Çanakkale | Bir Destanın Şehri

[@Banemin]

Lapseki

Çanakkaleye bağlı küçük bir ilçe ve son 24 yıldır hep 5 bin nüfusta kalmıştır. Arka sokaklarındaki çift katlı mustakil evleri görülmeye değer. Son zamanlarda Lapseki'de yüksek bina anlayışından nasibini aldı ve bu tarihi evlerini birer birer kaybetmeye başladı. Bir arada asırlık çınarları deniz manzarasını kapatıyor diye kestirilmiştir. En güzel yerleri biga tarafından girişte bulunan dalyan, yine aynı taraftaki çamlık isimli aile gazinosu ve iskelesidir. Gelibolu ile Lapseki arasında arabalı vapurla ulaşım sağlanır. Marmarada denize girilebilecek ender yerlerdendir..

Lapseki adı birinci rivayete göre;

Evliya Çelebi (1611-1682) yazdığı seyahatnamesinde Lapseki’den şu şekilde bahseder. “Deniz kenarından uzak bir bayır ve seki üzerinde incirli bir orman vardı. Türkler incire Löp derdi. İşte burada yapılan bu şehre de incirli seki anlamında Lapseki denilmiştir” ki adı “Löpseki”den gelir.

İkinci rivayette şöyledir;

Lapseki'nin Anadolu'ya yapılan Hellen göçleri öncesi varlığını sürdürdüğü ve Pityausa olarak adlandırılmıştır. Kordos'un sülalesinden olan Foça'da doğmuş, Fobus (Phoebus) ve Blebüsus isimlerindeki iki kardeş Pityausa'da hükümdar olan kral Mandrom'a hizmet ediyorlardı. Mandrom bu iki kardeşi Foça'lı göçmen kafilesini göndermek üzere görevlendirdi. Kafile Fobus'un nezareti altına girdi. Bu sırada adına Bebrykos'lar denen ve bu bölgede yaşayan yerli halkın saldırısına uğrayan göçmenler tam öldürülecekleri sırada Kral Mandrom'un kızı Lampseke araya girmiş ve göçmenleri ölümden kurtarmıştır. Bu nedenle Hellen göçmenleri Lampseke'ye bir tanrıça gibi tapmışlar ve sonradan ele geçirdikleri Pityausa kentine onun adını vererek günümüzde Lapseki adını almasını sağlamışlardır.

Her yıl Haziran ayında ilçede Kiraz festivali düzenlenmektedir.

I.Dünya Savaşında Lapseki:

Çanakkale savaşları tüm şiddetiyle sürerken Lapseki’nin savaş menzili dışında kalması ve stratejik bir konumunun olmayışından ötürü fazla tahribat görmemiş ve bilfiil savaşın içinde olmamıştır. Bu savaş boyunca Lapseki bir idari lojistik merkez olarak üzerine düşen görevi yerine getirmiştir. 2 Mayis 1915 yılında İngiliz Agemennon savaş gemisiyle Monica adlı balon gemisi Saroz körfezine girerek Gelibolu ilçe merkezini bombalamışlar ve bu bombardımanda ordu karargahı isabet almış ilçede bir cami yanmıs, bir han ve bazı evler yıkılmış, halktan yaralananlar olmuştur.

Bu durumda halk şehri terk etmeye baslamış bu arada da 5. ordu karargahının yerinin değiştirilmesi zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Gelibolu’da bulunan Ordu Menzil müfettiiliği bu suretle Lapseki’ye taşınmıştır. Ayrica Gelibolu’daki erzak ve cephane depoları da Lapseki’ye nakledilmiştir. Bu arada Gelibolu’da bulunan askeri hastane Tekirdağ’a taşınmış ve ayrıca Lapseki’de 300 yataklı bir hastane kurulmuştur. Savaş sırasında değişik yerlerde yem ve gıda ambarları kurulmuş ve 23 temmuz 1915 tarihi itibari ile Lapseki ambarlarında askerlerin ihtiyacı için 8.5 ton ekmeklik un ,36 ton çesitli erzak ve 8 ton hayvan yemi stoklanmıştır. 1914 yılında başlayan savaş sonucu kurulan menzil hastanelerine ilaveten Çanakkale muharebelerinin başlamasıyla bölgede iki hayvan hastanesi teşkil edildi. Bu hastanelerden birisi Gelibolu’nun 8 km. güneyinde Münip Bey çiftliğinde, diğeri ise Anadolu tarafında Çanakkale Lapseki yolu üzerinde SULUCA köyünde idi. Bu hizmetler yapılırken ayrıca 5. ordu menzil müfettişliği bünyesinde Lapseki’de iskele komutanlığı ile bir hizmet bölüğü de görev yapmakta idi.

