Muğla Yöresel Şivesi

[@Dasitane]

Muğla Yöresel Şivesi

Hindi = Şimdi

Ende = Bu;Şu;O

Zıvıtmak = Cıvık Hale getirmek.

Geren = Guney Ege bolgesinde deniz borulcesine verilen ad.
Höle = Şöyle

GIRAN GiRESiCE=SOYUN SOPUN KURUSUN

GÜCÜLE= HENUZ SIMDI

ZAPIRAMAK=KOŞMAK

ŞIVKITMAK=ETKISIZ HALE GETIRMEK;DOVMEK

BULDUKCA BUSRAMAK=YETINMEMEK

BATIRINLA BITEN KELIMELER = NAPIPBATIRIN GIDIBATIRIN GELIBATIRIN

GÜRDÜSMEK=KURNESMEK=GÜRESMEK

BÜVETDELEN=TARLALAR SULANINCA ORTAYA CIKAN KISKACLI BOCUK DIGER ADI DANABURNU

GORTLANGOZ = SALYANGOZ

KÖYGÖÇÜREN = KERTENKELE CINSI (SULEMANCIK)

ıvu ve ıvusaa = RICA YADA ISTEK EKI Or: PENCEREYI KAPADIVUSA

GORK TAVUK=YUMURTANIN USTUNE BASAN CIVCIV CIKMASINI BEKLEYEN ANA TAVUK cok pis daliyo adama

BIYON=BIR KERE

SüSE= YOL

GOŞU=KOMŞU

YAAŞANMA = BOŞ DURMA & SUS KONUŞMA

GANIK = SÜRAHİ

SU SULAMAK=BAHÇE SULAMAK

DIĞAN = TEFLAON OLMAYAN TAVA

GRANLAMAK = YANINDAN GEÇMEK

YÜREK YAVII OLMAK = TELAŞLANMAK

EMME = AMA LAKİN FAKAT

SÖĞKENMEK = UZANMAK

MATIFLAMAK = SASIRIP,ELI AYAGI DOLANMAK BUNAMAK

TÜNGÜMEK = ZIPLAMAK

BITIRAK = DIKEN TURU

FASİLLE = FASÜLYE

GABIKLI=YABANCI;CAVUR

YARGIN=SIRT

SIRT=ÜST BAŞ.KIYAFET

OKARI=YUKARI

GIYI=YANI

FORTUM=HORTUM

PİSGEVİT= BÜSKÜÜT = BİSKÜVİ

PEŞKİR = HAVLU

GAYFA = KAHVE

BABIÇ = PABUÇ

LAYLON=NAYLON

ZABALA=SABAHLEYIN

AŞAMLA=AKŞAMLEYIN

NAHALAA=NASIL

BUNDAN KELLI=BUNDAN SONRA

FIYDIRMAK = FIRLATMAK

GO ILE BITEN FIILLER= DURAGO;YIYEGO;GIDEGO;
YANI DURUVER;YIYIVER;GIDIVER

ÇÖÖDÜRMEK=İŞEMEK

AYKIRLAMAK=BİR YÖNE GİTMEK(HORA AYKIRLAVDI)

İHİ BAKBİ=BAKARMISIN??

BADILCAN=PATLICAN

TOMAT=DOMATES

İLAANAA=LAHANA

PIRANNSAA=PIRASA

İLEMAN =LİMON

BÜVET=TARLA SULAMADA SUYUN YONUNU DEGISTIREK ICIN KURULAN SET

GÖTÜÜVEREN = GÖTÜRÜVEREM

ÖDÜ SIDMAK = ÖDÜ KOPMAK

UNİ LEEE=O NE LEN

ÜNLEMEK=SESLENMEK

COK HORA GEÇTİ = COK MAKBULE GEÇTİ

BARDAŞ GURMAK = OTURMA ŞEKLİ

TOKURDAK TOKURDAK=PEŞİ SIRA

CIRIK=YENİ CİBİ(CİVCİV)

AYAANAA=ŞAŞIRMA İFADESİ

DURAKTA DURAR MISIN?=DURAKTA DURUR MUSUN?

