28 Yıllık Yokluğunun Ardından: Aziz Nesin'i Ne Yapmalı?

[@Canan]

28 Yıllık Yokluğunun Ardından: Aziz Nesin'i Ne Yapmalı?

Pekiyi şimdi biz ne yapalım bu Aziz Nesin’i doğumundan 108 ölümünden 28 yıl sonra. Okuyalım okutalım bol bol en iyisi. Sen çok yaşa Aziz bey.


Hiçkimse buyur etmedi beni
Bu dünyada hiçbir yere
Ama açtım bütün kapıları tekmeleyerek
Bütün engelleri göğüsleyip yıkarak
Buyrun dediler o zaman incelikle
Buyur ettiler
Ve
Buyurdum

Elimden geldiğince görevimi yaptım
Gülümsedim hıçkırıklarımı boğarak
Sonunda kimsenin yorulmadığı denli yoruldum
Artık kapılar açık kalsın
Bundan sonra gireceklere
Şimdi dinlenmeye gidiyorum
Hoşçakal güzel dünyam

(Aziz Nesin, Sondan Başa, İstanbul, 1984, s. 72)

Bizi bırakıp gittiğinden bu yana 28 yıl geçmiş. Yaşasaydı 108 yaşında olacaktı. Belki onlarca kitap yüzlerce öykü daha yazacaktı. Belki. Ama mutlaka kavga edecekti. O kesin. Ülkenin karşı devrime düşüşüne direnecekti. Çok üzülecekti ama vaz geçmeyecekti. Daha önce de geçmedi çünkü.

15 Mayıs 1984 günü 12 Eylül karanlığı tüm gücüyle hüküm sürerken vaz geçmediği gibi mesela. Kendisi gibi bir avuç AYDIN ile birlikte, büyük harfle yazılmayı hak eden bir avuç ilerici insanla birlikte, Çankaya’nın kapısına dayandığında “Aydınlar Dilekçesi”ni vermek için… Almaktan korktular ama öyle büyük bağırdı ki, o sessiz çığlık tüm ülkeye yayıldı. Aydın tavrı nasıl olur yaşamayanlar okumalı, bakmalı o günlere. 12 Eylül karanlığını yırtan ilk kıvılcımdır. Aziz Nesin, Yalçın Küçük, Hüsnü Göksel, Halit Çelenk, İlhan Selçuk ve İlhan Tekeli ve daha bir avuç devrimci, ilerici aydın. Elbette ürkenler de oldu. İmzasından sonra kaçanlar da ama olan oldu işte. Bir daha aynı olmadı ülke. Devam etti o aydınlık girişim Ankara’da Ekin, İstanbul’da Bilar oldu mesela. Yüzlerce genç oralarda öğrendi Marksizm’i dönemin en iyi hocalarıyla, devrimcileriyle tanışarak, çalışarak.

Çok önemli adımlardır ve bir avuç aydın ve en çok da Aziz Nesin adına yazılmalı o dönemin çabası. Sonrasında açık sosyalist parti tartışmaları. Sosyalist sistemin çöküşü. Sosyalizm bitti tartışmaları. Ardından dinci gericiliğin yükselişi ve Aziz Nesin’in en önde bu kez o kavgaya soyunması. 2 Temmuz Katliamı. 30. Yılını daha geçen gün andık. Orada öldüremediler ama çok sürmedi kavgası ardından pes etmedi aklı ama artık bedeni ayrıldı aramızdan.

Yok artık Aziz Nesin ve her şeyden çok da o yüzden 35 canımızı alan katillerin Belediye Başkanı son seçimde başımıza akil adam, olgun siyasetçi olarak çıktı Halil İbrahim Sofrasında. Çıkabildi. Suçlusunuz, suçluyuz. Bilincimiz kadar, anlatamadığımız kadar, kazanamadığımız kadar, gücümüz yetmediği kadar suçluyuz. Pes etmezdi çünkü Aziz Nesin. Marko Paşa’daki ortağı gibi, büyük yazar Sabahattin Ali gibi başı taşla ezilene kadar pes etmezdi.