[MEDIA]http://storagestart2.divshare.com/launch.php?f=15309536&s=747[/MEDIA]

[@Banemin]

Yenice

XIX.yy'ın başlarında bir köy olarak kurulduğu bilinen ilçenin ilk yerleşenlerinin, Kınık Türklerinin Kızıl keçili Boyundan geldikleri sanılmaktadır. İlçenin ilk sakinlerin, Asar dağının kuzey yamacına bakan bir bölgeye yerleştiler ve ilçeye İnceköy adını verdiler. Sonralı Yenice adını alan ilçenin Seyvan köyünde hangi tarihi döneme ait olduğu bilinmeyen bir kale ile Asar Dağı üzerinde bir kale yıkıntısı bulunmaktadır.

1936'ya dek, Balıkesir ilinin Gönen ilçesine bağlı bir köy olan Yenice, bu tarihten sonra belde olarak Biga'ya,1945 yılında çıkarılan yasaylada ilçe olarak Çanakkale'ye bağlandı. Nuri Bilge Ceylan'ın Kasaba filmiyle, Tahir Musa Ceylan'ın İçi Yoksul ve Elli Yıl Sonra Kül romanlarının birer bölümü Yenice'de geçmektedir.

Kazdağları´nın eteğine kurulmuş olan ilçe yeşilin günden güne azaldığı ülkemizde bulunmaz bir yerdir. Ayrıca varolan 13 göletle yukarıdan bakıldığında göller bölgesini andırmaktadır. Nesli tükenmekte olan hayvanlardan karaca, ayı ve doğal alabalığın varlığı ayrı bir güzelliktir.

Büyük Agonya Köğrüsü

Yakın gelecekte ilçenin dağ turizm merkezlerinden biri olacağını söylemek yanlış olmayacaktır. Özellikle Çan Yenice yolunun tamamlanması ve gerçekleşirse Çanakkale Boğazı´nın köprü geçişi ile bağlanması ile Yenice dağ evi turizminin merkezi olacaktır. İlçenin bir anda böyle bir olgu ile karşılaşıp, çaresiz kalmaması, doğal güzelliklerin pervasızca yok edilmemesi için idarelerin önceden hazırlıklı olması gerekmektedir.

Gazi Çeşmesi

Tahıl, baklagiller ve tütün yetiştirilir. Yörede yetiştirilen Agonya tütünü beğenilen bir tütün çeşididir. Bu nedenle üretimi önem kazanmıştır. Ayrıca fasulye, yeşil ve kırmızı biber, domates üretilen ilçede kurulu bulunan Yenice Gıda Sanayii (Y.G.S) ve Davutköy kalkınma kooperatifi kuruluşu olan Ova Salça Fabrikasında bu ürünler işlenmektedir. Fennî kovanlarla arıcılık yapılmakta olup, bunlar ailelerin tüketimlerini karşılamaktadır. İlçe merkezi Çanakkale-Balıkesir arasında önemli bir durak yeridir. Çanakkale'ye 100 km Balıkesir'e 113 km'dir.

Av turizminin önemli merkezlerinden birisi olmaya aday olan Yenice ilçesi, her geçen gün yaban domuzu avcılığında seyahat acentalarının odak noktası haline gelmektedir.

[@Banemin]

Çan

Çan' ın tarihi :

Çan ilçesinin kuruluş tarihi hakkında kesin bir bilgi yoktur.Tarihi kaynaklarda eski çağlarda adının Gergithes olduğu görülür. İlçe sınırları içinde bazı antik kalıntılar bulunması eski dönemlerden beri yerleşim yeri oldu¤unu gösterir. Etili yakınlarındaki antik kallikolone kentinin, üç tanrıça arasında güzellik yarışması yapılan yer olduğu söylenmektedir.

Atatürk Meydanı

Homeros’ta Ares’in Troyalıları bu tepeden saldırttığı yazar. Antik çağ tarihçilerinden Strabon ve Heredot “Gergisler” in yerini belirtirken Çan yöresini göstermiştir. Scliemann’ın Trova’da bulduğu bir yazıtta tüm Gergislerin M.S.188 yılında Roma imparatorluğunun eline geçtiğini yazar. Çan 1897 yılında Bucak olarak Biga’ya bağlanmış ve 1 Ağustos 1945 yılında ilçe merkezi olmuş.) Kurtuluş savaşında 1921’ de Yunan işgaline ve ağır bir yıkıma uğrayan Çan, işgalden 23 Eylül 1922’de kurtuldu. 1 Ağustos 1945’ de çıkarılan bir yasa ile Biga ilçesinden ayrılmış, önceleri Bayramiç ilçesine bağlı olan Etili bucağı ile bugünkü Çan ilçesi oluşturulmuş ve daha sonra Çanakkale iline bağlanmıştır.

