Bitkileri Kışa Hazırlamak ve Soğuklardan Korumak

[@Canan]

Bitkileri Kışa Hazırlamak ve Soğuklardan Korumak

Bahçede veya balkonda bütün yıl açıkta (dış mekân) süs bitkileri yetiştiriyorsanız hem yaşadığınız çevrenizin iklim özelliklerini hem yetiştirdiğiniz bitkilerinizi iyi tanımalısınız. O bitkilerin kışa ne kadar dayanıklı olduklarını iyi bilmelisiniz. Kışın kaç derece soğuklara dayanıyor, anavatanı neresidir vesaire iyice araştırmalısınız. Nelere dikkat etmelisiniz, fikir edinmek açısından aşağıdaki bilgileri okumanız tavsiye olunur.

Makro klima
Makro klima bir bölgede hüküm süren genel iklimdir. Akdeniz iklimi gibi. Mikro klima ise bir iklimin hüküm sürdüğü bir bölgede bazı yerlerde görülen iklim farklılıklarıdır.

Yaşadığınız yerin iklimini iyi tanımalısınız.
Mesela, İstanbul’da yaşıyorsanız her yerde ılıman iklimin hüküm sürdüğünü sanmayın. İstanbul’un bazı yerleri ılıman iklime sahip değildir. İstanbul farklı mikro klima özelliklerine sahip. Küçük bir tepenin bile güneye bakan yamacı ile kuzeye bakan yamacı bir hayli farklı havaya sahip olabiliyor. Kuzeye bakan yamaçta limon ağacı (kış soğuklarına dayanamadığı için) yaşayamazken güneye bakan yamaçta kışları sorunsuz atlatabiliyor.

Ilıman iklimlerin kış özelliği şudur:
Isı sıfırın altına nadiren düşer ve her defasında sadece birkaç saat sürer, genelde sadece geceleri. Sıfırın altında soğuklar bir gün veya daha fazla “kesintisiz” sürmez. İşte böyle yerlerde tropikal bitkilerden bazıları bütün yıl açıkta yetiştirilebilir. Haklarında iyi bilgi edinmelisiniz. Muz Akdeniz bölgemizde bile kışa pek dayanamazken orkide İstanbul’da çoğu yerde kışı zararsız atlatabilir. Her tropikal bitkinin kışa dayanıklılığı aynı değildir. Aynı familyadan olsalar bile, mesela devetabanı sıfır derece soğuktan zarar görmez ama difenbahya ölür. Hatta bir bitki cinsinin türleri, örneğin küpe çiçeğinin kırmızı mor renkli çiçek açan türü soğuğa diğerlerinden daha dayanıklıdır, İstanbul vb ılımlı iklimi olan yerlerde bütün yıl bahçede açıkta yetiştirilebilir; küpe çiçeğinin diğer türleri en küçük bir donda ölür. Bunun gibi mavi açan çarkıfelek İstanbul’da açıkta yetiştirilebilir ama diğer renklerde çiçek açan türleri yetişemez, kışın kapalı yerlerde korunmaya alınması gerekir.

Soğuk havanın etkisini arttıran faktörler
Bazen olur ki günlerce kar altında kalan hassas bitkiler ölmez. Sebebi nedir? Sebebi, sıfırın altında bir iki derece soğuğun öldürücülüğünün her bitkide tek başına bir etken olmayışıdır. Soğukların kesintisiz süresi, havanın nemsizliği, bölgenin kuzey rüzgârlarına ve kuzeyden gelen soğuk hava dalgalarına açık olmaya elverişliliği ve basıncın yüksekliği soğuğun öldürücülüğünde çeşitli roller oynarlar.

1- Soğukların süresi:
Bazen birkaç saat süren -10° C derece soğuk zararlı olmazken bir günden daha fazla “kesintisiz” devam eden +5° C – -2° C dereceler arası soğuklar öldürücü olabilir. Veya tam tersi olabiliyor. Bu şaşırtıcı olaylarda basınç ve nemlilik rol oynamaktadır.

2- Hava nemsizliği:
Havası kuru olan bir yerdeki +5° C – 0° C dereceler arası soğukluk, havası nemli olan bir yerdeki aynı derecedeki soğuğa göre çok daha fazla zararlıdır, öldürücü olabilir.

3- Havanın yüksek basıncı:
Soğuk havanın bitkilere zararlı olmasında yüksek basınç önemli bir etkendir. Yüksek basınç ve sıfırın altında soğuk bir araya gelince (buna ayaz denir) soğuğa dayanıklı olmayan birçok bitki ölür. Bunun sebebi, yüksek basıncın nem çekici ve içeri nüfus edici özelliğidir. Bir yandan bitkinin nemini çekerken bir yandan nemin boşaldığı mikroskobik deliklerden dondurucu hava girer ve bitkiyi içten öldürür.

