Forum Gerçek

AnasayfaForumları Okundu Kabul Et Bugünkü Mesajlar
Geri git   Forum Gerçek > Kültür | Sanat | Edebiyat > Türkçe'miz


Yeni Konu aç  Cevapla
 
Seçenekler
Eski 18.08.2013, 21:01   #1
Çevrimdışı
Canan
Çiçekci kız

Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.
Standart Türkçede, ''de''nin Yazımı


Türkçede durum eki “- de” ile bağlaç olan “de”nin yazımı çoğu kez birbirine karıştırılır. Durum eki “-de”, adı üzerinde bir ektir ve kendinden önce gelen sözcüğe bitişik yazılır. Bağlaç olan “de” ise bir sözcüktür, kendinden önce gelen sözcükten ayrı yazılır.

“de”nin bitişik mi, yoksa ayrı mı yazılması çoğu kişide sıkıntı yaratır. Diline gereken özeni göstermeyen, duyarlı olmayan bir kişi için “de”nin bitişik ya da ayrı yazılması arasında hiçbir fark yoktur. Güzel Türkçemizi sevmek, dilimize karşı sorumlu olduğumuzu bilmek “de”nin yazımını öğrenmemiz için yeterli olacaktır.

Öncelikle karşımıza bir “de” geldiğinde bunun durum eki mi, yoksa bağlaç mı olduğunu hiç tereddüt etmeden bilmemiz gerekir. Durum eki ile bağlacı birbirinden ayırabilirsek, geriye kalanlar birkaç küçük ayrıntıdan ibaret.

“de”nin yazımını iki başlık altında inceleyeceğiz: durum eki olan “-de”nin yazımı, bağlaç olan “de”nin yazımı.


a) Durum Eki Olan “de”nin Yazımı

Durum eki olan “- de” her şeyden önce bir ektir. Dolayısıyla kendinden önce gelen sözcüğe eklenir, yani bitişik yazılır. Durum eki “- de”nin ayrı yazılması gibi bir şey söz konusu olamaz. Durum eki “- de”nin kendinden önce gelen sözcüğün son hecesindeki ünlü ve ünsüzlerin özelliklerine göre “- da, -de; - ta, -te” biçimleri vardır. Bunlardan hangisi uygunsa, o yazılır.

Durum eklerini şöyle bir hatırlayacak olursak; belirtme durumu “- ı, - i, -u, - ü”, yönelme durumu “- a, - e”, bulunma durumu “- da, - de; - ta, - te”, ayrılma durumu “-dan, - den; - tan, -ten”, ilgi durumu “- ın, - in, - un, - ün”. İşte şu an üzerinde durduğumuz konu, bu durum eklerinden biri olan “bulunma durumu” eki “- da, - de; - ta, - te”dir.

Bulunma durumu eki olan “-de”nin yazımıyla ilgili olarak bilinmesi gereken özellik ve kurallar:

Bulunma durumu eki olan “- de”;


* Bir ek olduğu için kendinden önceki sözcüğe bitişik yazılır.

* Kendinden önceki ünlü ve ünsüzlerin özelliklerine uygun olarak “-da, -de; -ta, -te” biçimlerine girebilir.

* Vurgu, kendinden önceki sözcük üzerinde değil, bizzat ekin kendisi üzerindedir. Yani vurgu, sözcükte değil, ektedir.

*Özel adlardan sonra geldiğinde kesme işaretiyle (’) ayrılır.

* Cümleden çıkardığımızda cümlenin yapısı ve anlamı
bozulur. Yani durum eki olan “-de”yi cümleden atamayız, bir anlamda cümlenin olmazsa olmazıdır.

* Eklendiği sözcüğe “içinde, üzerinde” anlamlarını katar. Eklendiği sözcük “yer” anlamı taşır, “nerede?” sorusunun cevabıdır. Yalnız, bu “yer” anlamını biraz esnek düşünmemiz gerekir.

