[@Ekin]

Ressam Raffaello Sanzio | "Atina Okulu" Freski | 1509-1511

Atina okulu freski İtalyan Ressam Raffaello Sanzio (Raphael) tarafından 1509-1511 yılları arasında yapılmıştır. Sanatçının ilk ve en önemli fresklerinden birisidir.

Atina Okulu günümüzde Vatikan Müzeleri içinde yer alan Papalık Odaları'ndan 'Stanza della Segnatura'nın bir duvarını kaplamaktadır. Bu freskin Raffaello'nun en büyük başyapıtlarından ve İtalyan Rönesansı'nın klasik ruhunu en somut haliyle yansıtan eserlerden biri olduğu kabul edilir. Raffaello bu esere başladığı sırada henüz hiç fresk deneyimi yoktur; fakat dikkat çekici üstün yeteneği dönemin Papası II. Julius'un onu tek başına tüm Papalık Odaları'nı süslemesi konusunda yetkili kılmasını sağlamıştır.

Resim, Rönesans'ın temel aldığı Antik Yunan medeniyetinin en ünlü filozof ve bilim adamlarını bir araya toplamaktadır. Rafaello büyük bir zaman sıçraması ile ve son derece demokratik fikir ile herkezi tek bir çatı altında toplamıştır. Fakat geri plan olarak Antik Yunan mimarisinden çok Roma dönemi mimari elemanları içeren bir bina resmedilmiştir.

Kolonların her iki yanındaki devasa heykeller (Apollon ve Athena heykelleri) ve süslemeler Klasik Yunan sanatına aittir.

Resimde ustaca kullanılan perspektif ögeleri - ardı ardına birbirini takip eden üç kemer, merdivenler, ön planda yerdeki geometrik desen - bir teleskop etkisi yaratarak seyircinin dikkatini tam ortadaki iki temel figüre çekmektedir.

Resimde yer alan 59 figür rastgele yerleştirilmiş değildir.

Sol kısımda müzik ve aritmetik ile ilgilenenler, sağ tarafta geometri ve astromonomi ile ilgilenenler, orta kısımda ise bu bilim dalları ile erişilmiş yüksek seviye bilgi üzerine çalışan bilim adamları/filozoflar bulunmaktadır.

Eserdeki tüm figürlerin anlamı ve hikayesi vardır.

Resmin merkezinde bulunan iki figür Antik Yunan Felsefesinin iki çok önemli karakteri Platon ve Aristoteles'tir. Platon yaşlı görünümlü, çıplak ayaklı bir bilge görüntüsünde resmedilmişken; öğrencisi Aristoteles, Platon'dan bir adım daha önde resmedilmiş ve iyi giyimli, olgun bir adam olarak gösterilmiştir.

Platon'un elinde eseri Timaeus'u, Aristoteles'in elinde ise meşhur Ethics eserini görebiliriz. Üzerlerindeki kıyafetlerin renkleri ise Platonun Kırmızı Ateşi Mor ise gökyüzünü ; Aristotelesin üzerindeki mavi suyu , kahverengi ise toprağı simgelemektedir. Bu iki karakter basit hareketlerle kendi felsefeleri olan fikircilik "idealism" ve gerçekçilik "realism"e işaret etmektedirler.

Platon yukarıyı gösteren eli ile bilginin tüm kaynağı olarak gökleri (Platon'a göre çevremizde gördüklerimiz sonsuz ve değişmez bir gerçekliğin yansımasıdır), Aristoteles ise yere dönük eli ile bilginin tüm kaynağı olarak yeryüzünü (Aristoteles'e göre asıl gerçeklik görüp dokunabildiğimiz gerçekliktir) göstermektedir. Platon figürü Raffaello'nun yaşadığı dönemde çok meşhur olan Leonardo da Vinci'nin yüzünü temel alarak tasarlanmıştır.

Platonun tarafında olan düşünürler ideal olan nedir ? sorusu ile ilgileniyorlar.

Zeytin yeşili tunik içinde görülen bilgin Sokrates'tir. Sokrates'in hemen yanında Aeschines , Antisthenes, ve Büyük İskender var. Sokratesi burada felsefesini açıklayan el işaretleri yaparken görürüz.

Resmin sağ alt kısmında yer alan figür Pisagor'u temsil etmektedir. Elindeki deftere yazmakta olan Pisagor'un hemen önünde yer alan küçük tabloda ise Pisagor'un müzik ve matematik üzerine teorilerini görebiliriz.

Pisagor’un omuz hizasında arkasında duran ve eğilerek Pisagor’un yazdıklarına bakmaya çalışan kişi İbn-i Rüşd’ tür. İslam filozofu ve hekimidir. Aristoteles’in eserlerine yapmış olduğu yorumlarla Aristotelesçiliğin yeniden canlanmasını ve güçlenmesini sağlamıştır.

