Edip Cansever (1928 - 1986) | Türk Þair

[@Canan]

Edip Cansever Kimdir?
(1928 - 1986)

Yaþamý

Edebiyatýmýzýn en önemli þairlerinden Edip Cansever, 8 Aðustos 1928 tarihinde Ýstanbul’da dünyaya gelmiþtir. Kumkapý Ortaokulu’nu ve Ýstanbul Erkek Lisesi’ni bitiren Edip Cansever, daha sonra Yüksek Ticaret Okuluna girmiþ ancak okulu bitirmemiþtir.

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatý’nda 2. Yeni hareketi içerisinde yer alan Edip Cansever, eðitim yaþamýna tamamlamadan ticarete atýlmýþtýr. 1950 yýlýnda Ýstanbul- Kapalý Çarþý’da ticaret yapmaya baþlayan Cansever, þiiri de bir kenara býrakmamýþtýr. Ýlk olarak yazdýðý þiirleri 1944 tarihinde “Ýstanbul” adlý bir dergide yayýmlayan Edip Cansever, yine bu yýllarda çeþitli dergilerde þiirlerini yayýmlamýþtýr.

Ýlk þiiri 1944'te Ýstanbul dergisinde yayýnlandý. Yücel, Fikirler, Edebiyat Dünyasý, Kaynak dergilerinde çýkan ilk gençlik þiirlerini "Ýkindi Üstü" kitabýnda topladý. Bu þiirlerde varlýklý, her þeye yaþama sevinciyle bakan bir gencin avarelikleri, duygularý ön plandaydý.

1951'de "Nokta" dergisini çýkardý. Bu dergi genç þairlerle ve yazarlarla tanýþmasýný saðladý. Ýlk kitabýndan 7 yýl sonra yayýnladýðý "Dirlik Düzenlik" bu dönemin ürünüdür. Bu kitaptaki þiirlerde düþünceyi dil içinde eritmeye yönelen, özlü bir söyleyiþ ve çarpýcý biçim arayan, toplumsal eleþtiri için mizah aracýný kullanan bir tutum görüldü.

1957'de yayýnlanan "Yerçekimli Karanfil" ile kendisine özgü bir þiir evreni kurdu. Ýkinci Yeni akýmýnýn özgün örneklerini verdi. Yenilik, Pazar Postasý, Yeni Dergi gibi dönemin sanat yayýnlarýnda þiirsel canlýlýðý besleyen þairlerden biri oldu. Þiirinde zamanla sevinç yerini bunalýma, toplumsal dengesizlikleri eleþtirme kaygýsý yerini yýkýcý bir umutsuzluða býraktý.

"Dize iþlevini yitirdi" gerekçesiyle yeni arayýþlara yöneldi. Þiirde tiyatrodan esinlenen diyaloglar kullandý. "Nerde Antigone", "Tragedyalar", "Çaðrýlmayan Yakup" bu dönemin ürünleri. Yine de Ýkinci Yeni içindeki bazý þairler gibi anlamsýzlýðý savunmadý. Kapalý, anlaþýlmasý güç, yine de anlamdan ayrýlmayan bir þiire yöneldi. Çok farklý imgeler kullanýrken bile düþünce öðesini göz ardý etmedi. Yapýtlarýna tutarlý bir bütünlük kazandýrdý. Þiirinde düzyazý olanaklarýný kullanmaktan da çekinmedi. Yalnýz þiirleriyle deðil tepkileri ve yaþama biçimiyle de kendisinden söz ettirdi. Sürekli yazan, yayýnlayan bir þair olarak ilgileri hep üstünde tuttu.

Cansever, üretken bir þair olarak varlýðýný koruyordu ancak bu yýllarda þiir hakkýndaki fikirlerini yazdýðý düzyazýlarda da açýklýyordu.

1957 yýlýnda ”Yerçekimli Karanfil” adlý kitabýný yayýmlayan Edip Cansever, büyük bir beðeni toplar ve bu kitap ile 1958 Yeditepe Þiir Armaðaný’ný kazanýr. Kendisinin de içinde bulunduðu 2. Yeni hareketinin karakteristik özelliklerini bu kitaptaki þiirlerde gösteren Edip Cansever, ülkemiz þiirine bambaþka bir tarz getirmiþtir. 1976 yýlýnda yine þair için ve edebiyatýmýz için çok farklý bir noktada duran “Ben Ruhi Bey Nasýlým” adlý kitabýný yayýmlamýþtýr. Þairin bu kitabý ise 1977 yýlýnda Türk Dil Kurumu Þiir Ödülü’nü almýþtýr. Son olarak usta þair, “Yeniden” adý altýnda tüm þiirlerini bir araya getirir ve bu kitap da 1982’de Sedat Simavi Edebiyat Ödülü’nü þairine getirir.

YERÇEKÝMLÝ KARANFÝL

Biliyor musun az az yaþýyorsun içimde
Oysaki seninle güzel olmak var
Örneðin raký içiyoruz, içimize bir karanfil düþüyor gibi
Bir aðaç iþliyor týkýr týkýr yanýmýzda
Midemdi aklýmdý þu kadarcýk kalýyor.

Sen o karanfile eðilimlisin, alýp sana veriyorum iþte
Sen de bir baþkasýna veriyorsun daha güzel
O baþkasý yok mu bir yanýndakine veriyor
Derken karanfil elden ele.