''Senin kalemin bende''
''Şimdi o çok uzaklarda''
''İstanbul'da ikamet ediyorum''
''Bende çok kalem var, birkaçını sana verebilirim''


b) Bağlaç Olan “de”nin Yazımı


Bağlaç olan “de” her şeyden önce bir sözcüktür, bu sebeple kendinden önceki sözcükten ayrı yazılır. Türkçede sözcük türleri dediğimizde aklımıza şunlar gelir: ad, fiil, sıfat, zamir, zarf, edat, bağlaç ve ünlem. O halde bağlaç olan “de”, bu sekiz sözcük türünden biridir.

Bağlaç olan “de” kendinden önce gelen sözcükten ayrı yazılmasına rağmen, kendinden önceki sözcüğe kalınlık-incelik yönünden uyum sağlar, yani “da, de” biçimlerine girer.

Bağlaç olan “de” kendinden önceki sözcüğe ünsüz benzeşmesi yönünden uyum sağlamaz. Çünkü bağlaç olan “de”nin sadece yumuşak ünsüzlü biçimi vardır: “da, de”. Kendinden önce gelen sözcük ister yumuşak ünsüzle, ister sert ünsüzle bitsin bağlacımız her zaman “da, de” biçimindedir. Sert ünsüzle biten sözcüklerden sonra “de” bağlacını “ta, te” biçiminde sert ünsüzle yazmak bir yazım yanlışıdır.

Bağlaç olan “de”nin yazımıyla ilgili olarak bilinmesi gereken özellik ve kuralları şu şekilde sıralayabiliriz.


Bağlaç olan “de”;


* Bir sözcük olduğu için kendinden önceki sözcüğe bitişmez, her zaman ayrı yazılır.

* Yalnız “da, de” biçimi vardır, “ta, te” biçimi yoktur.

* Vurgu kendinden önceki sözcük üzerindedir.

* Özel adlardan sonra geldiğinde, özel ad ile bağlaç olan “de” arasına kesme işareti (’) konmaz.

* Cümleden çıkardığımızda cümlenin yapısında ve anlamında bozulma olmaz. Sadece cümlenin anlamında biraz daralma, eksilme görülür. Bu konuyu biraz açacak olursak:

“Peki cümleden attığımızda bozulma olmuyorsa, acaba ‘de’ bağlacını iş olsun diye mi kullanıyoruz? ‘de’ bağlacı, cümleye anlam yönünden hiçbir katkı sağlamıyor mu?” gibilerinden sorular aklımıza gelebilir. Elbette ki dilimizde kullandığımız her sözcüğün belli bir amacı vardır. “de” bağlacı da cümlelere türlü anlam incelikleri, anlam zenginliği katar. Kural şu: “de” bağlacını cümleden çıkardığımızda, cümlenin anlamı bozulmaz. Bu ifade doğru, fakat gerisi var. “de” bağlacı olan cümle ile “de” bağlacı çıkarılmış cümle, ifade ettiği anlam yönünden aynı değildir. “de” bağlacını cümleden atarken, aynı zamanda “de” bağlacının cümleye kazandırdığı belli bir anlam inceliğini de cümleden atmış oluruz.

“Yemeğin yanına salata da ister misin?”
“Ben ağlamayayım da kimler ağlasın?”
“Arabayı satıp da arsa mı alsak?”
“Onunla konuşsam da beni dinlemez.”
“Hırsızı görmüş de korkusundan sesini çıkaramamış.”
“Gecenin bir vakti annem de annem diye tutturdu.”
“Er geç kader bize de güler.”
“Seni gördüm de içim rahat etti.”
“Çocuklar okusun da ne okursa okusun.”
“Telefon da telefon diye her gün başımın etini yiyor.”
“Hoşuna gitse de gitmese de bu kurallara uyacaksın.”
“Nişanlın amma da cimriymiş.”
“Patronunla konuşsan da birkaç gün izin alsan.”
“Anadan geçilir de yârdan geçilmez.”

Kaynak

__________________
  Alıntı ile Cevapla
Eski 18.08.2013, 21:18   #2
Çevrimdışı
Efruz
Dost Nâzım

Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.
Standart Cevap: Türkçede, ''de''nin Yazımı

Yurt dışında doğmuş büyümüş bir arkadaşa Türkçe öğretmeye çalışıyoruz. De da ayrı yazılır diye diye kızın başının etini yedik

Geçen gün kurduğu cümlede "açtığın da" yazmış


__________________



Sakın sen kuş vurma yavrum,
En engin bir kardeşlikte uçar kuşlar gökyüzünde.
Tüfekle oynama yavrum,
Şakacığı bile çirkin bir canlıyı öldürmenin.