Pisagor’un tam arkasında bulunan ve Pisagor’un yazdıklarını not etmeye çalışan kişi ise Romalı bir filozof olan Boethius’tur

Merdivenlerin hemen ucunda masasına dayanmış düşünen adam Heraklit'tir. Bu figürün özellikle Michelangelo'dan esinlenilerek oluşturulduğu düşünülmektedir. Raffaello'nun Papalık Odaları'nı boyadığı dönemde Michelangelo da hemen yakındaki Sistin Şapeli tavanı üzerinde çalışmaktadır. Tavan fresklerinin bir yarısı tamamlandığında seyircilere gösteri amaçlı açılır. Bu fırsattan yararlanarak eseri görmeye giden Raffaello, gördükleri karşısında hayrete kapılır. Michelangelo'nun üstün yeteneğinden çok etkilenen Raffaello, tamamlanmış eserine sonradan bu Heraklit figürünün eklemeye karar verir, ve onu da Michelangelo'nun görüntüsünde resmeder.

Merdivenlere gelişigüzel uzanmış elindekini inceleyen kişi Diyojen'dir. Bilindiği üzere Diyojen Atina sokaklarında içinde yaşadığı bir fıçıdan başka bir varlığa sahip değildir; ve kendisi ile karşılaşan Büyük İskender'e güneşini kesip gölge etmemesinden başka bir lütuf istemediğini belirtmiştir.

Eserde tam solda yer alan Pisagor'un tam sağdaki dengeleyici figürü Öklid'dir. Öklid çevresindeki öğrencilere yerdeki tablo üzerine eğilmiş şekilde teorisi açıklamaktadır. Öklid figürünün dönemin en ünlü mimari Bramante'nin görüntüsünü yansıttığı düşünülmektedir.

Bu iki figür Zerdüşt "Zoroaster" ve Batlamyus'u "Ptolemy" simgelemektedir. Zerdüşt gökyüzü (astronomi) ile, Batlamyus ise yerbilimleri (coğrafya) ile ilgilenmiştir. Ellerindeki küreler gökyüzü ve yeryüzüne simgelemektedir. Batlamyus'un Raffaello zamanına kadar yapılmış herhangi bir büstü olmadığı için arkadan görünür şekilde resmedilmiştir.

Protogenes (Il Sodoma, Perugino veya Timoteo Viti) ( Beyazlı )

Apelles, Antik Yunan ressamı (Raphael'in kendi portresinin görüntüsündedir ve resimde seyirciye doğru bakan tek figürdür) ( Arkada siyahlı )

Diğer figürleri ise kısaca özetleyecek olursak;

Plotinus (ünlü heykeltıraş Donatello'dan esinlenerek resmedildiği düşünülmektedir)

Citium'un Zenosu ve Epicurus

Pisagor’un arkasındaki sütünün arkasında yeşil şapkalı yaşlı figür, Elea okulundan Zenon’dur.Zenon; Parmenides’in takipçisi, diyalektiğin kaşifidir. “Hareket nesnelerin dünyasında mümkündür, saf ideaların dünyasında değil” demiştir.

Zenon’un yanındaki figür; Epikür’dür. Platoncu filozoflardan ders almıştır. Öğretisi çok yayılmıştır. Bunun nedeni kolay anlaşılır olmasıydı. Epikürcülerin amaçları mutluluğa ulaşmaktı. Çünkü felsefenin amacı buydu

Hypathia | Parmenides

Hypathia : İskenderiye'de felsefe, matematik ve astronomi profesörü olan Hypathia, resimdeki tek kadın figürdür. Papa'nın resimde bu figüre karşı çıkacağına inanarak Raffaello bu koyu tenli Mısırlı figürü açık tenli ve yüz hatları Papa'nın yeğenine benzeyecek şekilde çizmiş ve figürlerin arasına yerleştirerek bir miktar kamufle etmiştir.

Parmenides'e göre, evrende değişen hiçbir şey yoktur. Gerçeklik, yani Varlık, mutlak anlamda Bir'dir, kalıcıdır, süreklidir, yaratılmamıştır, yok edilemez; o ezeli ve ebedidir; onda hareket ve değişme yoktur.

Eserin en çarpıcı noktası Rönesans'ın çıkış noktalarından biri olan Klasik Yunan Felsefe/Bilim/Sanat'ına dair birçok önemli ismi/kavramı bir araya getirmedeki başarıdır. Resimle ilgili geride kalan hiç bir açıklayıcı belge olmamasından dolayı figürlerin büyük kısmı üzerinde yüzyıllarca kesin yargılara varılamamıştır.

Resimle ilgili geride kalan hiç bir açıklayıcı belge olmamasından dolayı figürlerin büyük kısmı üzerinde yüzyıllarca kesin yargılara varılamamıştır.

Fakat, eser konusunda varılacak en kesin yargı, Raffaello'nun hem döneminde hem de sonrasında yüzyıllar boyu sürecek bir etki yaratan tekniği, anlatım tarzı ve özgün yeteneğini en güzel yansıtan yapıtlarından biri oluşudur.

Kaynak