Çan ismi nereden gelmiştir?

İlçe merkezinde çok eski yıllardan bu yana Pazar kurulmaktadır. Pazarda hayvanların boyunlarına takılan ÇAN en çok satılan eşyalar arasındaydı. Kervanlarla çan gelir, Pazar yerine çan reyonları kurulurdu. Çevre köy, ilçe ve illerden pazara çan almak için gelinirdi. ÇAN adının ilçeye buradan geldiği sanılmaktadır

**

*****

Madenler :

Çan İlçesi maden bakımından çok zengindir. Çan İlçe Merkezi, Çomaklı, Yeniçeri, Helvacı, Etili, Yaya, Büyükpaşa köyleri çevresinde linyit kömürü çıkarılmaktadır. Çan Linyitlerini devlet, diğerlerini özel sektör işletmektedir. Linyitlerin en kalitelisi İlçe merkezine yakın olan linyittir. İlçe merkezine yakın olan linyittir. Linyit ocakları açık işletme olarak çalışmaktadır.

Çan Termik Santralı

İlçe sınırları içinde kaolen, kuvars, kil feldispat...gibi madenlerde bulunmaktadır. Bunların büyük bölümü Çanakkale Seramik Fabrikaları'nca çalıştırılmakta ve işlenmektedir.

***

*****

Doğal Özellikleri

887 kilometrekarelik bir alanı kaplayan Çan İlçesinin toprakları genellikle engebelidir. Güneybatı bölümünde ilçenin en büyük yükseltisi AğıDağı (983 m.), Yangılık Tepesi (737 m.), güneydoğuda Düzpirem Tepesi (523 m.), doğuda AsmalıTepesi (516 m.), Erenler Tepesi (424 m.), kuzeybatıdaki Karadağ'da Azap Tepesi (749 m.) en önemli yükseltileridir. En çukur yeri ise Kocabaş Çayı'nın (Tarihteki adı GRANİKOS) Biga İlçesi topraklarına geçtiği yerdir.

Selçuk Kapısı

Ovalar, su kenarlarında ve tepeler arasındadır. Karakoca Ovası, Bahadırlı Ovası, Helvacı Ovası en önemli ovalarıdır. İlçenin belli başlı tek akarsuyu vardır. Tarihi adı Granikos olan Kocabaş Çayı 90 km. uzunluğundadır. Bu çay ilçenin güney kısmındaki dağlık bölümde olan Türkmen Deresi'nden doğar. Çan-Biga İlçelerinin topraklarını sulayarak Karabiga'dan Marmara Denizi'ne dökülür. Gölcük Deresi, Dereoba Deresi, Kaz Dere, İnceçay Deresi, Yuvalar Deresi, Soğuksu (Altıkulaç) Deresi önemli kollarıdır.

İlçede genellikle Akdeniz İklimi ile Karadeniz İklimi arasında geçiş iklimi hakimdir. Kuzey rüzgarları daha etkilidir. Yıllık yağış miktarı 600 850 mm kadardır. Yağışlar daha çok sonbahar, kış ve ilkbahar mevsiminde görülür. En yüksek sıcaklık +38,7 °C, en düşük 11,5 °C'dir. İlçenin %58'i ormanlıktır. İlçe sınırları içindeki ormanlarda daha çok akçam, karaçam, köknar, meşe, kayın, gürgen, kestane ağaçları görülür. Son yıllardaki dikimlerle yeni orman alanları meydana getirilmektedir.

[@Banemin]

Konuyu hazırlarken acemiliğimden çok çektim. Mutlaka birçok eksikte bıraktım.

Ama eksik bırakmadığım, yalnız bilerek değinmediğim Çanakkale savaşlarını yüzeysel geçiştirmek zorunda kaldım.

Çünkü o kadar geniş ve ayrıntılı bir konu ki altından kalkamamaktan korktum açıkçası. Bu şehrin eksik bıraktığım bu en değerli ve kutsal yönünü sizlere, Diriliş Çanakkale 1915 - Turgut Özakman kitabını okuyarak tamamlamanızı öneririm...

"Ey sevgili gençler!

