Çocuk Haklarındaki Uçurum Derinleşiyor

[@Canan]

Çocuk Haklarındaki Uçurum Derinleşiyor

Ülkedeki milyonlarca çocuk, Dünya Çocuk Hakları Günü’ne yoksullukla, çocuk işçiliğiyle ve eğitimdeki kopuşla birlikte giriyor. Her yıl binlerce çocuk suça itilirken tarikatlar boş durmuyor. Son 1 yıl içerisinde yayımlanan veriler ise çocuk haklarındaki yıkımı ortaya koyuyor.

Çocuk işçi sayısındaki artış 100 bini geçti. (Fotoğraf: AA-Depo Photos)

Deniz GÜNGÖR

Bugün 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü. Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda kabul edilmesi üzerine ilan edilen bugün, Türkiye’de kutlanacak durumda değil. Ülkede çocukların yaşadıkları sorunlar her geçen gün derinleşiyor.

Okuldan kopan, işçi olmaya zorlanan, tarikatlara ve cemaatlere mecbur edilen, istismara maruz bırakılan, küçük yaşlarda evlendirilen milyonlarca çocuk bu ülkenin gerçeği.

AKP iktidarının politikaları ülkeyi çocuk haklarında ülkeyi bir çöküşe sürüklerken, 2022 verilerine göre 570 bin 293 çocuğun herhangi bir eğitim kurumuna kayıtlı olmadığı gözler önüne serildi. AKP’li yıllarda 868 çocuk iş cinayetlerinde yaşamını yitirirken ortaya çıkan utanç tablosu ise çocuk hakları konusunda yaratılan uçurumun kanıtı oldu. 2022 yılında 31 bin 890 çocuk cinsel istismara maruz bırakılırken bu sayı son dokuz yılın en yüksek verisi oldu.

570 BİN ÇOCUK OKULDA YOK

Çocukların olması gerektiği en önemleri alanlardan birisi okulken binlerce öğrenci okuldan kopmuş durumda. Eğitim Bakanlığı’nın son verisine göre ise okul çağında olan 1 milyon 613 bin çocuk hiçbir eğitim kurumuna kayıtlı değil. MESEM ve açıköğretimle birlikte ise 4 milyonu aşkın çocuk örgün eğitimin dışında.

Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) 2024 yılı bütçesinin görüşüldüğü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Toplantısı’nda, Bakan Yusuf Tekin 2022-2023 eğitim öğretim yılında toplam 437 bin 169 öğrencinin örgün eğitimden açık öğretime geçtiğini söyledi. 2023-2024 eğitim öğretim yılının birinci döneminde ise örgün eğitimden açık öğretime geçen öğrenci sayısının ise 55 bin 920 olduğu aktarıldı. Ülkede binlerce çocuk, oyun çağında olmasına ve eğitim görmesi gerektiği yaşta işçi olarak çalışıyor. İş Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin (İSİG) İSİG verilerine göre, AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılından Ekim 2023’e kadar yaklaşık 900 çocuk iş cinayetlerinde hayatını kaybetti. Verilere göre 2022 yılında 64 çocuk 2023 yılının ilk 10 ayında ise 47 çocuk iş cinayetinde hayatını kaybetti.

İSİG 2022’de yayınladığı raporda, Türkiye’de en az 2 milyon çocuk işçinin bulunduğu, bu sayının yaz aylarında 5 milyona yaklaştığını aktarmıştı. Birçok farklı sektörde çalışan çocukların yüzde 30,8’inin tarım, yüzde 23,7’sinin sanayi, yüzde 45,5’inin hizmet sektöründe çalışıyor. Geri kalan yüz binlerce çocuğun sokakta, küçük ve orta ölçekli işletmelerde, ağır ve tehlikeli işlerde çalıştığı aktarıldı.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) son 4 yıl önce açıkladığı çocuk işçi sayısı 2019 tarihli TÜİK çocuk iş gücü anketine göre 720 bin olarak kayıtlara geçti. TÜİK’in 2022 Yılı Hane Halkı İşgücü Araştırması’na göre ise 15-17 yaş arası çocuklarda işgücüne katılma oranı yüzde 18,7 oldu. 2021 yılında 520 bin çocuk çalışıyorken bu sayı 2022 yılında 619 bine çıktı. 1 yılda sadece 15-17 yaş arasında çalışan çocuk sayısı 101 bin arttı.

