Anadolu’da İnşa Edilen İlk Cami | Ebul Manucehr Camii

[@Basakca]

1064 yılında Ani’yi fetheden Alparslan, şehrin idaresini Şeddatlı Emiri Ebu’l Esvar’ın oğlu Manuçehr’e bırakmış, Manuçehr de şehri imar etmiştir. Manuçehr’in ilk yaptırdığı yapılardan birinin Manuçehr minaresi olduğu ve Gazneliler’in zafer kuleleri gibi tek başına bir anıt olarak yaptırıldığı düşünülmektedir. Araştırmacılar yapıyı, N. Khanikof tarafından 1847 yılında tespit edilen, şimdi yıkılmış durumdaki batı cephede yer aldığı belirtilen, çiçekli kufi hatla yazılmış kitabeye göre 1086 yılına, Manuçehr dönemine tarihlendirmişlerdir.

Giriş Tabelası

Batı cephede iki kitabe daha tespit edilmiştir. Biri M. Brosset, W. Barthold ve N. Khanikof tarafından okunmuştur ve Ebu Said Bahadır Han’ın halktan alınan yasal olmayan vergileri sınırlandırmasıyla ilgili olduğu belirtilmiştir. Diğer kitabe ise eksik olduğundan mahiyeti tam anlaşılamamıştır.

Ani’nin yaklaşık orta kısmında, Arpa Çay’a bakan yamacın kenarında yer almaktadır.

Kırmızı ve siyah renkli düzgün tüf taşlarıyla inşa edilen yapının doğu kısmı, yamaç eğiminden dolayı fevkanidir. Harim kısmı mihrap duvarına dik uzanan, ortadaki daha geniş üç sahna ayrılmıştır.

Camii Sütunları

Caminin batı cephesinin tamamı, güney cephesinin ise batı bölümü yıkılmış durumdadır. Yapının doğu cephesinde dört, kuzey cephesinin doğu kısmında bir adet olmak üzere yarım daire kemerli toplam beş büyük penceresi bulunmaktadır. Doğu cephedeki pencerelerin üstlerine, havalandırma işlevi gören dikdörtgen biçimli birer küçük açıklık yerleştirilmiştir. Ayrıca bu cephede bodrum katındaki mekanlara açılan farklı boyutlarda, dikdörtgen biçimli dört pencere daha yer almaktadır.

Kaynaklar:
wikipedia , tarihimekanlar , ani.gov.tr

[@Basakca]

Tavandaki Desenler

Yapının kuzeybatı köşesinde minare bulunmaktadır. Kare bir kaide üzerine oturan minare sekiz cephelidir ve şerefesine kadar olan kısmı mevcuttur. Güneyinde yer alan yarım daire kemerli kapısı caminin batı sahnına açılmaktadır. Minarenin camiye bağlanış biçimi ve caminin 12. birimi içinde yer alması sebebiyle, camiden önce yapılmış olduğu, kuzey taraftaki çarpıklığın da buna bağlı geliştiği düşünülmektedir.

Harime girişi sağlayan kapı, batı cephenin kuzeyine yerleştirilmiştir, ancak günümüze eşiği ulaşabilmiştir.

Harim kısmı, yüksek kaide ve başlıklara sahip silindirik gövdeli sütunlar ve bunları bağlayan yarım daire kemerlerle farklı boyutlarda birimlere ayrılmış, bu birimlerden batıdakiler büyük oranda yıkılmıştır. Mevcut birimlerin üzeri, kırmızı ve siyah taşlarla oluşturulmuş geometrik bezemelere sahip farklı biçimdeki yıldız ve aynalı tonozlarla örtülmüştür. Orta sahında, kuzeyden ikinci tonozun üzerinde bir aydınlık açıklığı bulunmaktadır.

Minaresi

Orta sahnın güneyinde yer alan mihrap tamamen yıkılmıştır. Bu nedenle özellikleri hakkında bir şey söylemek mümkün değildir.

Caminin doğu kısmında, hem üstteki zeminin kaymasını önlemek hem de yapının oturtulacağı alanı tesviye etmek amacıyla fevkani yapılan kısma, üzeri beşik tonoz ile örtülü dört mekan yerleştirilmiştir. Aydınlığın altında yer alan açıklıktan merdivenle inilen mekanlar eyvan biçimindedir.

Minaredeki Allah yazısı

Caminin, Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 08 Ağustos 2007 tarih ve 507 sayılı kararı ile onaylanan rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri doğrultusunda Bakanlığımız, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün denetiminde restorasyon çalışmaları devam etmektedir.

[@Basakca]

[@Basakca]

[@Canan]

O zamana göre, mimarisi güzel, bir taş yapı. Anadoluda ilk inşa edilen bir cami olması dolayısiyle, yıkılmaya terk edilmemeliydi diye düşünüyorum.

Biz nedense, tarihi hatıralara ihtimam göstermiyoruz; bu eskiden de öyleymiş, şimdilerde de öyle.

Caminin adını da, bilgilerini de öğrenmiş oldum teşekkürler Başakça...

[@ReaL]

Anadolu'da ilk inşa edilmesinin dışında pek birşey kalmamış geriye..

Restorasyon çalışmaları ne alemde acaba..

Ellerine sağlık, teşekkürler Başakça..

[@Çengelli İğne]

Tarihi binanın haline bak yazık ki ne yazık.

Google da son hali var mı diye baktım ama göremedim.

Restore edilmemiş demek.

Teşekkürler.

[@Basakca]

[@Gülümsün]

Çok bakımsız görünüyor. Neredeyse yıkıldı yıkılacak. İnşallah yetkililer bir önlem alır. Yoksa yıkılıp gidecek. Tarihi değerlere önem vermiyoruz.
Ellerine sağlık, teşekkürler Başakça..

[@nurideniz34]

Başakca; Bu güzel resimler ve emeğiniz için teşekkürler...İlk cami olduğunu öğrenmiş oldum...Bilgi paylaştıkça güzeldir..