4- Kuzey rüzgârları:
Kuzeye açık yerler kışın dondurucu soğuklara daha fazla maruz kalır; daha kötüsü, buralarda sıfırın altındaki soğuğun kuzeyli rüzgârların şiddetinin süresi kadar devam edebilmesidir. Soğuğa pek dayanıklı olmayan bitkilerinizi en azından güneye bakan, kuzey rüzgârlarını almayan duvar diplerine dikmelisiniz.

Bazı istisnai durumlar olabiliyor. Örneğin Zonguldak ve Rize ormanlaşmaya çok yüksek yatkın olmaları açısından hemen hemen aynı özelliklere sahipken, kış şartları oldukça farklıdır. Rize, kuzey rüzgârlarına açık olsa bile Kaçkar Dağları kuzeyden gelen soğuk hava dalgalarını geri püskürtür, o bölgenin iklimini olması gerektiğinden çok daha fazla ılıman eder. Bu sayede (ve havasının aşırı nemliliği sayesinde) Rize tropikal ve yarı tropikal bölgelere mahsus birçok bitki türüne uygundur. Zonguldak ise kışın Balkanlardan ve Karadeniz kuzeyinden gelen soğuk hava dalgaları karşısında tamamen korunmasızdır (soğuk hava her şeyi ezer geçer), Zonguldak sadece kışları soğuklara iyi dayanabilen bitkilere uygundur.

Dışmekân süs bitkilerimizi kışın soğuktan nasıl koruyacağız?

1- Susuz kalmaları soğuk havada zararlıdır. Birçok bitki uzmanı soğuğa pek dayanıklı olmayan bitkilerin kışın susuz bırakılmamasını öğütler. Yalnız, bunun için bitkilerin sadece susuz bırakılmaması yeterli değildir. Su tutucu dokular olmazsa su işe yaramaz. Bitkilerin nişasta üreterek kışa hazırlanmaları gerekir. Bunun içinse potasyuma ihtiyaçları vardır.

2- Yaz sonuna doğru potasyum ağırlıklı besin vermelisiniz. Böylece bitkiler dokularını nişastalı maddelerle kuvvetleştirir, kışın dondurucu soğuklardan daha az etkilenir. Potasyum sayesinde geliştirdikleri dokular sayesinde bitkiler yazın da aşırı sıcaklarda bol bol su kaybederek serinler, böylece aşırı sıcaklardan zarar görmezler.

3- Koruyucu örtüler. Dalların hasırlarla örtülerek soğuktan korunması, toprak yüzeyinin samanlı karışımlarla kaplanarak köklerin soğuktan korunması bazı bölgelerde işe yarayabilir.

4- Kapalı alanlara almak. Soğuğa hiç dayanıklı olmayan bitkileri saksılarda yetiştirip kışın ısının sıfıra yaklaşmadığı kapalı yerlerde korumaya almalısınız. Sıfırın altında birkaç derece soğuğa dayanabilen bitkilerinizi ise, hava durumunu takip ederek eğer ısının sıfırın altına düştüğü günlerde yüksek basınç da hâkim olacaksa öyle günlerde o bitkileri kapalı yerlere korumaya almalısınız.

En önemlisi, yetiştirmek istediğiniz bitkilerin soğuğa dayanıklılıkları hakkında iyi bilgilere sahip olmanız ve yaşadığınız çevrenizin genel iklim ve mikro klima özelliklerini iyi bilmeniz gerekiyor. Aynı zamanda yüksek basınç tehlikesini de göz önünde bulundurarak günlük ve haftalık hava durumu bilgilerini takip etmelisiniz.

[@Canan]

Kışa Girmeden Bahçe Bakımı

Mevsimin özelliğine bağlı olarak soğuyan iklimden dolayı bitkilerin bir kısmının optimal büyüme hızları yavaşlar ve hatta durgunluk dönemine girer. Bu duruma halk arasında bitkilerin uyuması denilir. Bu dönemde bitkide su iletimi vs. gibi durumlar olmayacağından bitkiler sulama, çim bitkileri için biçim gibi bakım çalışmalarına ihtiyaç yoktur. Bu nedenle yapılacak işler; bitkilerin kış gübrelemeleri, budanması, drenaj kontrolü ve kışlık ilaçlamalardır. Bahçelerimizde kış öncesi veya kış aylarında yapılması gereken işleri açıklayacak olursak;

Bitki Budamaları:
Bitkiler büyümenin en az olduğu kışaylarında budandığında minimum zarar ile bu süreci atlatır ve bahara kadar kesilen yaralar kapanır. Böcek faaliyetleri de olmadığı için bu bölgeler böcek zararlarından etkilenmezler. Kış öncesi dört tür budama yapılır; Form budaması,gençleştirme budamaları, meyve budamaları ve ölü dal budamaları.