BİNLERCESİ SUÇA İTİLİYOR

TÜİK’in ağustos ayında yayınladığı “Güvenlik Birimine Gelen veya Getirilen Çocuk İstatistikleri” raporuna göre, 2022 yılında güvenlik birimine gelen veya getirilen çocukların yüzde 43,1’ini mağdur çocuklar oluşturdu. 2021 yılına göre bu oran yüzde 20,5 artarak 601 bin 754 oldu. Mart 2023 verilerine göre cezaevinde tutulan çocuk sayısı ise 2 bin 76. Suça itilen çocukların yüzde 37,8’i yaralama olaylarına karıştığı TÜİK verilerinde yer alırken çocukların yüzde 25,2’sinin hırsızlık, yüzde 4,5’inin uyuşturucu madde kullandığı veya sattığı ve yüzde 4,1’inin ise tehdit suçlarını işlediği aktarıldı.

DOĞUM YAPAN ÇOCUKLAR

Suç mağduru çocukların yüzde 13,7’sini ise cinsel istismara maruz bırakılan çocuklar oluşturdu. 2022 yılında 31 bin 890 çocuk cinsel istismara maruz bırakılırken bu sayı son dokuz yılın en yüksek verisi oldu. 2014 yılında 11 bin 9 çocuk cinsel istismara maruz bırakılırken 2022 yılında bu sayı yaklaşık üçe katlandı. Doğum yapan 19 yaş altı genç kadın ve kız çocuğu sayısının 2002’den bu yana 2 milyonu aştığı belirlendi. 22 yılda 19 yaş altı 2 milyon 88 bin 925 kişi doğum yaptı. 17 yaşın altında doğum yapan çocuk sayısı 577 bin 49, 15 yaşından küçük çocuk sayısı ise 21 bin oldu. Geçen yıl evlendirilen çocuk sayısı ise 11 bin oldu.

TARİKATLARDAN ÇOCUKLARA KANCA

Çocukların en büyük problemlerinden birisi ise ülkedeki tarikat ağı. Hem eğitimde hem de hayatın diğer alanlarında etkisini giderek artıran tarikat ve cemaatler çocuklara adeta kancayı takmış durumda. Prof. Dr. Esergül Balcı’nın 2018 yılında hazırladığı rapordaki çarpıcı veriler şöyle:

Özel öğretim kurumlarının 3’te 1’i bir tarikatla bağlantılı.

Tarikat okul ve yurtlarındaki öğrenci sayısı 210 bin civarında.

4 binin üzerindeki özel yurdun 2 bin 480’i bir tarikatla bağlantılı.

Bu öğrenciler için devletin tarikatlara ödediği para 898 milyon 800 bin TL.

Öte yandan sadece İstanbul’da 10 bin çocuğun tarikat kurslarında olduğu tahmin ediliyor. Özellikle İsmailağa Cemaati’ne yakın birçok vakıf Kuran kursu adı altında açılan medreselerde yüzlerce çocuğu etkisi altına almış durumda. Bu kursların birçoğunda çocukların okula gitmelerine müsaade edilmiyor.

168 BİN ÇOCUK BAKIMA MUHTAÇ

Ekonomik güçlükle mücadele eden bir milyon 858 bin 482 kişiye, çocuklarının okula gidebilmesi için Şartlı Eğitim Yardımı yapıldı. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın 2023 yılının ilk yarısına yönelik verilerine göre ailesinin yanında bakılamayan çocuk sayısı ise 168 bin 247 bin oldu.

KAYIP SAYISI YAYIMLANMADI

Kaybolan çocuk sayısı ise TÜİK tarafından 2016 yılından bu yana yayımlamadı. En son 7 yıl önce paylaşılan TÜİK verilerine göre, 104 bin 531 çocuğun kayıp olduğu aktarılmıştı.

Öte yandan 6 Şubat’ta meydana gelen Maraş merkezli depremlerde binlerce çocuk kayboldu. Depremde kaybolan çocuklar 9 aydır bulunamazken Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Çocuk Hizmetleri Komisyonu Genel Müdürü Musa Şahin ise TBMM Deprem Araştırma Komisyonu’nda yaptığı sunumda ihbar hatlarına ise bin 118 kayıp çocuk bildirimi yapıldığını söylemişti. Şahin, deprem bölgesindeki 1915 refakatsiz çocuktan 1766’sının ailesine teslim edildiği, 81 çocuğun koruma altına alındığı, 8 çocuğun evlat edindirildiğini açıklamıştı.