  Alıntı ile Cevapla
Eski 18.08.2013, 22:50   #3
Çevrimdışı
Basakca
Müdavim

Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.
Standart Cevap: Türkçede, ''de''nin Yazımı

Bazen yazım hatasına düşebiliyoruz. Bu konu bir çok kişiye yararlı olacaktır.

Bilgilerimizi ara ara tazelemekte fayda vardır.

Teşekkürler Canan.

  Alıntı ile Cevapla
12 Üyemiz Basakca'in Mesajına Teşekkür Etti.
Eski 19.08.2013, 10:49   #4
Çevrimdışı
Mustafa Akten
Abdülmelik Hankendi

Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.
Standart Cevap: Türkçede, ''de''nin Yazımı

Evet maalesef ben de çok dikkat etmeme rağmen yazışmalarda az da olsa hata yapıyorum, hatta imla kurallarında bile. Ama Türk ve dili olan Türk'çeyi çok seviyor olabildiğince Türkçe yazmaya konuşmaya gayret ediyoruz. Çünkü Türk'üm Türk olmakla iftihar ediyorum.

"NE MUTLU TÜRKÜM DİYENE"
__________________
  Alıntı ile Cevapla
13 Üyemiz Mustafa Akten'in Mesajına Teşekkür Etti.
Eski 19.08.2013, 22:54   #5
Çevrimdışı
Canan
Çiçekci kız

Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.
Standart Cevap: Türkçede, ''de''nin Yazımı

Alıntı:
Orjinal Mesaj Sahibi Efruz Mesajı göster
Yurt dışında doğmuş büyümüş bir arkadaşa Türkçe öğretmeye çalışıyoruz. De da ayrı yazılır diye diye kızın başının etini yedik

Geçen gün kurduğu cümlede "açtığın da" yazmış



Efruzcuğum, arkadaşın yine yurt dışında doğup büyümüş. Bu hatayı, Türkiyeli pek çok kimse yapar.

''De - da'' nın, ''ki''nin yazılımında hemen hemen hiç yanılmam ben. Bağlaç mı, durum eki mi diye düşünmeye hiç gerek yok. Kelimenin yapısı ve söyleniş şekli, zaten belli ediyor kendisini.
__________________
  Alıntı ile Cevapla
9 Üyemiz Canan'in Mesajına Teşekkür Etti.
Eski 19.08.2013, 23:01   #6
Çevrimdışı
Mathematician
Kroniköğrencideğilartık:D
Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.
Standart Cevap: Türkçede, ''de''nin Yazımı

Ne çok karıştırılan bir konudur. Öğreneceğiz diye göbeğimiz çatlamıştı. Türkçe öğretmenlerime sonsuz teşekkürler. Ama bu konu da öğrenememiş, öğrenmiş ama unutmuş ya da karıştıranlar için epey yararlı olacaktır.

Emeğine sağlık Canan.
__________________
  Alıntı ile Cevapla
9 Üyemiz Mathematician'in Mesajına Teşekkür Etti.
Eski 19.08.2013, 23:47   #7
Çevrimdışı
Heliosaga
Cehennem Yolcusu

Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.
Standart Cevap: Türkçede, ''de''nin Yazımı

Açıkçası bunu gördüğüm derslerde en nefret ettiğim olaydır.. Yok de ayrı yazılır yok bilmemne eki şu olur bu olur..

Ondan sonra isyan ederler türkçe neden fazla konuşulmuyor dünyada diye bu yüzden konuşulmuyor maalesef..

Birde bunlara sözcük tümleşcik gibi sonlarına "cik" eki getirmeleri yokmu sanki kelimeler canlı anasini satim..
__________________
Never fade away...
  Alıntı ile Cevapla
9 Üyemiz Heliosaga'in Mesajına Teşekkür Etti.
Eski 19.08.2013, 23:56   #8
Çevrimdışı
Canan
Çiçekci kız

Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.
Standart Cevap: Türkçede, ''de''nin Yazımı

Alıntı:
Orjinal Mesaj Sahibi SerseriGezgin Mesajı göster
Açıkçası bunu gördüğüm derslerde en nefret ettiğim olaydır.. Yok de ayrı yazılır yok bilmemne eki şu olur bu olur..

