Ord. Prof. Dr. Mazhar Osman
(1884 - 1961)

Ord. Prof. Dr. Mazhar Osman, (d. 1884, Sofulu - ö. 31 Ağustos 1961, İstanbul), ruh ve sinir hastalıkları uzmanı, Türkiye'de ilk modern ruh sağlığı hastanesini kuran Türk hekimi.

1904 yılında "Askeri Tıbbiye" okulunu, yüzbaşı rütbesiyle bitirerek doktor olan Mazhar Osman, "Gülhane Askeri Hastanesi Akliye Servisi"nde öğretmen yardımcılığına başladı. 1908 yılında Berlin ve Münih'e giderek nöroloji ve psikoloji dallarında uzmanlık eğitimi aldı. Tekrar Gülhane'ye dönen Usman, 1914'te Haseki'deki "Akıl Hastalıkları Müşahedehanesi"nin başhekimi ve müdürü oldu.

Daha sonra Haydarpaşa Askeri Hastanesi akliye ve asabiye mütehassıslığına getirildi. Mazhar Osman, Bakırköy'de bulunan ve terk edilmiş bir kışla olan "Reşadiye Kışlası"nın bulunduğu araziyi devletten talep etti. Dönemin cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, başbakanı İsmet İnönü ve içişleri bakanı Refik Saydam'ın onayı ile 1924 yılında başlayan süreç, 15 Haziran 1927 tarihinde Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'nin kurulmasıyla tamamlandı. Mazhar Osman, hastanede uzun süre başhekimlik görevinde bulundu.

1933'te İstanbul Üniversitesi Psikiyatri Kliniği'ne Ordinaryüs Profesör olarak atandı.

1941'de başhekimlik görevini bıraktı ve emekliye ayrıldığı 1952'ye kadar öğretim üyesi olarak çalışmalarını sürdürdü.

Hastalara meşguliyetle tedavi ve rehabilitasyon

Türk Nöro-psikiyatri Cemiyeti’nin yanı sıra; "İçki İle Mücadele Cemiyeti" gibi sağlık derneklerinin kurucusu olan Usman Sinir Hastalıkları (1935-1936, 2 cilt), Keyif Veren Zehirler (1934) gibi çeşitli mesleki eserler yazdı. Hamburg Akıl Hastalıkları Derneği, Fransız Nöroloji Derneği, New York Nöroloji Akademisi gibi yurtdışı sağlık kuruluşlarının onur üyeliklerine seçildi. Türkiye'de ilk kez Seroloji, nöro-patoloji, deneysel psikoloji laboratuarları oluşturulmasında önemli rol oynadı. 1961 yılında vefat etti. Mezarı Zincirlikuyu Mezarlığı'ndadır.

Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, bir dönem "Mazhar Osman Hastanesi" adıyla da anılmıştır.

Kaynak

Lise yıllarımda bahçesinde çok vakit geçirmiştim. Boş derslerde gider, çamların arasında ki sahasında top oynardık...

Hastalar devasa bahçesinde dolaşır, gelen ziyaretçilerle kontak kurarlardı. Bazıları tel örgülerden çıkar ve Bakırköy sokaklarında çizgili pijamalarıyla dolaşırlardı. Bu o kadar olağan bir durumdu ki kimse yadırgamaz, onlara dikkat edilir ve hastanede ki görevlilere haber verilerek alınmaları sağlanırdı.

Lale teşekkürler konu için....

Lale o zamanlar başa çıkamamaktan daha çok hastaları kapatmazlardı odalara. Sadece çok azılılar kapalı tutulur diğer hastaların hastane bahçesin de dolaşmalarına izin verilirdi. Bu şekilde Rehabilite edilmeye de çalışılırdı hastalar.

Bir gün maç için iki sınıf gitmiştik. Biri yanımıza geldi hakemlik yapabileceğini söyledi. Biz ziyaretçi veya hasta bakıcı gibi düşünmüştük. Maç başladı herşey çok iyi giderken bir an da elindeki düdüğü öttürmeye başladı. Eliyle koluyla hareketler yapıyor, düdüğü soluk almadan öttürüyordu. Bahçeye dağılmış pek çok hastabakıcı olurdu. Onlar koşup geldiler ve hastayı götürürken bize de iyi fırça atmışlardı.

Anlayacağın o hastaların pek çoğunun hasta olduğu ilk bakışta anlaşılmazdı.

Kontes diye bir bayan vardı. Lise'de İngilizce dersi gören şanslı sınıftaki öğrencilere ders çalıştırırdı. Sınavlara hazırlanmak için hastane bahçesinde açık hava dershanesi kurulurdu sanki ve öğretmen de Kontes Hanım olurdu.

Çok ilginç bir hastaneydi ve bahçesi gerçekten renkliydi o zamanlar.

Çocuktum ilk Mazhar Osman ile tanıştığımda. Bir akrabamız orada tedavi görüyordu. Mecburen götürmüşlerdi benide.

Babam beni içeriye sokmadı. "Sen git Mazhar amcanın dibinde otur" demişti. O kim diye sorunca beni götürüp o devasa heykelin yanına bıraktı. Heykele baktım baktımmmm. Sonra gülmeye başladım. Gülmemi görenler bana acıyarak baktıklarını hatırlıyorum. Hastahane o zamanlar da yetersizdi. Hastaların çoğu üstü başı pis, saçları ise acayipti. Kadın mı erkek mi olduklarını ilk bakışta anlamak zor oluyordu.

Daha sonraları Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi açıldı da biraz rahatladı orası. Erenköy deki hastaneyi çok ziyaret etmişimdir. Diyaloglarımız çok olmuştu. Safiye Ayla (kendisini Sayfiye Ayla sanıyordu) ile de tanışmıştım. Atam ile ilgili anılarını anlatır ve sürekli sevdiği eserleri seslendirirdi.

Mazhar Osman Ruh sağlığı ile ilgili ilk hastanenin kuruluşuna sebep olduğu için bu tür rahatsızlıkları geçiren hastaları rehabilite ettirmek isteyenler ne kadar teşekkür etse azdır. Çok eski zamanlarda bu tür hastaların nasıl tedavi edildiği göz önüne alırsak.

Cunda adasında irili ufaklı 25 tane adacık bulunuyor. Çok eski çağlardan, bu adacıklardan bir tanesini bu tür hastalar için ayrılmış. Hastaları adaya getirip bırakıyorlarmış, tedavi yöntemleri ve akibetleri ise bilinmiyormuş.

Konu için teşekkürler Laleciğim.