APOLLO-APARLO=HOPARLÖR

SERTMEK=GEZMEK

ELLEM = GALİBA SANIRSAM GİBİ BİŞEY

ZAAR = GALİBA

SOMATINI SIKMAK = BOĞAZINI SIKMAK

ZİVZİVLEMEK = ZİNGİLDEMEK = GEZİP DURMAK

DAKIŞTIRMAK = KOVALAMAK

HUNA BAKSAAAA LEEE

AKYÜZ YUKARI = SIRTI YERDE YUKARI BAKMA POZİSYONU

ÇIMKI = İNCE DEĞNEK

HAYIT = SAPAN YAPMA AMACIYLA KULLANDIĞIM AĞAÇ

NACAK = BALTA

BUYMAK = ÜŞÜMEK

OCAĞIN ANNACINDA = OCAGIN YANINDA

SU SULAMAK = TARLA SULAMAK

IRGALAMAK=ALAKADAR ETMEK.ILGILENDIRMEK

YARGINII ÇİNEVSEE = SIRTIMIN ÜSTÜNE ÇIK AYAKLARINLA MASAJ YAP

OKUNTU=DAVETIYE

CILDIRIK = SERCE

BÖĞÜ = ÖRÜMCEK

GARABASLARIMA GELEN = AH BU BASIMA GELEN

ALAMA = AVUC ICINI DOLDURACAK BUYUKLUKTE TAS

BOZÇALAMAK = HAFIF KARISTIRARAK PISIRMEK

ÇEMRELEMEK = ETEKLERİ BELE DOLAMAK

DANGIRAMAK = YUKSEK SESLE KONUSMAK

GANIRMAK = EĞMEK BÜKMEK

SAKIRAMAK = TİTREMEK

ŞIVKITMAK = DÖVMEK

GIVCINMAK = YERINDE DURAMAMAK

GİDİŞMEK = KAŞINMAK

İLEĞEN = LEĞEN

GAP-KACAK = TABAK ÇANAK

AAŞAMOTU = AKSAMUSTU

ÇUVEŞ = GÜNEŞ

ANÇA = ALIN

AKIRBA = AKRABA

AKİDEŞ = ARKADAŞ

TÜNGÜMEK = ZIPLAMAK OYNAMAK

ŞİRRETLİK ETMEK = BİR İNSANA KÖTÜLÜK YAPMAK

ÖÖKÜNMEK = DERT YANMAK

HÖRSELENMEK = SAKARLIKLA ORTALIĞI DAĞITMAK

GIPCIK = TEZ CANLI

GIRLENT = DÖŞŞEK YASTIK

BELLEMPE = YARIYA KADAR

ENERİM OLSUN = ŞART OLSUN

GUYRUKLU = AKREP

GALLEN = TAMAMEN

LAPIR = RAPOR (DOKTOR LAPIRI)

BALAMPIRT = PALAMUT

İLEŞBER = RENÇBER


ÇİRTERMEK = BACAKLAR AÇIK BİR ŞEKİLDE ÇÖMELMEK

ÇEMKİRMEK = AGIZ DALASI YAPMAK

GANERE = BOŞ İNSAN

CAYIRAMAK = KAYBOLMAK = KOŞARAK GİTMEK

IIRAMATLI = RAHMETLİ

GEZİN GELİN = YİNE BUYRUN GELİN

VER ETMEK(VER ETTİ KAFASINA KAFASINA) = VURMAK

TAVIRIYA = ORAYA

OTE BERI = IHTIYAC,IVIR ZIVIR

VERE = HEP

sivrtçek = kalem traş

çimmek=yüzmek,yıkanmak

çokaşmak =toplanmak

tiğsirmek = hapşırmak veya (bir bitkinin filizlenmesi )

sıltarmak = somurtmak

akyüz okarı diktirmek = ters getirmek

ısıra = sıra otu (dere otu)

urufsıktı olmak:depresyona girmek

Böön aporladan ünlediler = (Bugün hoparlörden ilan ettiler)..