Ondan sonra isyan ederler türkçe neden fazla konuşulmuyor dünyada diye bu yüzden konuşulmuyor maalesef..

Birde bunlara sözcük tümleşcik gibi sonlarına "cik" eki getirmeleri yokmu sanki kelimeler canlı anasini satim..
Sersericiğim, kırmızı olan yerdeki ''de'' ayrı yazılır. Çünkü, bağlaçtır
__________________
  Alıntı ile Cevapla
9 Üyemiz Canan'in Mesajına Teşekkür Etti.
Eski 20.08.2013, 10:12   #9
Çevrimdışı
Efruz
Dost Nâzım

Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.
Standart Cevap: Türkçede, ''de''nin Yazımı

Alıntı:
Orjinal Mesaj Sahibi SerseriGezgin Mesajı göster
Açıkçası bunu gördüğüm derslerde en nefret ettiğim olaydır.. Yok de ayrı yazılır yok bilmemne eki şu olur bu olur..

Ondan sonra isyan ederler türkçe neden fazla konuşulmuyor dünyada diye bu yüzden konuşulmuyor maalesef..

Birde bunlara sözcük tümleşcik gibi sonlarına "cik" eki getirmeleri yokmu sanki kelimeler canlı anasini satim..
Fazla konuşulmamasının nedenine katılmıyorum

Mesela Fransızca'da o e'nin üstündeki işaretin yönüne bile dikkat ederdik biz. Yazılıda o yüzden puan düşerdi hanımefendi

Ama görüldüğü gibi elin Kanadasında bile Fransızca konuşuluyor
__________________



Sakın sen kuş vurma yavrum,
En engin bir kardeşlikte uçar kuşlar gökyüzünde.
Tüfekle oynama yavrum,
Şakacığı bile çirkin bir canlıyı öldürmenin.

  Alıntı ile Cevapla
6 Üyemiz Efruz'in Mesajına Teşekkür Etti.
Eski 20.08.2013, 10:29   #10
Çevrimdışı
Heliosaga
Cehennem Yolcusu

Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.
Standart Cevap: Türkçede, ''de''nin Yazımı

Tamam vurmayın adam öldü..

Bir isyanımızı dile getirdik sadece yoksa Türkçe sevilmeyecek ders değil.. Ama işte bu dil bilgisi konuları.. Ben çok çektim çekenlere de sabır diliyorum efenim.

(Hiç boşuna uğraşmayın bu sefer yazım hatası bulamazsınız)
__________________
Never fade away...
  Alıntı ile Cevapla
8 Üyemiz Heliosaga'in Mesajına Teşekkür Etti.
Cevapla

Bu Sayfayı Paylaşabilirsiniz

Etiketler
ayrı, bağlaç, bitişik, cümle, durum eki, kendinden, kendinden sonra, özel isim, sert ünsüz, sözcük


Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)
 
Seçenekler

Yetkileriniz
Konu Acma Yetkiniz Yok
Cevap Yazma Yetkiniz Yok
Eklenti Yükleme Yetkiniz Yok
Mesajınızı Değiştirme Yetkiniz Yok

BB code is Açık
[IMG] Kodları Açık
HTML-Kodu Kapalı

Hızlı Erişim


WEZ Format +3. Şuan Saat: 09:05.


Powered by vBulletin® Version 3.8.8
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.
Önemli Uyarı
www.forumgercek.com binlerce kişinin paylaşım ve yorum yaptığı bir forum sitesidir. Kullanıcıların paylaşımları ve yorumları onaydan geçmeden hemen yayınlanmaktadır. Paylaşım ve yorumlardan doğabilecek bütün sorumluluk kullanıcıya aittir. Forumumuzda T.C. yasalarına aykırı ve telif hakkı içeren bir paylaşımın yapıldığına rastladıysanız, lütfen bizi bu konuda bilgilendiriniz. Bildiriniz incelenerek, 48 saat içerisinde gereken yapılacaktır. Bildirinizi BURADAN yapabilirsiniz.