Kas Hipertrofisi Nedir?

[@Arthur]

Kas Hipertrofisi Nedir?

Hipertrofi bir doku ya da organın aşırı gelişmesi olarak tanımlanır. ‘Hipertrofi ne demek’ sorusunun cevabı ise genellikle vücuttaki kas hücrelerinde meydana gelen hacim artışı şeklinde yanıtlanır. Hipertrofide kas hücrelerinin sayısında bir artış olmamasına rağmen hücreler daha büyük hale gelerek kas kütlesini artırırlar.

Hipertrofi nedir?

Hipertrofi çeşitli nedenlere bağlı olarak gerçekleşebilir. Hücre sayısının artmaksınızın doku ya da organ hacminin arttığı bu durum farklı organlarda gözlenebilir. Hiperplazi ise doku ya da organ hacminin, ilgili yapıyı oluşturan hücrelerin sayısındaki artışa bağlı olarak büyüdüğü durumdur. Hipertrofide hücre hacimleri büyürken hiperplazide ise hücre boyutları yaklaşık olarak aynı kalmakla beraber, hücre sayısındaki artış organ büyümesinin temelini oluşturur. Hipertrofi, kas hücreleri gibi yetişkin vücudunda bölünme yeteneğini azaltmış ya da tamamen kaybetmiş hücre tiplerinde meydana gelir. Hiperplazi ve hipertrofi; ayrı iki mekanizma olmakla beraber, hamilelik sırasında hormonal değişimlere bağlı gerçekleşen rahim büyümesi gibi olaylarda birlikte rol alabilir. Farklı organlarda farklı etkiler sonucu ortaya çıkabilen hipertrofi, organların içinde bulunduğu duruma uyum sağlamasını kolaylaştıran bir mekanizmadır.

Hamilelikte rahimde görülen hipertrofi nasıl olur?

Hamilelik sırasında rahim, içindeki fetüsün büyümesine bağlı olarak bir genişleme gösterir. Hamilelik öncesi yaklaşık portakal büyüklüğünde olan rahim, doğum öncesinde büyük bir karpuz boyutlarına ulaşabilir. Rahmin bu kadar büyük değişim geçirebilmesinde etkili pek çok farklı mekanizma vardır. Gebelikte rahim büyümesinin temel bileşeni rahmin, ‘myometrium’ adlı tabakasının genişlemesidir. Bu tabaka; başta düz kas olmak üzere kan ve lenf damarları, bağışıklık sistemi elemanları ve bağ dokudan oluşur. Doğum esnasında rahmin kasılarak bebeğin dışarı doğru çıkmasını sağlayan asıl kısımdır.

Myometrium tabakasında yer alan düz kas hücreleri, gebeliğin ilk haftalarında bölünür ve sayıca çoğalır (hiperplazi). Henüz bu aşamada hipertrofinin, rahim büyümesi üzerindeki etkisi daha az düzeydedir. Hamileliğin ilerleyen aşamalarında myometrium tabakası üzerindeki gerilmeler, düz kas hücrelerinin hipertrofiye gitmesini sağlar. Böylece hem hiperplazi hem de hipertrofinin katkılarıyla rahim genişlemiş olur. Hamilelik sırasında rahim boyutu, başlangıcının 500 ila 1000 katına kadar artış gösterebilir. Hacmi artan rahim; fetüsün gelişmesi için gerekli olan alanı sağlarken aynı zamanda myometrium tabakasının güçlenmesi doğum sırasındaki kasılmanın gücünü artırır, doğumun daha kolay gerçekleşmesini sağlar. Gebelik boyunca rahimde meydana gelen bu değişiklikler, hormonal etkiler başta olmak üzere pek çok farklı etkenin katkısıyla gerçekleşir.

Kalpte hipertrofi neden olur?

Kardiyak hipertrofi ya da kalp hipertrofisi, kalp kasında meydana gelen anormal büyüme veya kalınlaşmaya verilen addır. Yoğun antrenman yapan atletlerde fizyolojik olarak görülebileceği gibi çeşitli kalp hastalıklarına sahip kişilerde patolojik olarak da görülebilir.

Kardiyak hipertrofi çoğunlukla, kalpte kanın vücuda asıl pompalandığı kısım olan sol karıncıkta görülür. Sol karıncığın, kanı vücuda pompalamak için daha çok çalışmasına bağlı olarak zaman içinde karıncık duvarındaki kalınlaşma meydana gelir. Bu kalınlaşma, kalbin yapısını bozarak düzgün işlev görmesini engelleyebilir. Kalbin elastik yapısını kaybetmesine ve sertleşmesine sebep olabilir. Kalbi besleyen damarlar olan koroner damarlar üzerine basınç uygulayarak, damarın tıkanmasına yol açabilir. Buna bağlı olarak kalp krizi görülebilir.

