz kaplama olup, dikbaş ve hilalkıç formundadır. Tersane-i Amire'de yapılmış olup, Sultan Reşat'ın “Kılıç Alayı” sırasında bindiği kayıktır. Baş kısmında kanatları açık, ağzında inci taşıyan kuş figürü; kıç aynalıkta tuğra bulunur. Sultan Reşat devrinde (1909–1918) kullanılmıştır.

Uzunluk: 18.34 m. Genişlik: 2.45 m.

Armuz kaplama olup kancabaş formundadır. 1865 yılında yapılmıştır. Dış bordürde yağlıboya stilize yapraklar, kıç tarafta altın varaklı kabartma saltanat armaları ve bitkisel kıvrımlar görülür. Kayığın baş tarafında üzüm salkımları, oklar, kalkan, balta, flama, mızrak, tuğ, stilize çiçek ve yapraklardan oluşan kompozisyonun yer aldığı ahşap tezyinat bulunmaktadır. Kıç bordanın üzerinde ajurlu bölme, iç bordürde kabartma bitkisel ve geometrik desenler bulunur. Baş kasara üzerinde, kanatları açık bir kartal, kıç tarafta 4 sütunce üzerinde yükselen, köşkün her bir yönünde saltanat armaları bulunur. Sultan Abdülaziz devrinde (1861-1876) kullanılmıştır.

Uzunluk: 30.70 m. Genişlik: 2.37 m.

Armuz kaplama olup kancabaş formundadır. 1865 yılında yapılmıştır. Sultan Abdülaziz’in haremine aittir. Dış bordürde, yağlıboya, kalemişi stilize yaprak ve çiçek motifleri bulunmaktadır. Kayığın baş kısmında yapraklı bir dal üzerinde yaldızlı kanatları açık bir kartal figürü yer almaktadır. Baş ve kıç kısmında stilize yaprak, çiçek ve tomurcuklardan oluşan ahşap oyma süslemeler görülür. kıç tarafta 4 sütunce üzerinde yükselen, köşkün her bir yönünde saltanat armaları bulunur.

Uzunluk: 30.70 m. Genişlik: 2.37 m.

“Sultan Abdülaziz Devrine ait 7 Çifte Saltanat Kayığı”

Armuz kaplama, kemanebaş formunda 7 çifte kürekli kayığın bordası krem rengi boyalıdır. Bordanın üst kısmı 30 cm. kalınlığında pembe, gri ve altın varakların kullanılarak yapıldığı kalemişi bitkisel bordürle çevrilidir. Öne doğru mahmuz şeklinde uzanan baş kısmı altın varaklı bitkisel kıvrımlar ve saltanat arması kabartmalıdır. Baş kasara kaplaması üzerinde altın renginde kanatları açık kuş figürü bulunmaktadır.

Yine kasara kaplaması üzerinde ajurlu bir taç vardır. Baş kasara kaplaması ile iç kısım boyunca oyma bitkisel motifler görülmektedir. İç yan kısımlar 5 cm kalınlığında varaklı asma yaprağı ve tohumlarıyla bezelidir. Bu bordürün altında 8 cm kalınlığında varaklı baklava dilimleri ve yapraklar vardır.

Kürekçi ve Sultan mahallini ayıran paravan derin oyma kabartma altın varaklı gül, papatya, yaprak ve üzümlerle süslüdür. Kıç kasarada kenar bordürleri yine incelerek devam eder. Kıç kasara kaplaması oyma bitkisel bezemelidir. Sivri uç kısmının yan yüzeylerine her iki yönde Saltanat Arması raptedilmiştir. Kayığın kıç beden süslemesi ise varaklı ancak farklı bir saltanat armalıdır.