Görüyorsun ya bir sevdayý büyütüyoruz seninle
Sana deðiniyorum, sana ýsýnýyorum, bu o deðil
Bak nasýl, beyaza keser gibisine yedi renk
Birleþiyoruz sessizce.
Edip Cansever

1976 yýlýna kadar Kapalý Çarþý’daki turistik eþya ve halý ticaretini gerçekleþtiren Edip Cansever daha sonra tamamen þiire yönelmiþtir. Bodrum’a tatil için giden Edip Cansever, burada beyin kanamasý geçirir ve Ýstanbul’a tedaviye getirilir. Ancak usta þair, 28 Mayýs 1986 yýlýnda yaþma veda eder.

Edebi Kiþiliði

II. Yeni hareketi içerisinde yer alan Edip Cansever, þiirlerinde kapalý diye tabir edilen bir þiir anlayýþý içerisindedir. Þiirlerinde bir kiþi seçerek onun üzerinden soyutu ve somutu anlatan Cansever, þiirdeki birçok kalýbý yýkarak hareket emiþtir. “Masa da Masaymýþ Ha” adlý þiiri bir nesne üzerinden birçok fikri kapalý bir þekilde kaleme almasýnýn en büyük örneklerinden biridir. Þair, söz konusu þiirde bir masa ve bu masaya konulan nesneler üzerinden birçok dünya görüþünü, yaþayýþ biçimini, fikri muazzam bir ustalýkla kaleme almýþtýr. Bunun yaný sýra Edip Cansever, herhangi bir nesneyi þiirine dekor oluþturarak hareket etmeyi amaçlamýþtýr. Çünkü þaire göre insanlar ile nesneler arasýnda büyük bir bað vardýr. Yine Edip Cansever’in þiirinde tiyatro da büyük yer tutmaktadýr.

Þiirlerinde tiyatro diyaloglarý özellikle de Klasik Yunan üslubu tiyatro diyaloglarý þairin þiirlerinde sýk rastlanan bir durumdur. Edip Cansever, þiiri bir uðraþ olarak görmekten çok bir yaþam biçim olarak yaþamýþtýr. Öyle ki Cemal Süreya, Edip Cansever için yazdýðý bu þiirde onun þiire olan tutkusunu açýkça dile getirmiþtir:

“Yeþil ipek gömleðinin yakasý
Büyük zamana düþer.

Her þeyin fazlasý zararlýdýr ya,
Fazla þiirden öldü Edip Cansever.”
Cemal Süreya

Þiir Kitaplarý ve Eserleri

Ýkindi Üstü (1947) Dirlik Düzenlik (1954)
Yerçekimli Karanfil (1957)
Umutsuzlar Parký (1958)
Petrol (1959)
Nerde Antigone (1961)
Tragedyalar (1964)
Çaðrýlmayan Yakup (1966)
Kirli Aðustos (1970)
Sonrasý Kalýr (1974)
Ben Ruhi Bey Nasýlým (1976)
Sevda ile Sevgi (1977)
Þairin Seyir Defteri (1980)
Yeniden (1981)
Bezik Oynayan Kadýnlar (1982)
Ýlkyaz Þikayetçileri (1984)
Oteller Kenti (1985)

Hikaye, Roman

Gül Dönüyor Avucumda (Ölümünden sonra, 1987)
Þiiri Þiirle Ölçmek: Þiir Üzerine Yazýlar, Söyleþiler, Soruþturmalar. Hazýrlayan: Devrim Dirlikyapan. Yapý Kredi Yayýnlarý, 2009.


Ödüller

1958 Yeditepe Þiir Armaðaný: "Yerçekimli Karanfil"
977 Türk Dil Kurumu Þiir Ödülü: "Ben Ruhi Bey Nasýlým"
1982 Sedat Simavi Edebiyat Ödülü: "Yeniden"

[@Canan]

[@Tura]

Ihlamur Bardaðý

Ihlamur bardaðýný yana itince
Baþýný kaldýrýnca ýslak saç kokusundan
Olgun bir kayýsýnýn içeriðidir sende
Senin gözlerin.

Dün akþamki yere serili gölgen
Bu akþamki gölgenle üst üste
Cebinde bir avuç ayçiçeði
Geri dönmüþ elinden nasýl döndüyse

Mutluluðun sana verdiði tatili yaþýyor
Bir açýlýp kapanýyor kirpiklerin
Bilmem alýnýr mýsýn söylersem
Unutulmuþ bir çirkinlikten baþlýyor güzelliðin.

Ömer Edip Cansever

***

Gül Kokuyorsun

Gül kokuyorsun bir de
amansýz, acýmasýz kokuyorsun
gittikçe daha keskin kokuyorsun, daha yoðun
dayanýlmaz bir þey oluyorsun, biliyorsun
hýrçýn hýrçýn, pembe pembe
öfkeli öfkeli gül
gül kokuyorsun nefes nefese.
gül kokuyorsun, amansýz kokuyorsun
ve acý ve yiðit ve nasýl gerekiyorsa öyle
sen koktukça düþümde görüyorum onu
düþümde, yani her yerde
yüzü sararmýþ, titriyor dudaklarý
þakaklarý ter içinde
tam alnýnýn altýnda masmavi iki ateþ

Ömer Edip Cansever

[@Canan]

Harika


Teþekkürler Tura

[@Gülümsün]

Tanýtým için teþekkürler Canancýðým ellerine saðlýk.