Form budamaları:
Bahçelerde bulunan şekilli bitkilerin formunu korumak amacıyla yapılan budamalardır. Aynı zamanda bahçeler için kullanılan perdeleme amaçlı bitkilerinde (leylandi, limoni selvi vs) budamaları bu dönemde yapılmalıdır. Bu tür bitkilerin budamaları bu dönemde yapılmadığıtakdirde üzerine yağacak kar yükü veya mevsimsel oluşacak yağmur ve rüzgar yükünden dolayı yıkılma, kırılma ve devrilme tehdidiyle baş başadır. Çünkü bulundukları yerler o bitkilerin doğal yaşam ortamı olmadığı için tepe tacına oranla aynı kök çapına ulaşamazlar ve bunun neticesinde tepe tacına oranla daha zayıf kök yapısına sahip bireyler olarak bahçelerimizde bulunmaktadırlar. Bu zayıflık üsten gelecek olumsuz şartların bitkiler için dayanımsızlığı şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Bu olumsuz şartlardan bitkilerin minimumda etkilenmeleri için bitkilerin kök-dal oranını dengelemek amacıyla bu budamalar yapılmalıdır.

Gençleştirme budamaları: Kış mevsiminde bitkilerin gençleştirme budamaların yapılması gereklidir. Bu budamalar bitkilerde daha taze sürgünler oluşturduğu için bitkide daha fazla çiçek ve daha sık bir bitki formu oluşturur. Örneğin güller topraktan 20 cm yüksekliğe kadar indirilmesi durumunda alttan daha fala sürgün sayısına sahip ve bunun neticesinde daha fazla çiçeğe sahip gül bitkisi oluşur. Çiçeksiz bitkilerde de yaşlı dallar kök boğazına yakın yerlerinden kesilerek taze sürgünlerin oluşması ve bunun neticesinde alttan itibaren dolgun bitkilerin oluşması hedeflenir.

Meyve Budamaları:
Bahçelerimizde bulunan meyveler için en uygun budama ayı kış aylarındadır. Bu meyvelerde su yürümesi tamamen durduğundan bitki budamaları bitkiler için gereklidir. Bu işlem konusunda profesyonel ustalar tarafından bitkinin meyve dalı - yaprak dalı düşünülerek budanmalıdır. Meyve de budama üstten kısaltma şeklinde değildir. Bu bilinen yanlışların başında gelmekte ve yapılan bu yanlış neticesinde bitkide kalitesiz meyve yada az meyve şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Bitkide meyve kalitesini arttıran başlıca etmen budamadır. Budanan bitkide meyve sayısı değil meyve kalitesi artar.

Ölü Dal Budamaları:
Bitkiler zaman içerisinde farklı farklı nedenlerden dolayı dal kurumaları yapabilir. Bu kurumaların önüne geçmek için sebepleri araştırılmalı ve bu kurumaların önüne geçilmelidir. Bitki içerisinde kuruyan dalların kesilerek bitkiden uzaklaştırılması gerekmektedir. Kesilip bitkiden uzaklaştırılmayan dalların kuruması aşağıya ve içeriye doğru devam edeceğinden bitkide kurumalara neden olabilir.
Bitkilerin Kış Gübrelemeleri: Bitkiler her ne kadar uyku veya durgunluk döneminde olsalar da bitkiler için besin takviyeleri çok önemlidir. Çünkü kış aylarında yaz aylarına oranla daha fazla potasyum ağırlıklı gübreler özellikle çim alanlar için uygulanmalıdır. Bu gübreler kışmevsimlerinde kök çalışması durmayan çim bitkilerinin kök gelişimini hızlandırır. Bunun neticesinde kökleri sağlam bitki toplulukları bahar sıcakları ile daha kuvvetli ve hızlı yapraklanma sağlarlar. Bitkiler içinse koyun gübreleri ve organik gübrelerin yanında bitki türüne özel gübreler kullanılarak bitkilerin bahara daha kuvvetli çıkmaları için gereklidir. Koyun gübresi bu aylarda kullanılması durumunda mevsim içerisinde yağan yağmur ve kar neticesinde şırası bitki köklerine ulaşır. Aynı zamanda soğuk kış aylarında bitkilerin kök boğazını sıcak tutarak bitkilerin kış zararlarından korunmasınısağlar.

Drenaj Kontrolü:
Bahçede bulunan bitkiler için kışın oluşan en büyük problemlerden ve çözülmesi gereken problemlerden bir tanesi de oluşan drenaj problemleridir. Bu problem bitki köklerinin çürümesi ve ölümlere neden olmaktadır. Bu problemi çözmek amacıyla çim alanda kumlama yapılmalıdır. Diğer bitkiler için ise alanın su tahliyesini sağlayacak sistemler oluşturulmalıdır.