Armuz kaplama olup, hilalkıç ve dikbaş formundadır. Kayığın gövdesinde baş tarafta hilal motifi görülmektedir. Gövdede yer alan bitkisel işlemeli bordürün baş tarafta kalan kısmında kuş figürü bulunmaktadır. Kıç kısmında Sultan Reşat’ın tuğrası yer almaktadır. Kayığın 14 adet küreği vardır. Bu küreklerin üzeri altın yaldızlı kalem işleri ile süslenmiştir. Kayığın gövdesinde yer alan 30 cm genişliğindeki ahşap bordürde de altın yaldız kullanılmıştır.

Armuz kaplama olup, dikbaş ve hilalkıç formundadır. Dış bordür altın varaklı kabartma bitkisel kıvrımlı ve kalemişi madalyonlarla süslüdür. İç bordürde kabartma kıvrık dallar devam etmektedir. Sultanın oturduğun yeri kürekçilerden ayıran panoda kabartma istiridye, kır çiçekleri, tohumlar, güller, iri stilize yapraklar, ortası kozalaklı madalyonlar ve çelenk bulunmaktadır. Sultana mahsus olan kısımda iki yanda son derece zarif ve sade, ahşap ve sedef kakmalı çekmece yer almaktadır.

Bindirme kaplamalı olup, dikbaş ve aynakıç formundadır. Dış bordürde iki halatın sınırladığı kabartmada defne yapraklı çelenklerle birbirine bağlanan ayyıldız motifleri bulunmaktadır. Sultana mahsus bölümü kürekçilerden ayıran panoda Sultan Reşat’ın tuğrası ve bunun her iki tarafında simetrik ajurlu kıvrımlar, kabartma üzüm ve natüralist çiçek motifleri vardır.

Armuz kaplama ve kemanebaş formundadır. Dış bordürü altın varaklı kabartma kıvrımlar ve kalemişi kenger yapraklarından oluşmaktadır. Baş ve kıç figürlerinde saltanat armaları, baş kasara üzerinde kanatları açık kartal figürü bulunmaktadır. Kıç tarafta dört sütunce üzerinde yükselen köşk mevcuttur. Baldaken şeklinde tasarlanmış olan köşkün saçak kısmında dört yönde saltanat armaları yer almaktadır.

Sultan Abdülmecit’in annesi Bezmi Alem Valide Sultan tarafından kullanılan kayık armuz kaplama ve kemanebaş formundadır. Dış bordüründe serbest fırça ile yapılan çiçekler kartuş içine yerleştirilmiştir. Baş kasara üzerinde pençeleri arasında yılan tutan bir kartal figürü yer almaktadır.

Gücü simgeleyen kartal, kötülüğü simgeleyen yılanı pençelerinin arasında ezmektedir. Bu sembolün kullanıldığı kadınlara ait tek saltanat kayığıdır. Dört sütunce üzerinde yükselen kare şeklindeki kafesli köşkte stilize lotuslar kullanılmıştır. Köşkün kıç kasara tarafındaki yüzeyi üzerinde kalemişi ile yapılmış bir şemse ve merkezinde “1278” (1862) tarihi bulunmaktadır.

Armuz kaplama ve kemanebaş formundadır. 1850 yılında inşa edilmiştir. Dış bordürü yağlıboya çiçek motifleri, iç bordürü ve oturakları, sedefli marketöri ile süslüdür. Baş kasara üzerinde gümüşten yapılmış kanatları açık bir kuş figürü ve önünde altın varaklı alem bulunur. Sultan Abdülmecit devrinde (1839–1861) yapılmış, daha sonra onarılarak II. Abdülhamit (1876–1909) tarafından da kullanılmıştır.

Sultan Abdülmecit’in haremi tarafından kullanılan kayık armuz kaplama ve kemanebaş formundadır. Dış bordürü serbest fırça çokgen kartuşlar içinde çiçek buketleriyle süslüdür. Kıç bodoslamada barok tarzı kıvrımlar ve üzüm salkımları, iç bordürde marketöri süslemeleri vardır. Baş kasarada gümüşten yapılmış bir kuş figürü ve altın varaklı bir alem vardır. Alt kısmı krem rengi yağlıboya, etrafı altın yaldızlı ve nakışlı, baş ve kıç tarafı üzerine som yaldızlıdır.