" AGUSTOSTA EKILEN DARIDAN
BEYI OLMAYAN ARIDAN
KOCASINDAN SONRA KALKAN GARIDAN
HAYIR GELMEZ! "

@GONUSMALAR@ ( Konuşmalar )

Nenem ıramatlı anlatırdı eskiden moolaya posta işlerdi haftada biyon Dalamanlı Seyfettin`in otobosu vardı goca süsede bekler ıkış kakış doluşurduk Garabörtlen`den sonra Ciçek Buba`dan Ula`ya ordan da Moola`ya üç bucuk saatte zor inerdik otobostan inince kümesten çıkmış gork tavuk gibi tozumuzu silkerdik bunu gören Moolalırda Dalaman ovasından gelenler oldugunu anlardı ....

Ende börülçeleri inaylon koşetin içine gatıvıda,aşam bişiri yersiniz çoşlarla barabar.hidi bişircek halım galmadı.anca dengildim keyfimi bozamacan gari.

'flas flas flas!!!' memleketimizden son gelişmeleri aktarıyorum size.. 'hacı heriştahların gızı,yaşakların omarın oğluynan gaçmış! gız tarafı perişanmış. hindi gızın bubaysıyla yiğenleri harıl harıl onları areyomus.teminden habar aldıydımda gız telefon etmiş eve resti çekmiş ben geliyoman unutun gari bene demiş.'

Horaya amat emmilerin damının önüne geliverin goşular meselalan adile harımdan atlayavrince beli gırılmış gaba gayıdın üstünde yatıpdurmuş ajanslara bilem çıkmış aa gelin huu duyamamın beni gaa

Elimin anınnan dolaadolaavırsam ak yüz okarı tengellettirin endeenin gıyına hindi seni haaa.

Gecelee pıynar ağaçlarının arasında dikmauk guşu ötüymüş hatce nene goca bi daş almiş fıydırıvmış dikmaukun üstüne.sona ganare köpek pavkırmış.ağacın altına sinmiş goca garı.

Zabalaa su sulamaya getçeeez mi pırıl? üstüne acık doşan bişeeler keyuwusaa sen podyuma mı cıkcaan bene? bene baaak ende laylon aşortmanı giyivi bakaaan... fortumun dolaşığını aldırıwu

Gidemecez ozan endee bizim motur çapaklamış kaktırıvudum kaktırıvudum gitmeeyi kaktım da bujiye iki parmak salladım gene benemisin demeeyi aşşa garaçalıdan berber muarrem vara gel bora dedim daş oynaayın gelmeceen deeeyi gonuşmaayın gari bundan kelli gaveye de gitmeeyin biz suya getmeyelim öbür gavede daş oynayam en iyisi goca kontörlü deeyim ben sen ne deeeyin

Delirdmesee sen beni aşamın hayrında u ney laaaa?
ne demek gelmeyimiş valla zi..pte ganalın içine fıydıklatturuwucaaaan çocuuu yaaa

Gızım pırııııl hordan geçerken deyzenlere ünleyivi ekmek yeecez hadi ama gözünü belertme bene çabık gıyz...ekmeksiz gaşıklayın gaaari endeni dolaba girmesin kokutur dolabı(borana)

Ünleeyin emme duyan yok ne işleeyiler bilmem sen yiyego ekmee onlar da galanı yiyivuru sarımsaa gaktırdınmı boranaya bişeye benzemez endee gapıyı da itivusaaa ayaz giriyi içeri dondu çocuk çokan bene deeyin emme sen belerdiyin gözleri ben galırsa