Kışlık İlaçlamalar:
Bitkilerin üzerinde daha önceden kalan bitkisel zararlıları yok etmek amacıyla ilaçlamalar yapılmalıdır. Meyve ağaçları içinse kışlık yağ ve bordo bulamacı uygulaması kış aylarında yapılır. Ayrıca kış ayları için bahçelerin yaprak temizliği çok önemli olup; temizlenmeyen yapraklar altta kalan bitkilerin veya çimlerin çürümesine ve bozulmalarına neden olur. Kışın don tutmuş yada kar yağmış çim üzerinde gezilmemelidir. Üzerinde gezilen kar veya buz kütleleri daha geç eriyeceğinden kışın oluşan mantarı hastalıklara neden olur.

[@Çengelli İğne]

Çok zor işlemler Allah bahçesi olan yardım etsin.

Kış ve soğuktan koruyacaksın ki baharda ve yazın o güzellikler içinde
huzur bulasın.

Emeklerine sağlık.

Teşekkürler.

[@Canan]

Orjinal Mesaj Sahibi Çengelli İğne

Çok zor işlemler Allah bahçesi olan yardım etsin.

Kış ve soğuktan koruyacaksın ki baharda ve yazın o güzellikler içinde
huzur bulasın.

Emeklerine sağlık.

Teşekkürler.

Eh tabi, biraz işi olsa da, zor veya kolaylığı, ekilen ve yetiştirilen bitkilere ve bulunulan yerin iklimine göre değişir.

Havamız soğudu. Soğuğa dayanamayan, taşınabilir çiçeklerimi, içeriye alma zamanı geldi

[@Çengelli İğne]

Kolay gelsin canımcım.

[@Canan]

Kış kapıya geldi dayandı. Bahçeler kış bakımı ister.

Ben o işleri bitirdim

[@Canan]

Bahçemde kışa hazırlık faaliyetlerim başladı.
Kuruyan dalları temizledim. Sonbaharda budanması gerekenleri budadım. Saksıdaki çiçeklerimi kuytulara çekip, üzerlerini kuru yapraklar ile kapatıp korumaya aldım.
Daha bitmedi

[@Tura]

Orjinal Mesaj Sahibi Canan

Bahçemde kışa hazırlık faaliyetlerim başladı.
Kuruyan dalları temizledim. Sonbaharda budanması gerekenleri budadım. Saksıdaki çiçeklerimi kuytulara çekip, üzerlerini kuru yapraklar ile kapatıp korumaya aldım.
Daha bitmedi

Daha bitmeyen ne ki?

Ben hiç bir şey yapmadım.
Üzümleri kuruttum. Bir kaç kilo pekmez kaynattım. Kalan üzümleri sirke yapımında kullandım. Çekirdek kabaklarını boşalıp çekirdeklerini kuruttum. Acı tatlı domates sosu...salça ve menemen hazırladım.Kapya biberleri mangal ateşinde közleyip, sarımsaklı zeytinyağlı kapya biberi turşusu yapıldı... Kayısı, erik, vişne reçeli yapıldı. Komşu bahçeden çilek reçeli yapıldı. Salatalık turşusu ve karışık turşular yapıldı. Çeviz satın aldım..kuruttum ve içini çıkartım.
Sarımsak için bahçe bellendi. Önümüzdeki günlerde sarımsak ekeceğim.
Maydonız, turp tere ve ıspanak ekildi. Yeşil soğan diktim.
Budama...çiçek soğanlarını dikme. yazlıkların sökme işi daha sonra.

[@Canan]

Senin saydıkların, mutfağı kışa hazırlamak.
Benim sebzem de yok, elmadan, frenk üzümünden ve ahu dudundan başka meyvem yok.

Bitmeyen işlerim; habire dükülüp duran kestane yapraklarını tırmıklamak ve süpürmek. Neyse ki, kestane dökülme işlemi bitmiştir. Onların bir kısmı da, orman içinde korunan geyiklere götürüldü.

Dibe yakın yerlerinden kesilecek çiçeklerim var. Ekenizya, anebell, fete henne, hostalar, gingster gibi.
Bio konteynirleri ve, belediyeden alınan bio çuvallar dolduğu için, bunlar geriye kaldı.

[@Tura]

Bahçeden olduğu için yazmıştım. Mutfak kısımlarını geri aldım.
Bahçe ile ilgili hiç bir hazırlık yapmadım.

@Canan
Şimdi soruyorum...hostayı toprak seviyesinden mi budayacağım?