Armuz kaplama olup kancabaş formundadır. Baş bodoslama üzerinde üzüm salkımı, bitkisel kıvrımlar, balta, ok, mızrak, sancak ve kalkandan oluşan saltanat arması, yüksek oyma, kabartma ve altın varakla yapılmışlardır. Armanın üzerindeki sancakta 8 köşeli yıldız ve hilal bulunmaktadır. Baş kasarada altın varaklı kozalak figürü vardır. Altın varaklı konturla çevrili 28 cm genişliğindeki bordürün zemini açık pembe renklidir. Varaklı stilize kıvrık dalların ayırdığı bölmelere mavi, yeşil, kırmızı, sarı renkli serbest fırça tekniğinde, realist üsluplu çiçek buketleri yerleştirilmiştir. İç bordür boyunca altın varaklı sarmaşık dalları ve geometrik desenler göze çarpmaktadır. Kürekçilerin bulunduğu yerle sultanın oturma mekanını ayıran panoda yine altın varaklı kabartma, üzüm salkımları, gül ve yapraklar bulunmaktadır.

Tarihi saltanat kayığının baş tarafında kabartma olarak ağaç işçiliğinin en nadir örneklerinden olan asma dalları ve üzüm salkımları ile bezenmiştir. Üzeri altın yaldızla boyalıdır. Kayığın ön kısmında oval ve geometrik kilim deseni şeklinde süslemeler bulunmaktadır.

19. yüzyılda imal edilmiş tarihi saltanat kayığının kıç kısmının bütün gövdesi süslemelerle bezelidir ve üzeri boyalı ve altın yaldızlıdır. Güverte kısmında geometrik desenler, bordasında çeşitli çiçek motifleri bulunmaktadır. Kıç tarafında ağaç üzerine kabartma olarak asma dalları ve üzüm salkımları vardır.

__________________

Ne çok kaplama teknikleri kullanılmış. Verilen emeğin büyüklüğünü anlayabilmek için kaplama tekniklerinin nasıl olduğunu bilmek gerekiyor. El işçiliği ön planda... Maddiyatla değerlendirilemeyecek kadar çok büyük...

Haşmetlü kayığı olmak kolay değil. Hele ki haşmetlüler öyle sıradan bir kayığa binecek değiller ya...


Teşekkürler Real...

__________________

"Ey egosu boyundan büyük insan..
Bir gün ölüp toprak olacaksın. Bir tohum filizlenecek ot olacaksın, bir öküz seni yiyecek ve atık olacaksın.. Yani hep aynı kalacaksın."

İstanbul'da böyle güzel şeylerin sergilendiği müzeler var da, acaba bizim İstanbul'lu arkadaşlarımızın elleri armut mu topluyor?

Sen de olmasan ne ilk Sanayi Müzemizden, ne de İstanbul Deniz Müzesi Komutanlığında sergilenen Saltanat Kayıklarından haberdar olacağız ReaL.

Teşekkürler ve ellerine sağlık.

Ahhhğğğğ....az küçük atsana kız taşı...Kocaman bi yumru oldu kafamda...

Gel öpte geçsin...

Ama armutu da çok severim.Oldu mu da en irisinden olacak...Yermisin ?

Sanayi müzesine gitmişliğim var.Elimde hiperaktif bir çocukla... Efe'yi kollayacağım diye resim çekmeye fırsatım mı oldu ki ?























Ha bu arada gazla çalışmıyorum.Diyeyim de...

__________________

"Ey egosu boyundan büyük insan..
Bir gün ölüp toprak olacaksın. Bir tohum filizlenecek ot olacaksın, bir öküz seni yiyecek ve atık olacaksın.. Yani hep aynı kalacaksın."

__________________