Bu savaşları, lütfen sabırla, dikkatle, düşüne düşüne okuyunuz. Bunları heyecanlı, kanlı savaş sahneleri anlatmak için değil, hele savaşı övmek için hiç değil; irade, akıl, buluş, yurtseverlik, milli duruş, bilinç, sebat, kararlılık, inanç, benlik, gerçek kahramanlık, insanlık ve karakter sergisi oldukları için, bir milletin dirilişinin, uyanışının aşamalarını oluşturdukları için anlattım, bilmenizi istedim.

Bu olağanüstü zaferi hikaye ederken olayları hiç abartmadım. Ucuz kahramanlık hikayelerine, hasamet edebiyetına, şovence anlatıma hiç yer vermedim.

Birçok sayfayı, o kan deryası içinde, yarı aç, yarı tok, yurtlarını ve insanlıklarını koruyan kahramanlara duyduğum saygı ve minnet nedeniyle gözlerim yaşara yaşara yazdığımı söylemeliyim.

Diriliş’i yazarken bazı şehitlerin omuz başımda durdukları, yazdıklarımı denetledikleri duygusuna kapıldığım çok oldu.

Karşı yanın kahramanlarını belirtmeyi de ihmal etmedim.

Ayıplarımızı ve başarısızlıklarımızı da gösterdim."


Turgut Özakman... Önsöz...

Kaleme alırken, bu girişte belirttiği her şeye titizlikle uymuş yazar. Kitap, elinize aldığınızda her ne kadar kalın ve bitmez gibi gözüksede inanın ilk 20-30 sayfadan sonra elinizden düşmeyecek ve okuduğunuz her bölüm günlük hayatınızda aklınızın bir köşesinde hep canlı kalacak.

Bir de Çanakkale gezisi yaparsanız eğer, size benim tavsiyem özellikle savaşın çok şiddetli yaşandığı köylerde ve bölgelerde (Gazi köyü ve eceabat civarı bence çok verimliydi) oranın köy kahvelerine girip yaşlı insanlarla sohbet edin. O günleri yaşayan anne-babalarının ağızlarından duyduklarını anlatışlarını ve anlatırken nasıl bir duygu seline kapıldıklarını mutlaka görün.

Yaşananlara tanıklık edenleri bulmak artık imkansız. Ama o tanıklardan canlı olarak dinlemiş çocuklarını ve torunlarını tanımayı ihmal etmeyin bence...

Orası bambaşka bir Dünya...

Yazarken bile duygulandım yahu!

Uzatmayayım bari...

[@ReaL]

Tarihin yazıldığı, bir ulusun dirildiği şehir...

Konu çok güzel olmuş, emeği geçenlerin ellerine sağlık, teşekkürler...

[@Basakca]

Çanakkale içinde aynalı çarşı
Ana ben gidiyom düşmana karşı
Çanakkale içinde bir uzun selvi
Kimimiz nişanlı kimimiz evli
Offf gençliğim eyvahhh....

Çanakkale şehitleri için yakılmış bir anonim türkü... Daha ilk okuldayken ilk öğretmenlerimizin öğrettikleri türkülerden biridir. Destanını bizlere anlatırken bile gözleri dolardı. Nice kanlar aktı, nice ocaklar söndü. Şimdilerde ise hala toparkların kan koktuğunu ifade ederler.

Kim ziyaret etse bu destan yazan şehri, farklı duygularla geri döndüğüne şahit olmuşumdur.

Her yerinde geçmişten bir anı, acıklı bir hikaye ve bunun yanında da eşsiz güzelliği...

Teşekkürler Banemin...


***

[@LaLe]

Şehitler Mezarlığı



*****
Çanakkale Valiliği



*****
Saat Kulesi



*****
Çanakkale Şehitleri Anıtı



*****

Deniz Müzesi



*****



*****



*****

[@LaLe]

Tarihimizde büyük bir yeri olan bu güzel şehrimizi tanıtmak için verdiğin emeğe teşekkürler Banemin.

Turgut Özakman'ın yazısı, kitapları kadar güzel. Her Türk gencinin mutlaka okuması gerekir.

[@SuLTaN]

Manevi değerinin yüksekliğinden olsa gerek, Çanakkale'de gezmeye, oralara bakmaya, kirli denizine bile doyamamıştım...

Çok güzel bir konu olmuş Banemin, teşekkürler.

[@Dilbade]

Şehitlerimizi rahmetle anıyoruz

Değerler yaşandığı ve kahramanları anıldığı müddetçe vatan kutsaldır




Teşekkürler bu eşsiz bilgiler için