Yüksek tansiyon, kalp kapak hastalıkları, kalp yapısını bozan çeşitli genetik hastalıklar gibi durumlarda kalbin dokulara gerekli kanı dağıtabilmesi için daha güçlü kasılması gerekir. Bu güçlü kasılmalar bir süre sonra kalp kasında kalınlaşmaya yol açar. Temel olarak kalbin gücünü arttırmak için bir uyum mekanizması olarak gelişen bu hipertrofi, bir süre sonra kalp fonksiyonlarının daha da azalmasına sebep olabilir. Kalp hipertrofisi; yorgunluk, halsizlik, nefes darlığı, göğüs ağrısı, çarpıntı, bayılma gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Bu belirtilerden bir ya da birkaçını gösteren kişilerin kalp hipertrofisi başta olmak üzere hipertrofiye neden olabilecek altta yatan rahatsızlıklar ve diğer kalp hastalıkları açısından deneyimli bir kalp doktoruna başvurması faydalı olur.

Kas hipertrofisi nedir?

Hipertrofinin, kol kası ya da bacak kası gibi yapılarda görüldüğü çeşididir. Özellikle sporcuların, vücut geliştirmeyle uğraşanların ilgi alanında olan bir konudur.

Kas hipertrofisinin sarkoplazmik ve myofibrillar olmak üzere iki farklı türü vardır. Sarkoplazmik hipertrofi egzersiz süresince dayanıklılığı ve enerjiyi artırırken myofibrillar hipertrofi ise kas gücünün ve hızın artmasını sağlar. Sarkoplazmik türde kastaki enerji kaynağı olan glikojen depolarının gelişmesi gözlenirken myofibrillar türde kas yapısında kasılmadan asıl sorumlu olan kısımların gelişmesi söz konusudur.

Kas yapımındaki önemli bir mekanizma olan hipertrofi, çeşitli etkenlere bağlı olarak gerçekleşir. Örneğin ağırlık kaldırma, kas yapmak isteyen kişilerin sıklıkla kullandığı bir egzersizdir. Ağırlık kaldırmanın ne kadar yükle ve kaç kez yapıldığı gibi faktörler, kas hipertrofisinin miktarını etkiler. Yaşa ve cinsiyete göre hafif bir ağırlık kullanılarak yapılan egzersizler ile kas yapmak için egzersizin çok kez tekrarlanması gerekir. Ancak ağır bir yükle yapılan egzersiz, kas gelişiminde daha hızlı ve verimli bir etki yapabilir.

Kasta hipertrofi gelişebilmesi için mekanik hasara ve metabolik yorgunluğa ihtiyaç vardır. Örneğin ağırlık kaldırmada; egzersizde kullanılan kas grubu, ağırlığın sebep olduğu direnci aşabilmek için bir kuvvet uygular. Bu kuvveti uygulayan kas liflerinde hasar meydana gelir. Mekanik hasarın oluştuğu kas proteinleri, vücutta tamir yanıtı oluşmasını sağlar. Tamir yanıtı, hipertrofi oluşmasında önemli rol oynar. Metabolik yorgunluk, kasta temel enerji kaynağı olan ATP molekülünün azalmasına bağlı olarak gerçekleşir. Kaslar, kasılmak için yeterli enerjiyi bulamaz. Metabolik yorgunluk da hipertrofi gelişmesinde rol oynayan bir faktördür. Kas liflerinin kasılmaya bağlı olarak aldıkları mekanik hasar ve kasta azalan enerjinin meydana getirdiği metabolik yorgunluk, kas kazanımı için oldukça önemli iki etmendir.

Kas hipertrofisinin düzgün bir şekilde ilerlemesi ve kas kütlesinin artması için pek çok farklı yol denenebilir. Kişinin yaşına, cinsiyetine, sağlık durumuna ve günlük yaşamına uygun olarak yapılacak egzersiz programları; istenen sonucun elde edilmesine olanak tanır. Egzersiz programı hazırlanırken, antrenman zamanları arasında kasların yenilenmesine yetecek kadar boşluk bırakılması faydalı olur. Kaslarda yenilenmenin düzgün bir biçimde sağlanması kas kazanımının daha etkin olarak ilerlemesini sağlar. Ayrıca antrenman sırasında farklı tip egzersizlerin yapılması, vücuttaki farklı kas gruplarının çalışmasına yardımcı olur. Böylece tek bir bölgedeki kas grubu yerine vücut genelindeki kaslarda bir gelişme gözlenir. Kas geliştirme sürecinin daha etkili ilerlemesi için kişisel antrenör ile çalışmak faydalı olabilir. Hedeflenen sonuç için deneyimli bir uzmandan yardım almak, daha çabuk ve verimli sonuçlar alınmasını sağlayabilir.

Kas geliştirmede egzersizin yanı sıra beslenme de büyük önem taşır. Hedeflenen seviyeye gelmek için kişinin ihtiyacına özel bir diyetin hazırlanması, sürecin daha etkili yürümesine yardımcı olur. Kişisel özelliklere ve kas geliştirmede istenen sonuca yönelik hazırlanacak bir diyet programı, kas gelişiminin daha hızlı şekilde ilerlemesine olanak tanır. Kas geliştirme ile ilgilenen kişilerin, bu konuda uzman kişilere danışması ve kendilerine uygun olarak hazırlanan diyet programına uyması fayda sağlar.

Kas geliştirmek için pek çok farklı unsurun dengeli ve düzenli bir şekilde bir arada bulunması gereklidir. Kas kazanımında maksimum sonuç elde etmek için hem sağlık hem egzersiz hem de beslenme alanında uzmanlara danışılması ve uzmanların önerilerinin uygulanması faydalı olur.

Kaynak