Debreli Hasan, Drama'da yetişmiş. Debreli namıyla mübadele öncesi dönemde Drama-Serez-Sarisaban bölgelerinde faaliyet göstermiş bir halk kahramanı eşkıyadır.

Drama köprüsünü, o devrin haksızlıkla para kazanan halkı ezen zenginlerinden aldığı haraçla yaptırmıştır. Debreli Hasan'ın yaşadığı, dönem kesinlikle bilinmemekle beraber Çakırcalı Efe ile çağdaş olduğu görüşleri, hatta atıştıklarına dair hikayeler onun 1870 - 1920 yılları arasında Makedonya dağlarında egemen olduğunu göstermektedir.

Bu konuda halk arasında söylenen menkıbeye göre; Selanikli Yahudi bir tüccar ticaret için İzmir'e gidecektir."Eğer bu civar dağlarda hükümran olan Debreli'den geçsen, Ege dağlarında Çakırcalı'dan geçemezsin. "denir, kendisine. Nitekim de öyle olur.

Debreli'nin çetesinde pek çok kişi yoktur. Bilinen Kara kedi namıyla bir tek kızanı olduğudur. Halka onu sevdiren eşkıya kişiliğinin en ustun tarafı ise fakirlere yardım etmesi, bilhassa birbirini seven yoksul gençleri evlendirmesidir. Bu konuda şöyle bir menkıbe de vardır. "Evlenmek niyetinde olan dağlı bir genç, tek danasını almış, İskece pazarına inmektedir. Yolu, Debreli Hasan tarafından kesilir.

Delikanlının evlenmek için parası olmadığını anlayanca Debreli kendisine düğün için yetecek parayı verir ve ayrıca danasını satmamasını salık verip uğurlar."

Makedon dağlarının Debreli'si sonunda padişah affına uğrar veya söylentiye göre mübadelede güvenlik güçlerinin elinden kaçmayı başarır ve Türkiye'ye göç eder.

Kısacası Rumeli Türklerinin gönlüne yerleşmiştir efsanesiyle Debreli Hasana.

Drama köprüsü Hasan dardır geçilmez
Soğuktur suları Hasan bir tas içilmezAt martinini Debreli Hasan dağlar inlesin
Drama mahpusunda Hasan Kara kedi dinlesin

Mezar taşlarını Hasan koyun mu sandın
Adam öldürmeyi Hasan oyun mu sandın
At martinini Debreli Hasan dağlar inlesin
Drama mahpusunda Hasan dostlar dinlesin

Drama köprüsü Hasan dardır daracık
Çok istemem Yanko Corbaci bin beş yüz liracık
At martinini Debreli Hasan dağlar inlesin
Drama mahpusunda Hasan Kara kedi dinlesin

Drama köprüsünü Hasan gece mi geçtin
Ecel şerbetini Hasan ölmeden mi içtin
At martinini Debreli Hasan dağlar inlesin
Drama mahpusunda Hasan dostlar dinlesin.

Kaynak: Öyküsüyle Türküsüyle
Batı Trakya Türküleri
Reşit Salim- Osman H. Arda

Rumeli türkülerini oldum olası hep çok sevmişimdir.

Teşekkürler Real

__________________

Kan mı çekiyor ne...

__________________

Sanırım Ama şu türküleri sevmek için illa ki o taraflardan olmak gerekmiyor, gerçekten çok güzel türkülerimiz var

__________________

Teşekkürler türkü konu uzmanı

Ellerine sağlık.

Çok güzelmiş. Her yörenin türküleri ayrı bir güzel. Her yörenin türkülerini dinlemeyi seviyorum.

__________________

Sanırım nette sorun var veya şarkı silinmiş.
Yine de ellerine sağlık dostum.

Bu türkünün değişik bir hikayesini de ben paylaşmak isterim.
........

Debreli Hasan

Haksızlık, gelmeye görsün insanoğlunun başına, coşar deli yürek eşkiyalığı ilan eder.