Çok şeydi Aziz Nesin. Yazardı. Edebiyatçı, mizahçı.

Yalçın Küçük, Aydın Üzerine Tezler’in 4. Cildinde Türkiye’de ütopyacı olmadığını, olamayacağını yazıyor. Az sayıda ütopyacı benzeri buluyor. Aziz Nesin onlardan birisidir. İnat, çalışkanlık ve mizah. Bunları kişiliğinde topladığı için Aziz Nesin ütopyacı sayılıyor. Kendisi ise kendisini Marksist olarak tanımlıyor. Komünist değildir. Çünkü Nesin’e göre komünist Komünist Partili demektir. Partili değildir. Ama gerçek bir örgütçüdür. Sendikadan derneğe, vakıftan şirkete birçok organizasyonun içinde ve başında yer alıyor. Düzen onu sıkıştırdıkça yeni yollar arıyor.

Nesin’in edebiyatçılığı için bir şey yazmayı gereksiz görüyorum. Neredeyse tüm dünya dillerinde öyküleri romanları okunuyor. Onların değerleri hakkında konuşmak bana düşmez. Ama bir etkileri var ki buraya yazmak boynumun borcudur. 40’dan fazla kitabını kısa sayılacak bir zaman diliminde okumak insanın hayatını değiştiriyor. Değişmişi var oradan biliyorum.

Yazmaya başladığı 40’lardan itibaren tüm kuşakların gençlerine dokundu elbette Nesin ve köklü izler bıraktı diyecektim ama cümleyi böyle bitirdiğimi görseydi kızardı her halde Aziz bey. Köklü iz bıraksa kazanır mıydı karşı devrim diye. Ama izi olduğu kesindir. Çok şeyler yazıldı anlatıldı onunla da ilgili benim kişisel tanıklığım içinden iki tanesi en çok iz bırakanıdır.

İlki yanılmıyorsam 1986 1 Mayıs’ı için yapılan bir SHP toplantısıydı. Moda Sineması’nda diye hatırlıyorum. İlhan Selçuk, Aziz Nesin, Latife Tekin hatırladığım katılımcılardan. Birkaç kişi daha vardı ama şimdi çıkaramıyorum. Konuşmalardan sonra sıra sorulara geldi. Sorular yazılı alınıyor. Yanıtlama sırası Aziz Nesin’e geldiğinde elindeki kağıtlara bakan Nesin salona dönüp isimsiz soruları yanıtlamayacağını söyledi. Salon hafiften çalkalanıp insanların malum 12 Eylül koşullarında isim vermekten korktukları fısıltıları duyulunca Nesin korkunun normal olduğunu kendisinin de korktuğunu ama bazı şeylerin korkuya rağmen yapılması gerektiğin söyledi ve soruları yanıtlamadı. Çoğu benzer bir toplantıya ilk kez katılmış olan arkadaş grubumuzla sonrasında bütün etkinlikten çok bu tavrı tartıştığımızı hatırlıyorum.

İkincisi yine bir kapalı salon toplantısı, Mülkiyeliler Birliği Lokali diye hatırlıyorum mekanı. Konu sosyalizmin çözülüşü. Açık parti tartışmalarının yeni başladığı dönemler. Hemen her hafta sonu bu tür toplantılara koşup düştüğümüz yenilgi psikolojisini üzerimizden atma çaresi arıyoruz. Aziz beyden önce konuşanların hepsi sosyalizmin bittiğini, öldüğünü, yeni bir şey yapılması gerektiğini anlattı. Aziz bey sözüne şöyle başladı: “Ölünün başında çok şey söylenir ama öldü öldü diye bağırılmaz”

Pekiyi şimdi biz ne yapalım bu Aziz Nesin’i doğumundan 108 ölümünden 28 yıl sonra. Okuyalım okutalım bol bol en iyisi. Belki yan etkisi aydınlık bir dünya arayan çocuklar olur. Sen çok yaşa Aziz bey.

KAYNAK