İşte, “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem”in Satırbaşları | Saygı Öztürk

[@Canan]

İşte, “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem”in Satırbaşları


Yarın yapılacak toplantının mimarları kuşkusuz önce genel başkanlar ama farklı görüşlerine rağmen çalışmaları sessizce yürüten ve ortak noktalarda buluşan hukukçu genel başkan yardımcıları Muharrem Erkek (CHP), Bahadır Erdem (İYİ Parti), Mustafa Yeneroğlu (DEVA), Ayhan Sefer Üstün (Gelecek Partisi), Bülent Şahinalp (Demokrat Parti) Bülent Kaya (SP) oldu. Yarın saat 13.30 da ülkemiz için gerçekleştirilmesi öngörülen, liderlerin de imzalayacağı ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'in 22 sayfa tutan özetini 30 dakikada açıklayacaklar.

Sistemin yasama bölümü beş ana, 27 alt başlık, yürütme dört ana 17 alt başlık, yargı yedi ana, 19 alt başlık, Demokratik bir sistemin temel esasları da üç ana, dokuz alt başlık olmak üzere toplam 101 maddeden oluşuyor. Yapılması gereken düzenlemeler arasında Anayasa değişikliği ve bir çok yasada burna göre düzenlemeler öngörülüyor.

YASAMA DA ÖNEMLİ YENİLİKLER

Belirlenen konularda siyasi partiler arasında görüş birliği var. Örneğin, hepsi ülkedeki yolsuzluklar yakınıyor, bunun nasıl önlenmesi gerektiği üzerinde duruyor. Yargının durumu yine öncelikler arasında. Hakimler Kurulu ayrı, Savcılar Kurulu ayrı olacak. Seçimlerde siyasetin ağırlığı kaldırılacak. Protokolün girişinde Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne nasıl gelindiği, bu sisteme neden karşı çıkıldığı getirilmek istenen sistemin temel esasları yer alıyor.

Yasama, yasamanın oluşumu, TBMM'nin görev süresi, seçim barajı, seçim sistemi, parti içi demokrasinin güçlendirilmesi, siyasetin finansmanının şeffaflaştırılması, Hazine yardımları, yasama çalışmaları, TBMM İçtüzüğü, kanun yapım süreçleri, Kanun Hükmünde Kararname (KHK) yetkisi, Cumhurbaşkanının kanunlara ilişkin veto yetkisi, halk girişimi ve halk vetosu, komisyonların güçlendirilmesi, kanun yapım süreçlerinde muhalefet hakkı, TBMM'nin denetim yetkisi, gensoru, meclis soruşturması, kamu kurumlarının meclis denetimi kapsamına alınması, genel denetim, denetim komisyonları oluşturulması da önemli başlıklar arasında.

BAŞBAKANLIK SİSTEMİ

Cumhurbaşkanının görev süresi 7 yılla sınırlanacak, ikinci kez aday olamayacak, siyasi partilere üye olamayacak. Yasama, yürütme, yargıya ilişkin görevleri yeniden belirleniyor.

Başbakanlık sistemi de önemli yeniliklerle getirilecek ve bakanlar kurulunun sorumluluğu artırılacak. Yönetimde istikrar için yapıcı güvensizlik oyu getirilecek. Olağanüstü Hal ilan etme, süresi, kararnamelerin kapsamı, yargısal denetime açık olması da düzenlemeler arasında.

HSK YERİNE AYK

Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) lağvedilecek ve yerine, bünyesinde Savcılar ve Hakimler Kurulu iki ayrı birim halinde bulunacak. Hakimler, savcılar kurulları, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Sayıştay, Yüksek Seçim Kurulu üyeliklerine seçimler bugünkü uygulamadan çok farklı olacak.

Adalet Yüksek Kurulu (AYK) yargı mensuplarıyla ilgili, adaylığa ve mesleğe kabul, eğitim, atama, yükseltme, nakil, denetim ve disiplin gibi işlevlerinden de sorumlu olacak. Kurul üyelerinin yarısı yargıç ve savcılarca, yarısı ise TBMM tarafından seçilecek. Kurulun yargıç-savcı üyeleri kendi meslektaşları tarafından; yargıç-savcı olmayan üyeleri ise TBMM tarafından seçilecek. Kurulda, Adalet Bakanı bulunmayacak.

Yargıtay, yeniden düzenlenecek, Danıştay üyelerinin seçim usulü değiştirilecek. Sayıştay, yüksek yargı mercii olarak düzenlenecek. Anayasa Mahkemesi, Avrupa modeline uygun olarak yapılandırılacak.

TAZMİNATI HAKİM ÖDEYECEK

Verdiği hukuksuz kararlar ile devleti tazminata mahkûm ettiren ve zarara uğratan hâkimlere, tazminat miktarı kadar rûcu işlemi eksiksiz uygulanacak. Özellikle, insan haklarına ve adalete aykırı olarak verilen, vatandaşın hayatının kararmasına yol açan ve kamu vicdanını yaralayan yargı kararlarının altına imzalarını atan hakimlerin, sebep oldukları zararlardan dolayı ileride sorumlu tutulacaklarını, disiplin hükümlerine muhatap olacaklarını bilmeleri, hukukta adaletin yerine getirilmesine hizmet edecek.

Anayasa Mahkemesi, Avrupa modeline uygun olarak yeniden yapılandırılacak, üye sayısı 21'e çıkarılacak. Cumhurbaşkanı 2 üye belirleyip atayabilecek, diğerleri seçimle gelecek. Yüce Divan yetkisi, Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay arasında paylaşılacak.

RTÜK DE DEĞİŞECEK

Demokratik Bir Sistemin Temel Esasları bölümünde yapılması öngörülen değişiklikler de şöyle sıralandı:

■ Temel Hak ve Hürriyetler

■ İfade, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkının Güvence Altına Alınması.

■ Basın Özgürlüğü

■ RTÜK'ün Yapısı ve Seçim Usulü.

■ Çevresel Haklar ve Sürdürülebilirlik

■ Kamu Yönetiminde Esas alınacak İlkeler.

■ Kamuya Alım Süreçlerinde Liyakat ve Mülakat Usulü.

■ Yolsuzlukla Etkin Mücadele İçin Atılması Gereken Adımlar.

■ Yerel Yönetimlere İlişkin Düzenlemeler.

■ Üniversiteler ve Akademik Özgürlük

■ Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar

■ Siyasi Etik Kanunu

Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem denilince akla yalnız TBMM gelmesin. Ülkemizin hemen her kritik konusu ele alınıyor. 6 Partinin bir araya gelmesi kuşkusuz önemli bir adımdır.