Dedem derdi ki:

Bu Balkanlar’da insan, ya sevda ya haksızlık ya da zulüm gelirse çıkar dağlara. Dağları dolanır.Geceleri dalar zifir karanlıklara,ilikler üşür zemheri ayında. Yeter ki haksızlığa uğramasın bu yürek, işte o zaman eşkiyalık yaraşır bu dünyaya…
....

Hasan’ın, Yunanistan’ın Selanik ili Kayılar kasabası Debre köyünde doğduğu söylenir. (Tahmini olarak 1870-1925 yılları arasında) Kayılar,Drama, Serez, Kavala-Sarışaban yörelerinde yaşamıştır.Uzun askerlik zamanında komutanı tarafından haksızlığa uğrar, dayak yer ; bu zulme dayanamaz çeker silahını vurur komutanı, kaçar askerden. Gelir memleketi Debre’ye …

Müfreze arkasında...

Duramaz memlekette ... Bilir ki yakalanırsa sonu darağacı...

Pişman olsa da neye yarar, olan olmuştur bir kere. Alır martinini eline, çıkar Balkanlar’a.

Ant içer: Zulme uğrayana, yoksula, garibana yardım edecek, zenginden alıp fakire verecek.

Namı yürür “Bizim Hasancık” diye.

Nasıl biridir diye sorarsanız?

Samsunlu araştırmacı Baki Sarısakal’a göre: Orta boydan biraz kısa, kemikli ve değirmi bir yüz, şeftali kırmızı yanaklar, Orta Asya tipi çekik gözler, parlayan kapkara göz bebekleri, dikbaşının tepe kısmı ustura tıraşlı, bıyıklar pala.

Üzerinde bürümcü gömlek, köşeleri işlemeli kuşak, potur pantolon, ayağında mest pabuçlar, elinde yanke tüfeği.Gerçek adı ''Peabody Martini Henry'' olan ,bizim kısaca “Martini” dediğimiz tüfek...

Ve Hasan eşkiya olur .

Yanında bir tek Kara Kedi dediği arkadaşı vardır.

Debreli Hasan eşkiya olur; ama bildiğimiz eşkiyalardan değil. Halkın parasını çalanlardan hiç değil.

Debreli Hasan, o dönem milleti soyan, haksız yere milletin parasını alan, sırtından geçinen zenginleri soyar. Paraları halka dağıtır.

Topladığı paralarla Drama Köprüsü’nü yaptırdığı söylenir. Söylence böyle olmasına rağmen, Drama‘da böyle bir köprünün olmadığı görülmüştür. Drama Köprüsü’nün, Drama köyleri Nusretli ve Kozlu köy arasında bulunan bir su kemeri olduğu son yapılan araştırmalardan anlaşılmaktadır.

Gücü yetmeyip de evlenemeyen sevdalıların kavuşmasını sağlar. Evlenmek için İskeçe pazarına danasını satmaya götüren gence, yardım ederek danasını sattırmaz. Ve onu evlendirir.

Rum zenginlerinden Yargo Çorbacı’yı soyar. Yargo,”Bıktım şu dağdaki Hasan eşkiyasından bir türlü İzmir’e mallarımı götüremiyorum,”diye söylenir.

Etraftaki esnafın, “Be… Yargo, Balkanlarda Debreli’den kaçarken, İzmir dağlarında Çakırcalı Mehmet Efe’ye rastlarsın,” diye söyledikleri bilindiğinden. Debreli Hasan’ın Çakırcalı ile aynı zaman diliminde yaşadığı tespit edilmiştir.

Bacısı Esma, Kayılar kasabası Erdumuş köyünde oturmaktadır. Arada onu dolaşmaya gittiği bir gün müfreze, Debre’de köye tuzak kurar. Yareni, arkadaşı, kızanı, Kara Kedi yakalanır. Drama Mahpusanesi’ne gönderilir.