Geçen gün akyol bazarına gelen hatmına yengen ot satarken dalıgan otu almek isdiyen birinnen gapıştı.ötü tarafda 50 lere sen niden 60 lereye satıpdurusun deyen adama ''sen endeki otlara nahan topleepdurun bilip durumun?''deye hatmına yengen üsdüne saldırdı.olay etrafdeki moğlalıla
areye girince yateşdirildi.geçen gün hacı araplaada 1.1 şiddetinde bi dene zelzele oldu.bi dene açıklımada bılınan hacı arapla mıhdarı ''bayan sallandık.caponya gadan olmısı da çok guvvetliydin''deye gonuştu. hindi ireklamla.hapmına yengen otları.tilkişen,dalıgan,maydınos her türlü ot bulunu.adres:hırıncılaa

Memedin yan dıvarı.telifon:hırıncıla memede söleen.o çağırıveri. hava dırımı.bööön gadın molamda hava pek ıscak geçcek.çoveş doğudan doğcek batıdan batcek.iki dene de ıfak bılıt görüncek.emme unna pek yağmır
bırakmecek.

Iraaz dezeem gecelee dikmauk guşundanuyuyamamış. yafıdının doorduu demiş çellemeyi fıydırıvmiş pamık çetirinin üstündee dikmauk guşuna.tebelleş oldun başıma dışarı çıkarkan kapıyı göreklememiş içeri simsin kedi giregomuş çanakda batlıcan boranasını yiibotumuş biist demiş geberesinin kedisi diye

Voyn bizim oğlan,bak baken biyol hora...hindi yınıslar ava gidipdurum,kaveye getcesen sarı elleze söle fırıklar portıgal gada olmuş gelcese yanına accık yımırtala iliman alsın,tüfengini gapsın gelsin barabar furak...

-HİNDİ VELEDLE ŞANSLI EVVELİ BİZİM UFEKLİĞİMİZDE BÖLEMİDİ.HİNDİ GAMES DOPLA OYNEYONUZ MAÇ EDİONUZ.BİZ ÇAPITDAN DOP YAPAR ÖNKÜYLE OYNARDIK.BİZİM ZAMANIMIZDA ÖLE EVLERİN İÇİNDE HELAMI VADI.DOP TEPERKEN HACETİMİZ GELDİMİDİ GİDİVERİDİK ASMALARIN ARASINA.BURALA ESKİDEN HEP BAĞ İDİ GINIKLI DA OZMAN EV BİLEN YOK İDİ.HACETİMİZİ BAĞIN ORTASINDA EDERDİK SONADA AFEDERSİN KABMIZI ASMA YAPRAĞIYLA SİLERDİK ÇOK KITLIK VADI O ZAMANLA PEDER BAĞIRIRDI LEN ÖNLÜ ARKALI KULLAN YAPRAI ZEBİL ETME DİYE EYYY
(DENİZLİ SİVESİ)

DENİZLİ DESTANI

Dimesen de anleççedim bu söze
Gevezelik vaadır, susmaz dil abey
Çüş etmessen çenem düşük bek azaaa
Denizli'de gezcek yerle bol abey

Eveli bi gidin Halil Ustama
Kebabı va, eyi gelii hastama
Aman deyem çatal gaşık isteme
Burda kebap elle yenii bil abey

Kebapçıdan yokarıya varınca
Bayramyeri meydanına görünce
Galabaşın ortasında durunca
Heç düşünme sen kendine sal abey

Çaybaşına gösteriile gidesin
Görmek lazım bence eyi edeesin
Gene gelcem deye yemin adaasın
Be'lerim ben ertesi yıl gel abey

Hacı Hasan Tekkesi'ne çok deyil
Gapı alçak, girekene bak eyil
Dua niyaz denizine gir boğul
Camisinde namazını gıl abey

Orecikden guşbunara a'lecen
Mahılleye sokok yo'lecen
Derin nefes alcen, eyi ko'lecen
Guşbunar'ım sanki kokaa gül abey

Çatalçeşme buree uzak galıısa
Oree gi'mek deezeme zor geliise
Arıbeele gidem deecek oluusa
Dolmuşlara edivecen el abey

Çatalçeşme Denizli'de seçili
Sovuk sovuk gana gana içilii
Bu çeşmeye nasıl gıymet biçilii
Belki gevher belki gümüş lal abey