SAĞLIKLI BESLENEMİYORLAR

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye’de 6 aylık ve daha yukarı yaştaki çocukların yüzde 62,4’ü ekmek veya makarna gibi tahıl içeren yiyecekleri her gün tüketirken, sadece yüzde 12,7’si et, tavuk veya balık, yüzde 10,9’u ise fasulye, nohut veya mercimek gibi kuru baklagilleri tüketebiliyor. Sinema ve/ veya tiyatroya gittiği belirtilen 6- 17 yaş grubundaki çocukların oranı ise sadece yüzde 39,1.

ACI TABLO

Okulda olmayan çocuklar: 1,6 milyon

Doğum yapan çocuk: 577 bin 49

Tarikat yurtlarındaki çocuklar: 210 bin

Bakıma muhtaç çocuklar: 168 bin 247

Çocuk işçi sayısındaki artış: 101 bin

İstismar edilen çocuklar: 31 bin 890

Sokakta çalıştırılan çocuklar: 9 bin 914

Cezaevindeki çocuklar: 2 bin 76

İlk 10 ayda ölen çocuk işçiler: 47

∗∗∗

ÇOCUKLARI KORUYAN DÜZEN ŞART

Her yıl yüzlerce çocuğun ‘evlilik’ adı altında cinsel istismara maruz bırakıldığına dikkat çekti. Tozbey, “Yine binlerce çocuk son iki yıl içerisinde okudukları okulları, geçim sıkıntısı nedeniyle terk edip, çocuk işçi oldu. Okuyan çocuklarımız ise okullarında ya açlıktan bayıldılar, ya da yurt veya okul asansörlerinde öldürüldüler. Çocuklarımızın yaşadıkları her şey politiktir. Özellikle son 22 yıl boyunca AKP iktidarının ülkemiz kaynaklarını patronlara peşkeş çekmesi, fabrikalarımızı özelleştirmesi, eğitim ve sağlık kurumlarını ticaretleştirmesi gibi sebeplerden dolayı ülkemizi yoksulluğa itmiş ve simitin alınamayacak kadar pahalılaşmasına sebep olmuştur” dedi.



Av. Müjde TOZBEY
Önce Kadınlar ve Çocuklar Derneği Başkanı

İktidarın din ve tarikat eliyle yoksulluğu görünmez hale getirmeye çalıştığını aktaran Tozbey son olarak şu ifadeleri kullandı: “Oysaki Çocuk Koruma Kanunu gereği sosyal devlet olarak ülkemizde ki her çocuktan devlet sorumludur. Çocuklarımızın sağlık, barınma, eğitim gibi tüm ihtiyaçlarını yine vergilerimizi toplayan devlet karşılamak zorundadır. Görevini yerine getirmeyen bu iktidar ve devlet organları, yasalarımıza göre suç işlemektedir. Yine görevini yerine getirmeyen yargı da suç işliyor. Bu nedenlerle artık bu sistem değişmeli ve çocuklarımızı koruyan bir düzen kurmalıyız.

∗∗∗

GAZZE’DE SAATTE ALTI ÇOCUK ÖLDÜRÜLÜYOR

Filistinli avukat Ahmed Abofoul, Gazze’de son 3 haftada öldürülen çocukların sayısının 2019’dan bu yana dünyadaki çatışma bölgelerindeki öldürülen yıllık çocuk sayısını aştığını aktardı. Gazze’de saatte ortalama 6 çocuğun öldürüldüğünü aktaran Abofoul, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin savaş zamanlarında çocuklara yönelik 6 ağır ihlalden bahsettiğine dikkati çekti. Abofoul, "İsrail bu ihlallerden 3’ünü, ‘Çocukların öldürülmesi ve sakat bırakılması, okullara veya hastanelere saldırılar ve çocukların insani yardıma erişiminin engellenmesi’ Gazze’ye yönelik saldırılarında kasıtlı ve sistematik olarak işledi" diye konuştu.

KAYNAK