Debreli’nin sevdalandığı vardır, Drama Kozlu köyünde. Anlatılanlara bakılırsa Debreli, bu köyde bir kızla nişanlıymış. Lakin daha sonra dağa çıkınca, “Ben bu kızla evlenirsem ona kötülük yaparlar,” diye düşünüp evlenmekten vazgeçmiş. Genç kız, uzun bir müddet onu beklemiş. Hatta şöyle bir türküyle haber verir , sevdiği Hasan’ına:

Kozlu köy gülleri , de bre Hasan ilk yazın açaçak,

İzin ver bana sevdiğim vaktim(iz) geçeçek.


Debreli, en sonunda kızcağıza “Artık beni bekleme, başkasına varıp evlen,” diye haber göndermiş.
Düğününe de gizlice gelip yedi tane bilezik (veya beşibirlik) takmış.

Anlayacağınız, böyle de sevdasını yüreğine bastırıp ayrılabilecek kadar da delikanlıymış.

Balkan Günlüğü araştırmacısının dediğine göre, Bafralı Hüseyin Erdoğan’dan dinlediği , Debreli Hasan türküsüne ek olarak bazı yörelerde söylenmektedir:

Kozlu köy deresinde bre Hasan (üç) silah patladı.

(Te be) koşun bakın Debreli Hasan kimi hakladı.

At martiniyi bre Hasan dağlar dinlesin.

Kozlu köy deresinde bre Hasan Kara Kedi dinlesin.

....

Makedon dağlarının Debreli'si sonunda padişah affına uğrar. Veya söylentiye göre mübadelede, güvenlik güçlerinin elinden kaçmayı başarır ve Türkiye'ye göç eder.

Debreli Hasan hakkında anlatılanların ortak özelliği, hiç kimsenin tam olarak nereli olduğu , ne zaman ve nerede öldüğü, mezarının nerede olduğu bilinmemesidir.

Samsun Bafra ilçesinde Nebyandağı’na yerleştiği, araştırmacı Rahmi Özen tarafından rivayet edilir. Ama ne olursa olsun, Yunan çetelerinin baskısına karşı Türk köylerini savunmuş ve kahramanlaşmıştır. “Dramalı Hasan”türküsü onun adına yakılmış, söylenmiştir.

Kısaca Rumeli Türklerinin gönlüne yerleşmiştir, efsanesiyle Debreli Hasan türküsü.

Kaynak olarak Reşit Salim ve Osman H. Arda tarafından bulunan hatta ilk söylencesi de Rumca olduğu bildirilmektedir.Drama’dan getirilen bu güzel türkünün dilden dile, nesilden nesile aktarılarak gelmesinde büyük rol oynadı. “ Debreli Hasan” olarak mı, yoksa “de bre Hasan” olarak mı söylenmesi gerektiği hakkında hemfikir olunamamaktadır. “Drama Köprüsü” ya da “Debreli Hasan “türküsü, TRT radyosu sanatçılarından kimi mahalli sanatçı ve gruplara kadar çok sayıda müzisyenin ilgisini çekti yıllar boyunca ve birçok kereler, birçok farklı yorumla kayıt altına alındı. “ Debreli Hasan” türküsünün bir güzel tarafı da mahpushanede ki dostlarına umut veren yanıdır.

Yaşama, doğru bakmanın, dostluğun, arkadaşlığın ve umudun türküsü de diyebiliriz buna.

Her fırsatta bu türküyü söyleyin olur mu?

Dağ başlarında, yaylalarda, gençlik masasında, akşam ateşinin karşısında...

Her yerde...

Hem de yumruğunuzu sıkarak…


Ferhat Gündoğdu

__________________

Şimdide böyle yiğit Debreli Hasan'lara çok ihtiyaç var.
Dilaver ve Real güzel konu olmuş teşekkürler. Türküsünden sonra hikayesinide öğrenmek daha güzel oldu.

__________________

Bu türküye bayılıyorum.


Paylaşım için teşekkürler.