Guruçay'ın yellee esee yerinde
Düşünüüken yaram ganaa derinde
Anlımadım sanki günün birinde
Buraları silib atmış sel abey

Gınıklımız bi zamanlaa köyidi
Adı belli Oğuzlaadan boyidi
Atasından miras galmış payidi
Bugünleede bahalı bi şal abey

Suluköprü durağında bek galma
Gövün rengi gapandıısa çok galma
Hemen seğirt deezeminen, tek galma
Yağmur yağsa buruları göl abey

Akkonak'dan öbür yanı bağidi
Beş ev vaadı, apartıman yoğidi
Elalemin gözü gönlü toğidi
Hindi oralaa altın gibi mal abey

Dağ başında Gerzile'nin yuvesi
Bek güzeldir ortasında gaavesi
Hoştur suyu, yumuşakdır havesi
İsteee ev yap ister üç gün gal abey

Nizamiye Gerzile'nin alt yanı
Onun ardı Kiremitçi bil bunu
Eççik eylen-burulaada dut yinii
Ondan keri Garaman'a yol abey

Garamanda böyük baza guruluu
Gapısından yuveş yuveş girili
Ayagına laylomcula sarılı
Gi'mezlese sen bi tokat çal abey

Eskileeden burlaa hepden bunaadı
Çameşirlee buleşiklee yunaadı
Denizli'ye gelen "deniz" sanaadı
Hindi burlaa gupguru bi çöl abey

Emme lakin böölü olsa farketmez
A'lı olan geri dönüp çarketmez
Cennet vatan parçasını terketmez
Öleceksen burulaada öl abey

Söz tükendi deece'lerim bi'medi
Ses gısıldı, vakıt bunu ye'medi
Gurgunoolu lafa yalan ga'madı
Memlekedim çiceg gokan bal abey


Yörük ibiramın özden,aaşamın hayrında mınarın orda cinalinin bayramlan içip içip sızmışlar guduzun dölleri.ayazınan üşütüp ötürük olmuşlar.ağızlarınnan içmeyolarki sersem z.k tohumları.çengelkısığından buynuzbüküne gadan böğürmüşler de köye ırahatlık vermemişler.

Yamanın garısı ayşen yengem de ayaağnı berttirmiş,nacap oldu buyul bakmalı.üle senin zinaa zivzivleepduru,buyuncuk bakmaayın haa.sen de garı olcaan.geçenlerde gartingenin hasbiyle torpağın içinde gürdüşdülee gürdüşdülee de evin çine zapırt düştülere.çımkıınan backlarına bacaklarına vuruvuruvrasım geldi.

Gız umman yingeen meteliklen düğme g.t dayı,seferleen düğününde içmişlee içmişlee de bi tüngümüşlee bi tüngümüşlee sorma.gocca adamlarda gımcık akıl yoga bilmen gerisini.

Anecim bordu günnee geçmeeyoru
İnsannaa iyi-kötü seçmeeyoru
Guşlaa bile Moolu’daki gibi uçmaayoru
Gönül guşu gurbe’leeden uçaa mı biliyman

Tozlu mu hala Köte’li’nin yolları?

Çiçek açtı mı Dümbüreen dalları?

Doldu mu suyunan Ula’nın gölleri?

Bahaa ordu da gelik geçee mi biliyman...


==Nere gıyılaapdırısın gıyz sepet g.tlü Zaliye?

==Bakıvsaa gıyz,inek Hatcasının yargınına gocası olcak gappanın dölü;yargınına degmeyi fıydıklavmış da garıyı börtlen gabasının içinde tavık gibi
seyittirmişeee..sünüpduruumuş garıcık..

==Demesedigine,endeeni duymasaadımaaa;gadın
başlarıma gelenler

==Gadın anam,ben bakıp da geleen,benim zinayı görürsen

bubasının gıyına yollaaavı.
Çocuk elimde galcaga iyeen,z.kini d.şşanı yolcan,hiç durdan çüşden anladıı yok.

==köpek ayaa yimiş gibim zivzivleyılar,somağnı sıkıvcaan işte bu..

==Ben aykırlayaan gari..

==Degidim deee herifler azıttıya gaari,nere gideen geleen ben.Tmam gadın anam sen gidego,ben de balcan yahnisini ocağa çataan da gelenn.

--gıys ana,gine mi gabıklı hasille bişirdin.yimeyın endeeni ben

--eşeeen z.kini yiin zıkkımın dölleri

--iki dene yımırta gırıvuusaa tereyağnan olmamı gıı

--bubaan uşaa mı var burda,içim sakıraapduru zatten,hasta mı olcaan bilmen gerisini

burnumun diree sızılaapduru..

===ÇOCUKLARA KIZDIKLARI ZAMAN ANNELERİN HAKARETLERİ===

Gademsizin çoocuuuu

Dayak yasırlarıııı

Canıma doyurdunuza siz beniiimmm

Seni doğurcaağğma daş doğursaaadımaaaa!

Geberesicenin çıkarttırdıııııı!

Hayıt çımkısınnan gelirsem yanayaaa ağaz körlemeyi
göstertirin sana,yafidinin çoocuuuuuu!

Nere gideen geleeen ben?

Gadınlığmı bilemedim sizin yüzününden

Teneşirlere gelesicelerrr!(bazen sinirin dozu artar tabi

Hoplaaap zıplamasaaa üleeeeennnn,p.pini kesceeen bak!

[@Ashlove]

Cok değişik bir şivesi varmıs.Bazilarinin anlamlarına ve şu cocuklara kızdıklarında söylediklerine gül gül öldüm Paylasım ıcın sağol.

[@Smyrna]

Muğla şivesi...

Orsa ve Lodos ile bir sohbet edin de görün.

[@LaLe]

Hindi Smyrnayı önce zıvitcem höleee, sonra şıvkıtcem, sonra da zapıracem yakalamasın diye

[@Smyrna]

Orsa'yı bilem anlıyom ama seni anlayıveremedim gari Lale.

[@LaLe]

Orjinal Mesaj Sahibi smyrna

Orsa'yı bilem anlıyom ama seni anlayıveremedim gari Lale.

Yukarıda sözlük var Smy hanımcığım, bakın anlayın

[@Dasitane]

Orjinal Mesaj Sahibi smyrna

Orsa'yı bilem anlıyom ama seni anlayıveremedim gari Lale.

Ende Smyrnayı önce zıvitcem höleee, sonra şıvkıtcem, sonra da zapıracem yakalamasın diye

ben anlatıverem gari Lale Hanımın sölediklerini

Bu Smyrnayı önce sulandırıp cıvık (ıslatmak) hale getireceğim şöyle, sonra etkisiz hale getirip döveceğim ,sonra da kaçacağım yakalamasın diye

[@Smyrna]

Heee anlayıveeedim gari. Saolasın Das.

[@Nazlı]

Orjinal Mesaj Sahibi LaLe

Yukarıda sözlük var Smy hanımcığım, bakın anlayın

Laleciğim Smy'la bir gürdüşsenize

[@**EMEL**]

Smy, Bu zabala aha bu Laleyi gödüm, süse çömmüş, granladım

-ihi bak bi nörüyon didim ?

Elinde pisgevit yiyegomuş, beni görünce hemen tüngüdü,epey bi matıfladı, yüreği yavii olduu.

-Unilee didim elindeki? Dur didim biyon de hele

Ende zıpırmaya başladı, ödü sıddı zaarr didim, bende başladım dakıştırmaya ...

-Huna baksaa leee, didim didim bakmadı

Baktım olmeycek aldım pabıcı elime fıydırdım peşine emme granladı

Napam kendi gidişti biyon, gallen onun suçu


*******

Ne yazdım ben be

Aboooo garabaşlarıma gelen

Daaassss ihi bak biii Bundan kellisini sen çevir biyol hadi gözün sevem